هیومیک اسید که البته هیچ شنباهتی به اسید های شناخته شده چه از توع آلی و چه از توع شیمیایی ندارد نوعی مواد هیومیکی است که در شرایط ویژه توسط میکروارگانیسم های خاص تولید میشود. از آنجا که این مواد پی هاش پایین در حدود 3.8 الی 5 دارد و از تجزیه ی هوموس به وجود آمده است آن را اسید هیومیک مینامیم.
اسید های هیومیکی، که می توانند میلیون ها سال در طبیعت باقی بمانند و ترکیب بسیار پیچیده و شگفت انگیزی از انواع اسید های آمینه، پتیدها، فنول ها، آلدوئید ها، و اسید های نوکلئیک در یوند کاتیون ها داشته باشند، با هیچ ترکیب دیگری قابل قیاس نیستند. این ترکیب فوق العاده تا امروز قابل تجزیه ی کامل به دست انسان نبوده است اما در تجزیه های اولیه به سه ترکیب: هیومیک اسید، فولویک اسید و هیومین رسیده اند.
هیومیک چیست و چگونه تولید میشود؟
مراحل تولید هیومیک اسید در دل طبیعت بدین گونه است که اگر به طور مثال یک صد کیلوگرم بافت گیاهی مثلا برگ خشک را در زیر لایه های نازکی از خاک قرار دهیم و گرما، رطوبت و اکسیژن کافی برای آن تامین کنیم در مدت چند ماه این مقدار از بافت های گیاهی به مقدار 15 کیلو کمپست تبدیل میشود، در واقع این کمپست یک ماده ی ارگانیک است که بافت های گیاهی در آن با چشم غیر مصلح دیده میشود.
چنانچه روند تجزیه ادامه یابد قارچ های میکروسکوپی که همان میکروارگانیسم های تجزیه کننده هستند 15 کیلوگرم کمپست ما را در کمتر از یک سال به حدودا 3 کیلوگرم ماده ی نرم قهوه ای رنگ تبدیل میکند، نام این ماده هوموس است. در این ماده شما با چشم غیر مصلح اثری از بافت های گیاهی نمی بینید ولی با میکروسکوپ می توان سلولهای گیاهی را مشاهده کرد.
در صورت ادامه ی روند تجزیه اگر گرما و اکسیژن کافی همراه با مواد معدنی مورد نیاز برای فعالیت میکروارگانیسم ها و جود داشته باشد در طی سالیانی که ممکن است به صدها سال نیز برسد حدود 1 کیلوگرم ماده ی سیاه رنگی تولید میشود که ما آن را اسید هیومیک می نامیم.
در همه ی خاک های کشاورزی به طور طبیعی هیومیک اسید یافت میشود و در واقع مقدار زیادی از مواد ارگانیک زمین کشاورزی را تشکیل می دهد. میزان ایده آل برای مواد آلی در خاک حدود 4 الی 6 در صد است که البته در بعضی نقاط اروپا به 6 درصد نیز میرسد ولی در مکانهای کویری مقادیر مواد آلی و اسید هیومیک بسیار ناچیز میباشد. خوشبختانه در مناطقی از کره ی زمین توده های هیومیکی باقی مانده از عصر های بسیار دور یافت شده که امروزه به عنوان منابع استخراجی کود های هیومیکی مورد استفاده قرار گرفته اند.
اهمیت استفده از اسید هیومیک در دنیا
در دنیای کنونی با توجه به پیشرفت علم کشاورزی و شناخت اثار زیان بار کود های شیمیایی بر روی محیط زیست و سلامت افراد جامعه استفاده از کود های ارگانیک اهمیت ویژه ای دارد. به همین دلیل استفاده از اسید هیومیک در صنعت کشاورزی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و هر ساله نیز استفاده از این کود پر خاصیت در حال افزایش چشمگیری است.
دلایل استفاده از اسید هیومیک در کشور های غربی متعدد است. یکی از مهم ترن دلایل این کشور ها عدم نگرانی از آلودده کردن خاک و آب بر اثر استفاده از کود های شیمیایی است که مصرف هیومیک اسید هیچ گونه آلودگی برای محیط زیست ندارد. از دلایل دیگر صرفه جویی در هزینه ها است چرا که استفاده از کود های هیومیکی باعث کم شدن میزان مصرف کودهای فصفره و ازته است.
استفاده از هیومیک اسید باعث افزایش مقاومت در برابر شوری، کم آبی و تنشهای محیطی میگردد که این نکته نیز بسیار هائز اهمیت است. از دیگر دلایل بسیار مهم استفاده از اسید هیومیک افزاش مقاومت در برابر بیماری ها میباشد در نتیجه استفاده از این نوع کود ها باعث کم شدن هزینه های گزاف سمپاشی نیز میگردد.
یکی از مهم ترین علل برای استفاده از هیومیک اسید ایجاد توازن در خاکهایی که به صورت نا مناسب کود دهی شده اند و در نتیجه افزایش محصول به طور 30 الی 50 درصدی.ضمنا استفاده از اسید هیومیک باعث باروری خاک می شود که این امر باعث نیاز نبودن به استفاده از هورمون های مضر می باشد.
خواص هیومیک اسید