کمبود مس چه بلایی بر سر گیاهان می آورد ؟

کمبود مس در گیاهان

مس برای رشد گیاهان ضروری است. در میان سایر چیزها، مس در فرآیندهای مختلف نقش دارد و عامل کلیدی برای تشکیل کلروفیل است. بی بار شدن گل های نر، تأخیر گلدهی و پیری، مهم ترین تأثیرات کمبود مس می باشد. همچنین، کلروز بافت ساقه جوان تر، نوک سفید، بیماری احیا، نکروز، از ریخت افتادگی برگ و دای بک، علائم کمبود مس هستند.

مس (Cu) یکی از مواد مغذی مورد نیاز گیاهان است. محدوده نرمال در محیط رشد 05/0 تا 05/0 ppm است، در حالی که در بیشتر بافت ها دامنه طبیعی بین 3 تا 10 ppm است. در مقایسه، طیف ایده آل آهن در بافت 20 برابر بیشتر از مس است. با وجودی که کمبود مس یا مسمومیت با آن به ندرت اتفاق می افتد، بهتر است از هر دو جلوگیری شود، زیرا هر دو می تواند تأثیر منفی بر رشد و کیفیت محصول داشته باشد.

مس یک عنصر ضروری برای رشد گیاه است. خاک به طور طبیعی حاوی مس در برخی از فرم هاست، در محدوده هر 2 تا 100 قسمت در میلیون (ppm) و به طور متوسط حدود 30 ppm است. بیشتر گیاهان حاوی حدود 8 تا 20 ppm است. بدون مس کافی، گیاهان به درستی رشد نمی کنند. بنابراین حفظ مقادیر کافی مس برای باغ مهم است.

عملکرد مس در گیاه

مس برخی از آنزیم های مؤثر در سنتز لیگنین در گیاهان را فعال می کند و در چندین سیستم آنزیم ضروری است. همچنین در فرایند فتوسنتز مورد نیاز است، در تنفس گیاهی ضروری است و به متابولیسم کربوهیدرات ها و پروتئین ها کمک می کند. مس همچنین به تقویت عطروطعم و رنگ در سبزیجات و رنگ در گل کمک می کند.

کمبود مس

مس بی حرکت است، به این معنی که نشانه های کمبود آن در برگ های جدیدتر رخ می دهد. علائم بسته به محصول متفاوت است. به طور معمول، علائم به صورت بادکش شدن و کلروز ملایم از کل برگ و یا بین رگه های برگ های جدید شروع می شود. در ناحیه کلروتیک برگ، ممکن است لکه های کوچک نکروتیک ایجاد شود، به ویژه در حاشیه برگ. همان طور که علائم پیشرفت می کند، برگ های تازه، کوچک تر هستند، درخشش خود را از دست می دهند و در بعضی موارد برگ ها می توانند پژمرده شوند.

مریستم آپیکال ممکن است به صورت نکروتیک درآمده و از بین برود و از رشد شاخه های جانبی جلوگیری کند. گیاهان معمولاً ظاهر فشرده ای دارند، زیرا طول ساقه بین برگ ها کوتاه می شود. رنگ گل اغلب روشن تر از حد طبیعی است.

پتاسیم، فسفر یا سایر مواد مغذی اضافی می توانند به صورت غیرمستقیم باعث کمبود مس شود. همچنین اگر pH محیط کشت افزایش یابد، می تواند منجر به کمبود مس شود، زیرا برای جذب گیاه کمتر در دسترس خواهد بود.

کمبود مس در رشد گیاه

به طور متوسط، دو عامل که معمولاً مس را تحت تأثیر قرار می دهند، pHخاک و ماده آلی هستند. به احتمال زیاد کودگیاهی زغال سنگ و خاک اسیدی باعث کمبود مس می شود. خاک هایی که دارای محتوای قلیایی بالایی هستند (بیش از 7.5) و همچنین خاک هایی که سطح pH بالاتری دارند، دچار کمبود مس می شوند.
سطح مس همچنین با افزایش مقدار ماده آلی، کاهش می یابد.

ماده آلی معمولاً مانع از در دسترس بودن مس با کاهش ضایعات معدنی و اشباع آن، می شود. با این حال، هنگامی که ماده آلی به اندازه کافی تجزیه می شود، مس کافی می تواند به خاک منتقل شود و توسط گیاهان مورد استفاده قرار گیرد.

