تجارت ایران و میانمار

تجارت ایران و میانمار:
میانمار به واسطه موقعیت جغرافیایی خود و همچنین حایل شدن بین اقیانوس هند و دریای چین و نیز نزدیکی به تنگه مالاکا، از موقعیت استراتژیک حایز اهمیتی در منطقه آسیای جنوب شرقی و آسیای جنوبی برخوردار می باشد.

مرزهای خشکی میانمار با همسایگانش تقریباً همگی محصور از رشته کوه های صعب العبور است و از این رو عمده تجارت خارجی این کشور از طریق دریا انجام می گیرد. همچنین رودخانه های میانمار نیز بعضاً قابل کشتیرانی بوده و در حدود 12 هزار کیلومتر آبراه داخلی در این کشور وجود دارد که مورد استفاده حمل و نقل قرار می گیرد.

بیشترین حجم تجارت خارجی میانمار با کشورهای منطقه، خصوصاً چین، تایلند، سنگاپور، ژاپن و هند می باشد و این کشورها در طول سال های اخیر بالغ بر 70 میلیارد دلار در بخش های کشاورزی، معادن، نفت و گاز، ساخت نیروگاه های برق، زیرساخت های حمل و نقل دریایی، هتل سازی و…، میانمار سرمایه گذاری نموده اند.

لازم به ذکر است که میانمار در سال 2012 به منظور اطمینان و ایجاد شرایط مطلوب برای سرمایه گذاران خارجی، قانون جدید سرمایه گذاری در این کشور را تصویب کرد و که طی آن شرکت های خارجی از معافیت‌های گسترده مالیاتی، امکان تصاحب 35% از سهام شرکت های داخلی، حمایت دولتی و…، برخوردار می باشند.

در این میان روابط خارجی میانمار با کشور چین بسیار حائز اهمیت است. همانطور که اشاره شد، چین چند دهه است که که به عنوان یک قدرت بزرگ سیاسی و اقتصادی منافع گسترده ای را در این کشور جستجو می کند.

تنگه (مالاکا) که دومین آبراه بزرگ جهانی انتقال انرژی است، روزانه حدود 80 درصد انرژی مورد نیاز چین را تأمین می کند که میانمار به عنوان یکی از اصلی ترین مسیرهای دسترسی ارزان و راحت پکن به این آبراه است و از این رو پکن سرمایه گذاری عظیمی در میانمار کرده است.

همچنین دولت چین در طول سال های گذشته به منظور کاهش هزینه انتقال انرژی و دور زدن تنگه مالاکا، خطوط لوله نفت و گاز خود را از مسیر مرکز ایالت راخین به استان های جنوب غربی خود کشیده است.

علاوه بر چین، از دیگر کشورهای قدرتمندی که حضور چشمگیری در میانمار دارند، باید به ژاپن و هند (به عنوان دو رقیب منطقه ای چین) نیز اشاره نمود.

در طول سال های اخیر همزمان با سرمایه گذاری چین در ایالت راخین و سایر مناطق میانمار، از سوی هند نیز به منظور بهره برداری های اقتصادی، سیاسی و امنیتی، پروژه های حمل و نقل چندمنظوره دریایی در این ایالت احداث شده است.

همچنین ژاپن طی دهه های اخیر بعد از استقلال، همواره روابط دوستانه ای با میانمار داشته است. از دید دولتمردان میانماری نیز، ژاپن به عنوان کشوری که می تواند در بازسازی میانمار کمک بسیاری نماید، از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

از دید دولتمردان ژاپن نیز یکی از راه های رقابت منطقه ای با چین، حضور فعال در عرصه روابط بین الملل، خصوصاً در سطح منطقه می باشد و از این رو تقویت روابط با میانمار و عدم همراهی با سیاست های تنبیهی غرب علیه این کشور، همواره مثبت ارزیابی می شود.

بنابراین می توان گفت که دولت میانمار طی سال های اخیر با هوشمندی و با توازن بخشی در سیاست خارجی خود، سعی دارد که بیشترین بهره اقتصادی و سیاسی را از حضور کشورهای قدرتمند و رقیب در میانمار ببرد.

میانمار در سال 1997 به عضویت (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) (آ.سه.آن) درآمد. عضویت میانمار در این مجمع را می توان مهم ترین جلوه حضور این کشور در همکاری های منطقه ای و بین المللی دانست. در طول سال های اخیر نیز همزمان با اصلاحات سیاسی و اقتصادی در میانمار، روابط این کشور با این مجمع بسیار گسترده تر شده است.

این کشور علاوه بر عضویت در سازمان ملل و آ.سه.آن، عضو مجمع گفتگوی همکاری آسیایی (ACD)، صندوق بین المللی پول (IMF)، ابتکار خلیج بنگال برای همکاری های فنی و اقتصادی چندجانبه (BIMSTEC)، و همکاری گنک-کاگنا (MGC) می باشد.

