دلایل ترک خوردن بتن

هیچ کابوسی در ساخت سازه های بتنی بدتر از ترک خوردن بتن نمی باشد. کابوسی که خود به خود ایجاد نمی شود؛ بلکه در اثر اشتباهات، کم ارزش قرار دادن اصول حرفه ای در ساخت و یا حذف برخی از عملیات های بتن ریزی مانند ویبره زدن بتن ایجاد خواهد شد.

تأثیر ویبره زدن بتن در رفع ترک های عمیق

چرا ویبره زدن بتن اهمیت دارد؟ آیا اصولا هر بتن ریزی در فضاهای ساخت و ساز مستلزم دقت در اجرای عملیات ویبره زدن بتن می باشند؟ همه می دانیم که بتن با هدف خلق بنا های بسیار مستحکم ابداع شده است. بنا هایی که بتوانند سال های طولانی عاری از هر گونه خرابی، کهنگی و یا ریزش، دوام آورند و در عین حال در زمان ساخت از قیمت تمام شده معقولی برخوردار باشند.

بتن در همراهی با فولاد به خوبی می تواند از پس این مسئولیت برآید؛ اما ماجرا زمانی بحرانی خواهد شد که همین بتن بسیار مقاوم، خود عامل ایجاد سستی در سازه باشد. بله، بتن هم می تواند ساختمان ها را در خطر فروپاشی گذارد. اگر نتواند آن سطح کیفی لازم را تامین سازد.

ترک خوردن بتن مشکلی بزرگ در بتن ریزی

ترک خوردن بتن یکی از اتفاقات رایج در ساخت سازه های بتن مسلح است. اتفاقی که در مسیر بی بازگشت بتن ریزی ساختمان ها می تواند تمامیت هر سازه ای را به مخاطره اندازد. هیچ کابوسی در ساخت سازه های بتنی بدتر از ترک خوردن بتن نمی باشد. کابوسی که خود به خود ایجاد نمی شود؛ بلکه در اثر اشتباهات، کم ارزش قرار دادن اصول حرفه ای در ساخت و یا حذف برخی از عملیات های بتن ریزی مانند ویبره زدن بتن ایجاد خواهد شد.

عدم ویبره زدن بتن و یا کاستی در دقت و صحت انجام این عمل می تواند یکی از دلایل عمده در وقوع ترک خوردن بتن باشد. دلایل متعدد دیگری نیز مانند حذف درز های جداکننده، روش های ناصحیح اجرای اتصالات، ضعف در آماده سازی بستر زیر کار، استفاده از بتن های نامرغوب، عمل آوری غیر اصولی بتن، پرداخت کاری و ماله کشی های غیر اصولی و... از دیگر عواملی هستند که هر کدام به نوبه خود می توانند در دلایل ترک خوردن بتن نقشی داشته باشند.

در این بین عدم دقت در ویبره زدن بتن یکی از مهم ترین دلایل اصلی در ترک خوردن بتن است. اما متاسفانه ویبره زدن بتن عملیاتی که گاهاً به شکل ناقص اجرا خواهد شد. چرا که قطعاً یک نگاه حرفه ای در ماجرای مفید ارتعاش بتن در نزد سازندگان مبتدی سازه های بتنی وجود ندارد. وقتی می شود با خرید شیلنگ ویبراتور و استفاده کم دردسر آن در حین عملیات های بتن ریزی، همراه با ویبره زدن بتن به نوعی از ترک خوردن بتن پیشگیری کرد، کاملاً غیرحرفه ای به نظر خواهد آمد که سازنده ای نخواهد از یک شیلنگ ویبراتور در جمع ابزار های خود بهره مند باشد.

اما هر اهل فنی که حرفه ای است می داند اهمیت ویبره زدن بتن برای داشتن یک بتن مطلوب تا چه اندازه ای است. اهمیتی که می خواهیم در این مقاله مسیر درک آن را تکمیل کنیم. از این رو با قصد تأثیر نبود عملیات ویبره زدن بتن در دلایل ترک خوردن بتن ادامه صحبت مان را پی می گیریم.

