موسسات مرتبط با حمل و نقل

در اینجا شرح مختصری راجع به موسسات و سازمان های مختلفی که به طور معمول در حمل و نقل بین المللی دخالت دارند عنوان می گردد.موسسات و سازمان هایی را که به نوعی در فعالیت های حمل و نقل در سطح بین الملل ی مشارکت دارند، می توان به دو گروه تفکیک نمود:

• موسساتی که مستقطماً با حمل فیزیکی کالا سرو کار دارند ( متصدیان حمل).
• سازمان هایی که در ارتباط با حمل و نقل فعالیت می نمایند و یا بخشی از فعالیت آنان در رابطه با حمل و نقل است.

موسسات مرتبط با حمل و نقل
1) سازمان های ناظر و سیاست گذار
حمل و نقل در کشورهای مختلف و همچنین در سطح بین المللی تابع یک دسته قوانین و مقرراتی است که توسط برخی سازمان های داخلی و یا بین المللی وضع می شوند که عمده ترین آن ها به شرح ذیل می باشد:

1-1) حمل و نقل دریایی
سازمان دولتی ناظر بر امور حمل و نقل دریایی در ایران، سازمان بنادر کشتیرانی است که یکی از معاونت های وزارت راه و ترابری می باشد. وظایف عمده این سازمان اداره امور بنادر کشور، نظارت بر شرکت های حمل و نقل دریایی داخلی و خارجی، اداره امور آب های ساحلی، تدوین آئین نامه ها و مقررات لازم در امر حمل و نقل دریایی داخلی و خارجی، دادن گواهینامه ملوانان و خدمه کشتی ها، بررسی کنوانسیون های بین المللی در امر حمل و نقل دریایی و موارد دیگر می باشد.

در سطح بین المللی ارگان ناظر بر امور حمل و نقل دریایی سازمان بین المللی دریانوردی IMO ( International Maritime Organization) می باشد که یکی از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد است و تنظیم و تدوین مقررات بین المللی حمل و نقل دریایی را در سطح بین المللی به عهده دارد.

2-1) حمل و نقل هوایی
سازمان دولتی و ناظر بر امور حمل و نقل هوایی ایران سازمان هواپیمایی کشوری می باشد که یکی از معاونت های وزارت راه و ترابری است و از وظایف عمده آن اداره امور فرودگاه های کشور و وظایف مشابه سازمان بنادر در امر حمل و نقل هوایی می باشد.
در سطح بین المللی ارگان ناظر بر امور حمل و نقل هوایی و سازمان بین امللی هواپیمایی کشوری ICAO ( International Civil Aviation Organization) می باشد که یکی از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد است و تنظیم و تدوین مقررات بین المللی حمل و نقل هوایی را در سطح بین المللی به عهده دارد.

3-1) حمل و نقل جاده ای
سازمان دولتی ناظر بر امر حمل و نقل جاده ای در ایران سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور که تابع وزارت راه و ترابری است می باشد. وظایف عمده این سازمان اداره امور حمل و نقل جاده ای و شرکت های فعال در این امر در کشور و تدوین مقررات و آئین نامه ای مربوطه می باشد.
سازمان ناظر در سطح بین المللی اتحادیه حمل و نقل بین المللی جاده ای IRU ( World Road Transport Organisation) می باشد که از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد محسوب می شود و وظایفی مشابه سازمان های بین المللی در امر حمل و نقل جاده ای دارد.

4-1) حمل و نقل با راه آهن
در مورد حمل و نقل با راه آهن در حال حاضر تفکیکی بین سازمان ناظر و سازمان حمل کننده راه آهن در کشور وجود ندارد و سازمان راه آهن ایران هر دو وظیفه را به عهده دارد.
در سطح بین المللی سازمان واحد خاصی در امر حمل و نقل راه اهن وجود ندارد بلکه امور به وسیله سازمان های مختلفی مانند سازمان های ذیل انجام می گیرد:

سازمان جهانی راه آهن ها UIC ( International Union of Railways) که استانداردهای راه آهن را تدوین و به راه آهن ها ابلاغ می نماید.
سازمان ناظر بر اجرای کنوانسیون COTIF ( Intergovernmental Organisation for International Carriage by Rail) در اروپای غربی و خاورمیانه OTIF می باشد.
سازمان ناظر بر اجرای کنوانسیون SMGS در اروپای شرقی و کشورهای CIS سازمان OSJD ( Organization for Cooperation of Railways) می باشد.

2) موسسات خدماتی تخصصی
شرکت هایی هستند که هریک در محدوده ای خاص به ارائه خدمات تخصصی در کار حمل و نقل می پردازند. مهم ترین این نوع موسسات عبارتند از:

• شرکت های بازرسی

عمده فعالیت آنان این است که وضعیت فنی و رده بندی وسائل حمل را انجام داده و بعضاً از طرف خریدار کالا را در مبدا مورد بازرسی کمی و کیفی قرار می دهنند و مطابقت آن با اسناد ( قرارداد خرید، اعتبار اسنادی، پروفرما و غیره) را تائید می نمایند. گواهینامه های صادره توسط این گونه موسسات از مهم ترین اسناد تجاری به شمار می روند و فعالیت این گونه شرکت ها از طرف مراجع ذیصلاح مورد کنترل قرار می گیرد تا اولا از تخصص و دانش لازم برخوردار باشند و ثانیا اعتبار لازم را در جهت تضمین گواهی های صادره داشته باشند.

• شرکت های کارگزاری ترابری

این گونه موسسات مانند نمایندگی های کشتیرانی و آژانس های هوایی و کارگزاران گمرکی حسب مورد به نمایندگی از طرف متصدیان حمل و یا تجار و فرستندگان کالا عمل می نمایند و فعالیت آنان عمدتاً ارائه خدمات خاص محلی است.

• شرکت های تخلیه و بارگیری

این موسسات که اغلب با نام Companies Stevedoring شناخته می شود ارائه خدمات تخلیه و بارگیری کالا و گاهی خدمات دیگر مانند انبارداری، بارشماری، خنکاری، دوبه کاری، بسته بندی و فعالیت های طی از این قبیل را به عهده می گیرند. عمده فعالیت این گونه شرکت ها در بنادر و مبادی ورود و خروج کالا می باشد.

3) موسسات خدمات عمومی
این گروه موسساتی هستند که به طور مستقل عمل می کنند و بخشی از فعالیت آنان در رابطه با نیازهای حمل و نقل انجام می شود از این میان می توان به فعالیت بانک ها در رابطه با اعتبارات اسنادی و عامل اصلی در پرداخت های تجاری و همچنین شرکت های بیمه در رابطه با بیمه های حمل و نقل و بالاخره به فعالیت موسسات حقوقی و هیئت ها و دیوان های داوری اشاره نمود.