موتور برق سه فاز چه کاربردهایی دارد؟

موتور برق سه فاز چه کاربردهایی دارد؟

روش های مختلفی برای دسته بندی انواع متعدد موتور برق وجود دارد و این کاملاً طبیعی است؛ معمولاً ابزار و وسایل پیشرفته با توجه به معیارهای مختلفی قابل دسته بندی هستند. یکی از روش های دسته بندی موتور برق، انجام این کار بر مبنای نوع خروجی برق آن است.بر همین مبنا موتور برق به دو دسته اصلی موتور برق تک فاز و سه فاز تقسیم خواهد شد. محصولی که در این یادداشت قصد تمرکز بر آن را داریم، موتور برق سه فاز است.

برق تک فاز و برق سه فاز چه تفاوتی دارند؟

برق سه فاز به جای ارائه یک شاخه جریان، سه شاخه از جریان متناوب را در اختیار کاربر قرار می دهد که هر یک جداگانه، خود به تنهایی یک شاخه از توان الکتریکی محسوب می شود.در هر شاخه از این سه شاخه، ولتاژ جداگانه به حد نهایی خود رسیده و سپس با طی کردن نمودار نوسانی خود مجدد به حداقل میزان خود می رسد؛ پروسه ای که در یک شاخه جریان برق تکفاز دائماً تکرار خواهد شد.

اما مسئله اصلی برق سه فاز، هر یک از فازها، با اختلاف زمان کوتاهی به حداکثر ولتاژ می رسند و همین باعث می شود تا همواره در مجموع سه فاز، ولتاژ در نهایت خود بوده و در عمل دیگر شاهد نوسان دائمی برق نباشیم؛ به بیانی دیگر توان خروجی برق سه فاز ثابت است و هرگز به صفر نمی رسد.در یک منبع تولید برق سه فاز، مانند موتور برق سه فاز، به چهار رشته سیم مختلف برای گرفتن خروجی برق نیاز است: یک سیم خنثی(همان نول) و سه سیم فاز.

البته در تمام موارد به چهار سیم برای استفاده از برق سه فاز نیاز نیست. چون در این یادداشت هدف اصلی پرداختن به تفاوت این دو نوع از برق متناوب نیست، به شکل تخصصی به این مبحث ورود نخواهیم کرد اما به طور سربسته می توان گفت در استفاده از برق سه فاز دو نوع چینش و تنظیمات وجود دارد.در حالت چیدمان دلتا، با تنها 3 سیم فاز گرفتن خروجی و کار کردن وسیله ممکن است و در حالت ستاره ای است که شما به چهار سیم، یعنی سه سیم فاز و یک نول احتیاج خواهید داشت.

نحوه کارکرد موتور برق سه فاز

در مورد نحوه عملکرد موتور برق سه فاز باید گفت که ساختار این وسیله با سایر انواع موتور برق تفاوت فاحشی نداشته و شاهد ساختار متمایزی نیستیم؛ تنها نقطه تمایز این نوع موتور برق، در بخش ژنراتور آن است.این بدان معنی است که منبع تولید نیروی محرکه در موتور برق سه فاز همان موتور دیزل، بنزینی یا گازی بوده و تفاوتی در این بخش به چشم نمی خورد. اما نقطه اصلی تفاوت ژنراتور است که در آن از چرخش موتور، به جای تولید برق تکفاز، برق سه فاز تولید خواهد شد.

در موتور برق سه فاز شاهد استفاده از ژنراتور سه فاز به جای ژنراتور تک فاز هستیم و به تبع این تفاوت، در بخش خروجی برق نیز شاهد تفاوت بدیهی هستیم؛ برق خروجی موتور برق سه فاز سه سیمه بوده و شکل خروجی در آن تفاوت دارد.در مورد خود تابلو برق هم با توجه به بالاتر بودن ولتاژ خروجی، تفاوت هایی وجود دارد که بررسی کامل آن به طور جزئی در حوصله متن نیست. اما در مجموع در مورد موتور برق سه فاز نکات زیر را مد نظر داشته باشید:

• ولتاژ خروجی موتور برق سه فاز معمولاً در بازه بیش از 480 ولت است.
• برق تولیدی این نوع موتور برق برای استفاده در انواع ترانسفورماتورها مناسب تر بوده و ولتاژ آن ساده تر به میزان بالاتری ارتقا یافته یا به میزان کمتری کاهش پیدا می کند.
• موتور برق های سه فاز برخلاف اینکه تولید برق با ولتاژ بیشتری را ممکن می سازند معمولاً در شرایط برابر وزن کمتری داشته و از نظر اندازه و قیمت نیز وضع بهتری نسبت به موتور برق تک فاز دارند.
• عمر ژنراتورهای سه فاز نسبت به انواع تک فاز معمولاً بیشتر بوده و به همین علت شانس آسیب دیدن یا دچار نقص شدن موتور برق سه فاز تا حدودی کمتر است.

کاربردهای موتور برق سه فاز

نکته حائز اهمیت در این بخش پرداختن به تفاوت ها در کاربرد این وسیله است؛ به بیانی دیگر در این بخش قصد داریم تا بدون پرداختن به کاربردهای عام و کلی یک موتور برق، این موضوع را به شکل اختصاصی در مورد موتور برق سه فاز بررسی کنیم.پس در نظر داشته باشید در کنار موارد طرح شده در این بخش، یک موتور برق سه فاز همان کاربردهای عادی موتور برق تک فاز را دارد. با علم به این موضوع شما را به مطالعه موارد زیر دعوت می کنیم:

موتور برق سه فاز برای استفاده های صنعتی ایده آل است است زیرا علاوه بر اینکه بسیاری از دستگاه های بزرگ صنعتی تنها با این نوع برق کار می کنند، خود ولتاژ خروجی و فرکانس آن نیز در وضع بهتری قرار دارد.فراموش نکنید بخاطر ویژگی های برق سه فاز، به کمک این جریان برق امکان تولید قدرت ثابت بدون وقفه های جزئی وجود دارد.

موتور برق سه فاز در مراکز دیگری نیز مانند دیتاسنتر ها کاربردی هستند و تنها منشأ کاربردی بودن برق سه فاز ولتاژ بالای آن نیست. همین نبود فقدان پرت و قطعی های ریز کمک کرده تا در وسایل الکترونیکی و رایانه ای نیز، استفاده از این نوع برق توجیه منطقی داشته باشد.در بخش کشاورزی نیز شاهد کاربرد گسترده موتور برق سه فاز هستیم. به طور مثال در راه اندازی برخی از انواع پمپ ها به برق سه فاز نیاز بوده و شما بدون داشتن یک موتور برق با این شرایط به مشکل بر می خورید.

کدام یک را باید خرید؟ موتور برق تک فاز یا سه فاز؟

این یکی از پرسش هایی است که خریداران معمولاً پس از شناخت تفاوت های این دو نوع محصول در سر داشته و مطرح می کند. پاسخ دادن به این پرسش اساساً به شکل قاطع ممکن نیست زیرا نوع نیازهای شما در این مورد تعیین کننده است.نیازی به پیچیده کردن این مقایسه نیست، در یک بیان کلی می توان گفت اگر با وسایل برقی سه فاز بیشتر کار می کنید، باید به سراغ موتور برق سه فاز بروید.