ویبره زدن بتن با هدف حذف علت ها

در دلایل ترک خوردن بتن، علت های بسیاری نقش بازی می کنند. علت هایی که از کیفیت پایین بتن آغاز شده و تا عمل آوری غیر معقول آن ادامه پیدا خواهد کرد. از یخ زدگی آب تا استفاده از دستگاه های نامرغوب ماله کشی. در این مسیر علت های متعددی که هر کدام از جریانی متفاوت می آیند، نقش بازی می کنند؛ اما برای رفع هر علتی در ترک خوردن بتن، راه حلی وجود دارد، مانند ویبره زدن بتن که می تواند بسیاری از علت ها در ترک خوردن بتن را حذف کند.

ویبره برقی و بنزینی بتن

یک دستگاه ویبراتور برقی و یا ویبراتور بنزینی آنچنان فضایی اشغال نمی کند، از چنان قیمتی هم برخوردار نیست و مسیر استفاده سخت و جانکاهی نیز ندارد؛ اما می تواند طیف گسترده ای از علت های ریز و درشت ترک خوردن بتن را همراه با ارتعاش بتن مرتفع سازد. علت هایی مانند:

• وجود حباب در بطن بتن
• عدم توزیع یکنواخت بتن در فضا های مورد هدف
• عدم اختلاط صحیح آب زائد در بتن
• خشک شدگی سریع در قسمت هایی که تجمع بتن رقیق تر است

ارتعاش بتن می تواند هر یک از این علت ها را در حین ویبره زدن بتن مرتفع سازد. در این بین خیلی فرق نمی کند که از یک ویبراتور برقی و یا ویبراتور بنزینی با هدف ویبره زدن بتن استفاده می کنید. همین که همتی دارید تا در نگاهی اصولی عملیات بتن ریزی خود را با یک شیلنگ ویبراتور تکمیل سازید، یقیناً گامی محکم در ساخت سازه هایی ماندگار برداشته اید؛ اما ارتعاش بتن چگونه می تواند از ترک خوردن بتن جلوگیری کند.

ترک ها در زمان گیرش بتن چگونه از میان می روند؟

اصولا ترک های ظاهر شده در هر بتنی را می توان در دو گروه دسته بندی نمود:

• ترک هایی که در زمان گیرش بتن حاصل می شوند.
• ترک هایی که در زمان بهره برداری و سرویس دهی بتن ایجاد می شوند.

نوع دوم می تواند ناشی از محاسبات غلط در زمان طراحی سازه و یا بهره برداری های نامعقول از سازه باشد؛ اما نوع اول یقیناً در اثر سهل انگاری ها در زمان اجرای عملیات های بتن ریزی مانند عدم بهره برداری از یک موتور ویبراتور در مسیر ارتعاش بتن حاصل خواهد شد.

ترک ها در زمان گیرش بتن اصولاً در اثر تبخیر سریع آب های سطحی بتن و خشک شدن لایه های فوقانی، مادامیکه لایه های درونی هنوز تر هستند ایجاد می شود. در این حالت انقباض در سطح، تحت فشار لایه های درونی باعث ترک خوردگی می شود.

اگر در این بین فضا هایی خالی در اعماق بتن، مانند انواع حباب ها مانده باشد، این حباب ها مستعد هدایت ترک ها به سمت خود هستند. چرا که لایه های بتن در اطراف حباب ها ضعیف می شوند و مسیر ترک ها را به سمت خود هدایت می کنند. به این ترتیب همراه با آب اضافی مانده بر سطح بتن در کنار حباب هایی که هنوز از بطن آن خارج نشده اند، شاهد ترک هایی عمیق در بتن خواهیم بود.

عدم ویبره زدن بتن در یک ساز و کار اصولی است که می تواند از دلایل اصلی ایجاد این گونه از ترک ها باشد. مثلا فرض کنید که حباب هایی در اعماق چند متری بتن مانده باشند، هر کدام از آن حباب ها می توانند مستعد ایجاد یک ترک عمیق تا حد چند متر در ساختار بتن شوند.

از این رو ویبره زدن بتن در یک ساز و کار اصولی نیز اهمیت پیدا می کند. ویبره بتن همراه با انتخاب نوع کارآمد در کنار موتور ویبراتور معقول است که می تواند به خوبی باعث اختلاط کامل بتن شده، بتن را به شکل یکنواخت توزیع کند و به راحتی تمام حباب های مانده در اعماق بتن را از بطن آن خارج سازد.