به طور خلاصه:
یبشترین حجم تجارت خارجی میانمار با کشورهای منطقه، خصوصاً چین، تایلند، سنگاپور، ژاپن و هند می‌باشد و این کشورها در طول سال های اخیر بالغ بر 70 میلیارد دلار در بخش های کشاورزی، معادن، نفت و گاز، ساخت نیروگاه های برق، زیرساخت های حمل و نقل دریایی، هتل سازی و…، میانمار سرمایه گذاری نموده اند.

مهم ترین اقلام صادراتی میانمار به ترتیب عبارتند از:
گاز طبیعی، محصولات چوبی، غلات و حبوبات، ماهی، برنج، پوشاک و سنگ های قیمتی.

مهم ترین اقلام وارداتی میانمار به ترتیب عبارتند از:
فراورده های نفتی، پارچه، کود، پلاستیک، ماشین آلات صنعتی، تجهیزات حمل و نقل، سیمان و مصالح ساختمانی، محصولات غذایی و روغن خوراکی.

مهم ترین مقاصد صادراتی از میانمار (شرکای اصلی در صادرات) عبارتند از:
چین 36%، تایلند 22%، ژاپن 6.6%، سنگاپور 6.4%، هند 6%. (2018).

مهم ترین مبادی وارداتی به میانمار (شرکای اصلی در واردات) عبارتند از:
چین 31.5 %، سنگاپور 15%، تایلند 11%، عربستان 7.5%، مالزی 6.2%، ژاپن 6%، هند 5.5%، اندونزی 4.5%. (2017).

مراودات تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و میانمار:
سطح روابط اقتصادی و مراودات تجاری ایران و میانمار در طول دهه های اخیر بسیار کم و محدود بوده است. در همین ارتباط سطح روابط تجاری دو کشور بنا به اعلام سازمان توسعه تجارت کشورمان تا سال 1393 محدود به صادرات قیر، پارافین، روغن های صنعتی و سیمان سفید (به ارزش تقریبی 100 میلیون دلار) بوده است. اما طی سال های اخیر حجم روابط تجاری دو کشور خصوصاً صادرات کشورمان به میانمار با رشد 100 درصدی همراه بوده است.

به طوریکه بر اساس آمار گمرک و اتاق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران، در در سال 1397، حدود 66 تن کالا به ارزش تقریبی 240 هزار دلار از میانمار به ایران وارد و بیش از 362 تن کالا به ارزش 115 میلیون دلار از ایران به میانمار، صادر شده است. آمار صادراتی کشورمان به میانمار در طول سه ماهه اول سال 1398 نیز به حدود 5 میلیون دلار می باشد.

کشور میانمار منطقه ای در آسیای شرقی است و بزرگ ترین شهر این کشور نیز رانگون نام دارد. پایتخت این کشور شهر نایپیداو است و جمعیتی بیش از 60 میلیون نفر دارد.

به طور کلی مردم این کشور به زبان برمه ای صحبت می کنند و البته که زبان کشور میانمار بر اساس جدیدترین آمارها با لهجه های خاصی همراه بوده است. بیش از 68 درصد از مردم این کشور از تبار برمه ای هستند این در حالی است که در حدود 7 درصد نیز از تبعه کارت و در حدود 4 درصد از تبعه راخین بوده و شرایط جغرافیایی کشور میانمار به این سه دسته تقسیم شده است.

در سال های اخیر موازنه های تجاری در کشور میانمار به رشد 15 درصدی رسیده است اینطور که بررسی ها نشان می دهد وضعیت موازنه های تجاری در کشور میانمار می تواند در جدیدترین شرایط ارزیابی شده باشد. سرمایه گذاری های مستقیم در این کشور بر اساس ذخایر طلا بررسی می شود.

مشخص است که ذخایر طلا در کشور میانمار می تواند یکی از سهم مهم رتبه بندی های جهانی باشد. مشخص است که شاخص تروریسم در این کشور در جدیدترین شرایط بهبود داشته است. نایپیداو پایتخت کشور میانمار است و به طور کلی در لیست مهم ترین شهرهای کشور میانمار قرار دارد. این شهر به طور کلی عضو اتحاد سرزمین های میانمار قرار گرفته است.

مشخص است که این شهر زیبا یکی از بهترین شهرهایی است که به صورت روتین نامگذاری شده است و پانویس های مشهور آن در دنیا به ثبت رسیده است. پس از یک کودتای نظامی پایتخت کشور میانمار که در ابتدا یانکون نامیده شد به نایپیداو نامیده شد. جمعیت این شهر برابر با 900.000 نفر است.

نایپیداو تقریباً در 320 کیلومتری شمال یانگون قرار گرفته است. نایپیداو به طور کلی به معنی شهر پادشاهی است و اقامتگاه پادشاهی نیز محسوب می شود. وضعیت نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سالانه در کشور میانمار 13.84 درصد است، این در حالی است که تولید ناخالص داخلی در این کشور 71.21 میلیارد دلار ارزیابی شده است.

