عمر مفید ساختمان های بتنی در ایران و جهان به چه اندازه است؟

تعریف عمر مفید ساختمان

تعریف عمر مفید ساختمان مسئله مبهم و غیر شفافی است که جامعه مهندسین در کل جهان با آن روبرو هستند. هر چند در هنگام ساخت و تحویل ساختمان مورد نظر مجری کار کیفیت آن را تایید می کرد اما در خصوص مدت زمان، مهندسان مسئولیتی در قبال ساختمان مورد نظر ندارند.برخی می گویند عمر مفید ساختمان به کیفیت مصالح آن بسته است اما منطقی تر است اگر بگوییم که عمر مفید ساختمان به دو عامل ساختار و مصالح ساختمانی وابسته است. در ادامه به هر کدام از این بخش ها می پردازیم و هر یک را به صورت مختصر مورد بررسی قرار می دهیم.

مصالح خود چند بخش است و کیفیت مصالح، روش اجرا و استفاده از آن، طریقه نگه داری و بهره برداری از آن همگی جزو این دسته قرار می گیرند. مصالح ساختمانی هم همان طور که از نام آن پیداست، به ساختار ساختمان مربوط می شود.عوامل ساختاری در هر ساختمان شامل مواردی مانند پی ساختمان، نوع خاک محل، آب و هوا و شرایط جغرافیایی موجود در آن منطقه، کاربری آن ساختمان و نوع اسکلت ساختمان می باشد.

محاسبه عمر مفید ساختمان ها

در بسیاری از موارد محاسبه تمام عوامل مربوط به عمر مفید ساختمان مشکل به نظر می رسد. این کار اگر به یک مهندس و فرد حرفه ای در این زمینه سپرده شود به بهترین صورت انجام می شود. اما در این موارد هم ممکن است خطایی رخ دهد زیرا علاوه بر مشکل بودن محاسبات مربوطه، تنوع این عوامل هم بالا می باشد.

یک روش برای محاسبه عمر مفید ساختمان استناد به ماده 2800 است. اگر ساختمان مورد نظر با توجه به ضوابطی که در این ماده توضیح داده شده ساخته شده باشد؛ می توان با استفاده از این معیار حداقل عمر مفید هر ساختمانی را به دست آورد. این ماده بیان می کند که ساختمان ساخته شده باید در مقابل زلزله مقاوم باشد. احتمال وقوع زلزله در منطقه مورد نظر در طی 50 سال حدودا 10 درصد در نظر گرفته شده است.

همچنین در این ماده توضیح داده شده که ساختمان هایی که ارتفاع آن ها از 50 متر بلند تر است و یا ساختمان هایی که از 15 طبقه بیشتر هستند باید در برابر زلزله مقاوم باشند. در این ماده به طور کلی گفته شده که مقدار مقاومت و عمر مفید هر ساختمان، چه ارتفاع آن کم و چه ارتفاع آن زیاد باشد باید حداقل 50 سال باشد. پس تا بیش از 50 سال مقاومت ساختمان ها باید حفظ شود.

عمر مفید ساختمان های بتنی

این ساختمان ها در ایران در مقایسه با کشور های خارجی از مقاومت کم تری برخوردار هستند. سال هاست که بتن تا حدودی جای مصالح دیگر ساختمان را گرفته است. علت این امر بیشتر به خاطر افزایش عمر مفید این ساختمان ها می باشد.جایگزین کردن بتن به جای آجر هزینه کمتری در بر دارد و علاوه بر این مزیت، استحکام ساختمانی که بتنی باشد بسیار بیشتر از سایر ساختمان هاست. پس در نتیجه هم سود آوری در بخش ساختمان سازی کشور افزایش پیدا می کند و هم عمر مفید ساختمان ها بیشتر می شود.

در کشورمان ایران، 40 درصد از انرژی تولید شده صرف مصارف خانگی و تجاری می شود. در طول یک سال، به ازای هر نفر از افراد حدود یک تن بتن تولید می شود و پیش بینی شده که در 3 تا 5 سال آینده این رقم بسیار افزایش پیدا می کند.اگر این ماده پر کاربرد در جای مناسب و به طرز مفید و درستی قرار بگیرد؛ موجب افزایش استحکام و کارایی ساختمان می شود.

متوسط عمر بتن تولید شده در ایران از 10 سال کم تر می باشد و متوسط عمر بتن تولید شده در کشورهای اروپایی حدودا 100 سال می باشد. این عمر بالای بتن تولیدی موجب می شود تا عمر ساختمان در کشور های خارجی 100 سال و در ایران از 30 سال هم کم تر باشد.

به طور کلی عمر ساختمان هایی که از بتن ساخته شده اند را می توان حدود 300 سال دانست. البته درست است که بتن مقاومت را افزایش می دهد اما افزایش طول عمر ساختمان ها، به اجرای اصول صحیح ساخت و مهندسی هم بستگی دارد. در ساختمان های فلزی بر عکس ساختمان های مقاوم بتنی، پس از گذشت 45 تا 50 سال فلز به کار رفته شده در ساختمان دچار خستگی می شود. و حتما باید با استفاده از روش های آلتراسونیک تست شود.شاید در این جا سوالی پیش بیاید که چرا با این که در کشور ما نیز از سازه های بتنی استفاده می شود اما در مقایسه با کشور های خارجی از مقاومت کم تری برخوردار است؟

همان طور که پیش از این هم گفته شد برای افزایش طول عمر ساختمان ها علاوه بر استفاده از مصالح خوب باید نکات اجرایی و ساختاری را هم در هنگام استفاده از آن ها رعایت کرد. بدون رعایت اصول اجرایی مناسب در عملیات ساختمان سازی استفاده از مصالح با کیفیت و مستحکم امری بی فایده به نظر می رسد.

پس برای پاسخ به این سوال باید گفت که به علت عدم رعایت نکات فنی عمر مفید بتن در مقایسه با کشور های خارجی پایین تر است. همچنین استفاده از بتن در عملیات ساختمانی نیازمند آموزش های عملی در این زمینه می باشد تا مهندسین با امور فنی استفاده از بتن در ساختمان سازی به طور کامل آشنا شوند. به همین دلیل است که تا کنون خسارت های زیادی در ساختمان سازی کشورمان صورت گرفته است.