سطوح ناکافی مس ممکن است منجر به رشد ضعیف، تأخیر گلدهی و ناباروری گیاه شود. کمبود مس در رشد گیاهان ممکن است به صورت پژمردگی نوک برگ و تبدیل رنگ مایل به سبز ظاهر گیاه شود. در گیاهان دانه دار، نوک ها ممکن است قهوه ای شوند و به صورت آسیب یخ زدگی به نظر می رسند.

سمیّت مس

مس بیش از حد در محیط رشد می تواند منجر به محدود شدن رشد ریشه با سوزاندن نوک ریشه شود و به این ترتیب ریشه های جانبی بیش از حد رشد می کنند. سطح بالای مس با جذب آهن در گیاه و گاهی اوقات مولیبدن یا روی رقابت کند. رشد قسمت های جدید می تواند در ابتدا سبزتر از حد طبیعی باشد، سپس علائم کمبود آهن یا احتمالاً سایر نقایص مواد مغذی را نشان می دهد. اگر اختلال تصحیح نگردد، مسمومیت مس می تواند شاخه را کاهش دهد و در نهایت کاهش بوته را نیز به دنبال دارد.

مس، مانند بسیاری از مواد مغذی موجود، هنگامی که میانگین pH کم باشد، افزایش می یابد، بنابراین اگر مسمومیت مس رخ دهد، pH محیط کشت باید آزمایش شود. همچنین قارچ کش ها حاوی مس به عنوان ماده کننده هستند، بنابراین قبل از آزمایش بافت ها ضروری است که محلول پاشی صورت گیرد. علف های هرز حساس به مسمومیت مس هستند.

علائم کمبود مس

تعداد قابل توجهی از علائم کمبود مس هم در برگ های بالغ و هم جوان مشاهده می شود، میزان و مرتبه رشد آن ها در میان واریته های مختلف، متفاوت است. علائم قابل توجه در میان ساقه معمولاً با کاهش چشمگیر رشد همراه است. کلروز، پژمردگی و ریزش برگ های بالغ ممکن است اولین علامت قابل مشاهده ی کمبود مس باشد.

برگ های سن متوسط در ابتدا تحت تأثیر قرار می گیرند، اما در زمان گردش برگ ها به این معنی است که قدیمی ترین برگ ها علائم را نشان می دهند. کلروز میان رگه ای، با محو شدن تدریجی رنگ با فاصله از رگه های اصلی است. معمولاً نرم ساقه های کوچک، رنگ سبز کمتری نسبت به نرم ساقه های اصلی دارند، اما ممکن است به صورت کلروز لکه دار ظاهر شود. برگ های کلروتیک ممکن است لکه های یا تکه هایی از نکروز را تا زمانی که تمام برگ از بین برود، گسترش دهند.

در برخی از ارقام، لکه های نکروتیک در برگ های بالغ بدون کلروز قبلی دیده می شود. در ابتدا لکه های نکروتیک کوچک، تیره و به شدت مشخص هستند. ممکن است نزدیک به نقطه چسبندگی دمبرگ، یا بیشتر بر روی سطح برگ پراکنده شوند. لکه های نکروتیک در قسمت پایین تر برگ مشاهده می شوند و اغلب در مجاورت رگه های کوچک قرار دارند.

درنتیجه، کلروز زرد در اطراف آن ها گسترش می یابد تا تعدادی از ضایعات را تشکیل دهد. بعدها، ناحیه بین ضایعات اولیه، غشایی می شود و در نهایت تمام برگ از بین می رود.علائمی که بر روی برگ های جوان و نقطه ی رشد مؤثر است، ممکن است پیش از ظهور یا پس از آنکه در بالا توضیح داده شد، ایجاد شود و در برخی ارقام این موارد، تنها علائم قابل مشاهده هستند.

در ابتدا سطح برگ های جوان ممکن است ظاهر نقره ای داشته باشد. انواع تغییرات برگ ممکن است رخ دهد. برگ های جدید معمولاً کوچک هستند و ممکن است معیوب و از شکل افتاده، چروکیده یا ضخیم باشند. ممکن است به علت گسترش ناگهانی تیغه، حفره ایجاد کنند. کاهش طول میان گره، رایج است.