تولید ناخالص داخلی سرانه در این کشور نیز به مرز 1571.90 رسیده است و مشخص است که شرایط برای تولید ناخالص داخلی سرانه در کشور میانمار به ارزش 5922.00 ارزیابی می شود.

نرخ مالیات بر فروش در کشور میانمار در ابتدا 5 درصد بوده است اما امروزه این نرخ به 30 درصد رسیده است و رشد 30 درصدی در این راستا بسیار مشکل ساز بوده است. مالیات 30 درصدی در این کشور به طور کلی جنبه های مخصوص به خود دارد وضعیت مالیاتی در جریان های فروش کمی دردسر ساز بوده و دولت هیچ توضیحی در این راستا نداشته و شرایط مالیات در بسیاری از شرکت های این کشور ارزیابی شده است

سهم کشورهای مسلمان در تجارت خارجی میانمار:
براین اساس، نگاهی به آمار تجارت خارجی میانمار نشان می دهد 6 کشور مسلمان پاکستان، اندونزی، مالزی، سنگاپور، امارات و عربستان از میان کشورهای مسلمان بیشترین حجم تجارت را با این کشور دارند. ایران، مصر، ترکیه و سایر کشورهای مسلمان یا مبادله تجاری بسیار ناچیز با میانمار دارند یا فاقد مبادله تجاری با این کشور هستند.

نگاهی به جدول زیر بیانگر آن است که در سال 2016 کشور سنگاپور با واردات 890.7 میلیون دلاری ( 7.6 درصد از کل صادرات میانمار) و صادرات 2 میلیارد و 268 میلیون دلاری ( 14.45 درصد از کل واردات میانمار) بالاترین حجم تجارت را با این کشور در میان کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است.

بعد از سنگاپور، مالزی در میان کشورهای اسلامی، بشترین حجم تجارت با میانمار را داشته است به طوری که در سال 2016 کشور مالزی 144میلیون دلار واردات (1.24 درصد از کل صادرات میانمار) و 690.6 میلیون دلار صادرات ( 4.4 درصد از کل واردات میانمار) از مبدا و به مقصد میانمار داشته است.

بر این اساس، در سال 2016 شش کشور مسلمان مذکور جمعا یک میلیارد و 379 میلیون و 743 هزار دلار واردات( 11.18 درصد از کل صادرات میانمار) و 3 میلیارد و 8.6 میلیون و 952 هزار دلار صادرات ( 24.25 درصد از کل واردات میانمار) به مقصد و از مبدا میانمار داشته اند.

با توجه به اینکه در سال 2016 کل صادرات میانمار 11میلیارد و 672میلیون و 717 هزار دلار بوده است، شش کشور مسلمان مذکور سهم شان در صادرات میانمار 11.18 درصد بوده است.

در همین حال کل واردات میانمار نیز 15میلیارد و 695میلیون و 738 هزار دلار بوده است و بدین ترتیب این کشورهای مسلمان سهم شان در واردات میانمار 24.25 درصد بوده است.

به اعتقاد کارشناسان، کشورهای مسلمان می توانند به راحتی از طریق مبادلات تجاری خود دولت میانمار را برای توقف نسل کشی مسلمانان در این کشور تحت فشار قرار دهند.

بر اساس آمار گمرک در پنج ماهه نخست سال جاری، ایران بیش از 22 میلیون دلار کالا به میانمار صادر کرده است.

میانمار یکی از این کشورها است که علی رغم این که ایران تراز تجاری مثبتی با این کشور دارد اما مقام معظم رهبری در پی حملات وحشیانه 25 اوت ارتش میانمار علیه مسلمانان روهینگیا که دست کم 400 نفر کشته و بیش از 125 هزار نفر آواره شدند، با تأکید بر لزوم اقدام عملی دولت های مسلمان گفتند: منظور از اقدام عملی لشکر کشی نیست بلکه باید فشار سیاسی، اقتصادی و تجاری خود را به دولت میانمار افزایش دهند و علیه این جنایات در مجامع جهانی فریاد بکشند.

این تأکید مقام معظم رهبری بر کاهش حجم مراودات تجاری نشان از کاهش تجارت ایران با این کشور در ماه‌های آینده دارد، اگر چه حجم تجارت خارجی ایران با میانمار چندان چشمگیر نیست اما قطع صادرات ایران به این کشور که بیشتر محصولات مشتقات نفتی است، این کشور را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد.

واردات ناچیز ایران از میانمار:
بر اساس آمار گمرک در پنج ماهه نخست سال جاری تنها 10 تن کالا به ارزش 83 هزار و 232 دلار از میانمار به ایران وارد شد.

ارزش ریالی این میزان واردات در گمرک 269 میلیون و 582 هزارو 370 تومان در گمرک ثبت شده است. اجزا و قطعات غیر مذکور و اجزا دوربین عکاسی کالاهایی بودند که در مدت یاد شده از میانمار به ایران وارد شده است.