اهمیت استفاده از مواد آلی در کشاورزی

تولید مطلوب محصولات کشاورزی نیازمند به خاک مناسب و عناصر غذایی کافی و قابل جذب برای گیاه است از این رو سلامت خاک باعث افزایش عملکرد می شود. مواد آلی نقش مهمی در افزایش کیفیت، بهبود خصوصیات فیزیکی خاک و باروری خاک دارند. باروری خاک به مقدار زیاد به محتوی موجود در مواد آلی و نیز کیفیت و کمیت و پویایی این مواد در خاک بستگی دارد.

برای تولید مطلوب محصولات نیازمند به خاک مناسب و مقادیر بهینه از عناصر غذایی قابل جذب برای گیاه است. در خاکهای مرغوب میزان مواد آلی در حدود 2 درصد، در لایه های سطحی را تشکیل می دهد که نسبت به خاک های ایران بسیار بالاتر است.

همچنین سوزاندن بقایای گیاهی باعث کاهش روز افزون مواد آلی در خاکهای ایران شده است. در ایران در سال های اخیر استفاده مازاد از کودهای شیمیایی باعث کاهش مواد آلی و نامتوازنی مواد غذایی و نیز تخریب ساختار فیزیکی در خاک شده که باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی در پیرامون اطراف ما شده اند.

استفاده بیرویه از کودهای شیمیایی باعث خسارات زیست محیطی به منابع آب و خاک توسط نفوذ نیترات به آبهای زیرزمینی و انباشت مواد سمی در خاک شده است. خاکها دارای سطوح حداقلی از مواد آلی به شکل هوموس و هیومیک هستند که فقر این مواد آلی باعث کاهش حاصلخیزی خاک و تولیدات کشاورزی می شود. فقر مواد آلی در برخی سیستمهای کشاورزی (فشرده) نیز باعث تخریب ساختمان و فرسایش و متراکم شدن خاک می شود.

بهبود خصوصیات خاک به طور قابل ملاحظه ای تحت تأثیر میزان مواد آلی موجود در خاک قرار دارد که عمومی ترین روش احیاء آن، اضافه کردن مواد آلی به خاک است. این مواد در خاک علاوه بر تأمین بخشی از مواد غذایی گیاه و انرژی موجودات خاکزی (باکتری، کرمهای خاکی، قارچها) باعث بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک مانند بهبود تشکیل خاکدانه، ظرفیت نگهداری رطوبت، هدایت هیدرولیکی، وزن مخصوص ظاهری، درجه تراکم و مقاومت در برابر فرسایش آبی و بادی می‌شود.

اسید های آلی یکی از منابع مهم مواد آلی است. یکی از فراوان ترین اشکال مواد آلی در طبیعت ترکیبات هوموسی است که در تمام محیط های آبی و خاکی یافت می شوند و نقش مهمی در تبادل کاتیونی، رهاسازی عناصر غذایی و ظرفیت بافری فسفر و ابقاء مولکولهای آلی فلزی و سمی دارند.

هوموس به طور مستقیم باعث افزایش جذب عناصر غذایی ماکرو مثل نیتروژن، فسفر، گوگرد و عناصر میکرو مثل آهن، روی، منگنز و مس می شود و با تحرک بخشی و افزایش فعالیت های میکروبیولوژیکی، جذب کانیها را افزایش می دهد.

ترکیبات هوموسی مواد آلی دارای دو نوع اسید آلی مهم به نام های اسید هیومیک و اسید فولویک و جزء هیومین هستند. که از لحاظ ساختار شیمیایی و اندازه مولکولی باهم متفاوت اند و از منابع مختلفی نظیر خاک، هوموس، پیت، لیگنیت اکسید شده و زغالسنگ استخراج می شوند.