تجارت ایران و تاجیکستان

تجارت ایران و تاجیکستان:
به دلیل توانایی های جغرافیایی و طبیعی خود، یکی از مناطق مهم اقتصادی در آسیای مرکزی محسوب می شود و از جایگاهی ویژه برخوردار است.

تاجیکستان یکی از جمهوری های سابق اتحاد جماهیر شوروی است. در سال 2005، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به 2 میلیارد دلار بود.

نفت و گاز تاجیکستان:
دولت تاجیکستان حدود 90 درصد از نیازهای انرژی خود را با واردات تأمین می کند. بیشتر ذخایر نفت و گاز این کشور در جنوب غرب تاجیکستان در امتداد حوزه آمو-دریا قرار دارد.

صادرات به تاجیکستان:
صادرات به تاجیکستان از کشورهای هدف صادراتی، بسیاری از کشورها از جمله ایران می باشد و میزان واردات از جهان به این کشور حدود 3٫301 هزار دلار و صادرات ایران در سال 2011 حدود 56 میلیون دلار بوده است.

شرکای صادراتی تاجیکستان کشورهای نروژ، روسیه، ترکیه، ایتالیا، چک و آلمان و نیز شرکای وارداتی این کشور روسیه، چین، قزاقستان، ترکیه و آمریکا هستند.

کالاهای عمده صادراتی که تاجیکستان به جهان صادر می کند شامل آلومینیوم، انرژی برق، پنبه، میوه، روغن گیاهی و منسوجات است و کالاهای عمده ی جهان برای صادرات به این کشور شامل انرژی برق، فرآورده‌های نفتی، اکسید آلومینیوم، ماشین آلات، تجهیزات و نیز مواد غذایی می باشد.

کشور تاجیکستان عضو WTO، جامعه شورای مشترک المنافع، صندوق بین المللی پول، سازمان ملل متحد، یونسکو، اکو، کنفرانس اسلامی، بانک توسعه اسلامی، سازمان همکاری های شانگهای و بانک توسعه آسیا است. پایتخت این کشور دوشنبه و شهرهای مهم آن خجند، کولاب، قرقاق تپه، دنغره و خاروق می باشد.

صادرات ایران به تاجیکستان:
همترین کالاهای صادراتی ایران به تاجیکستان از جمله شیرینی، سایر رنگ ها و ورنی ها براساس سایر پلیمرها، انواع پسته خندان، دتر جنت قالبی پودر، سایر سیمان پور تلند، اکسید آلومینیوم غیراز کورندم مصنوعی، صفحه ها و ورق ها از پلیمرها اتیلین، سایر داروها، تخم پرندگان، بیسکویت، سایر ورق های شیشه ریختگی یا تخت شده هستند.

کالا هایی که ایران در صادرات به تاجیکستان صادر می نماید، متنوع بوده و شامل مواد و مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی، مواد خوراکی، الیاف و منسوجات و پوشاک، فرآورده های نفتی و نیز تجهیزات و ماشین آلات صنعتی و بسیاری کالاهای دیگر می شود.

در سال 92، به میزان 248 میلیون دلار کالا از ایران به تاجیکستان صادر شد و در کل حجم مبادلات تجاری ایران و تاجیکستان در این سال نسبت به سال گذشته آن با کاهش 5 درصدی مواجه بوده است. کالاهای صادراتی به این کشور از جمله مصالح ساختمانی شامل سیمان، کاشی و سرامیک و آجر از نظر وزنی بیشترین سهم را در این سال دارا بودند و نیز از لحاظ ارزش کالاها مواد خوراکی شامل انواع میوه ها، خشکبار، چای و غیره، محصولات از آهن و فولاد، مصالح ساختمانی و فرآورده های شیمیایی مهم ترین اقلام صادراتی ایران به تاجیکستان در سال 91 می باشند.

استان خراسان رضوی در سال های گذشته، 87 هزار و 835 تن کالا، معادل 79 میلیون و 768 هزار دلار به کشور تاجیکستان اقلام مورد نیاز صادر کرده و عمده ترین این کالاهای صادراتی به این کشور شامل رنگ، ورنی، پوشش ساختمانی، انواع نان، شیرینی و بیسکویت، کاشی و سرامیک، چای سیاه، تخم مرغ، لوله، چسب، انواع لباس، رب گوجه فرنگی، پودر شیرخشک صنعتی، مصنوعات مواد پلاستیکی، آسفالت و سیمان سفید پرتلند می باشد.

چهارمین هدف صادراتی استان خراسان رضوی بعد از افغانستان، ترکمنستان و عراق، کشور تاجیکستان است و این استان حدود 800 کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و ترکمنستان دارد و بیشترین سهم صادرات ایران به کشورهای آسیای میانه از این استان می باشد.

صادرات خراسان رضوی امسال نسبت به سال 94، کاهش یافته و دلیل اصلی آن کاهش 47 درصدی صادرات از این استان به تاجیکستان بوده و احتمالا مشکلات سیاسی باعث این روند شده است، اما با ادامه این روند پیش بینی می شود صادرات در سال 95، کاهش زیادی نسبت به سال گذشته داشته باشد.

مشکلات صادرات ایران به تاجیکستان:
هزینه های سنگین حمل و نقل زمینی از ایران به تاجیکستان و ایجاد مزاحمت برخی کشورها سبب گران شدن صادرات کالا از ایران به دوشنبه می شود و سرمایه گذاری ایرانی ها در بخش صنایع و تولید خدمات فنی و مهندسی به این کشور بهتر از صدور کالا می باشد.

فعالیت در بخش خدمات فنی مهندسی از طریق ایران به تاجیکستان به ویژه در زمینه ساخت سد، تونل، جاده، ایجاد نیروگاه های کوچک جایگاه خود را در این کشور دارد، اما متاسفانه فعالان ایرانی به توانمندی‌های خود واقف نشده اند و صادرات خدمات فنی مهندسی جایگاه لازم را ندارد و اگر در این زمینه فعالیت خود را شروع کنند مطمئنا پیشرفت خواهند نمود.

حجم تجارت خارجی تاجیکستان در 9 ماهه نخست سال 2019 با رشد یک درصدی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته به 3 میلیارد و 158 میلیون دلار رسید. این میزان نسبت به 9 ماهه نخست سال 2018 میلادی شاهد افزایش 31.6 میلیون دلاری بوده است.

تاجیکستان طی این مدت با 102 کشور تبادل تجاری داشته است. صادرات تاجیکستان 768.3 میلیون دلار و وارداتش نیز 2 میلیارد و 390 میلیون دلار بوده است.

تاجیکستان در 9 ماه نخست امسال شاهد کسری تراز تجاری یک میلیارد و 621 میلیون دلاری بوده است. بیشترین صادرات تاجیکستان مربوط به آلومینیوم و پنبه بوده است. روسیه، قزاقستان و چین بزرگ ترین شرکای تجارت خارجی تاجیکستان بوده اند.

حجم تجارت خارجی تاجیکستان در سال 2018 با رشد 6.3 درصدی نسبت سال پیش از آن 4.2 میلیارد دلار رقم خورده بود. 

میزان واردات تاجیکستان از ترکیه نیز 21.8 میلیون دلار است. بدین ترتیب حجم تجارت بین دو کشور به 60.7 میلیون دلار رسیده است.

تاجیکستان پس از ترکیه بیشترین صادرات را به کشورهای قزاقستان، ازبکستان و افغانستان انجام داده است. آلومینیوم و پنبه بیشترین محصولات صادراتی تاجیکستان محسوب می شود.