تا چند سال پیش هرگاه صحبت از "جوینده"، "استخراج" و "معدن" به میان می آمد، ذهن به سمت طلا می پرید و جویندگان این فلز باارزش.
این روزها اما برای استخراج طلا نباید حتما راه دور و درازی پشت سر گذاشت؛ برای استخراج "طلای دیجیتال" می توان هر جایی بود، در مسجد، مدرسه، در سوله های بزرگ حومه شهر یا در گاوداری و واحدهای صنعتی تعطیل. موضوع داغ این روزها در روزنامه ها و سایت های خبری ایران هم تلاش برای استخراج طلای دیجیتال یا "بیت کوین" یا همان ارز دیجیتال است.
بیت کوین چیست؟
احسان نوروزی، روزنامه نگار تکنولوژی و پژوهشگر بلاکچین در برلین، در پاسخ به این پرسش می گوید: «بیت کوین در حقیقت بزرگ ترین بانک بی دفتر و دستک و غیرمتمرکز جهان است به این معنی که می تواند تراکنش های مالی را بین دو طرف، در هر جایی از دنیا انجام دهد، بدون اینکه نیازی باشد این دو نفر به هم اعتماد داشته باشند و بدون اینکه نیاز به هیچ واسطه ای باشد. برای اولین بار است که تراکنش های مالی بدون نیاز به هیچ نهاد سوم یا نهاد واسطه ای انجام می شوند. بیت کوین می تواند به صورت بسیار موثر و بدون اختلال در شبکه این کار را تا زمانی که ماینرها تراکنش ها را تأیید بکنند، انجام دهد.» نوروزی می افزاید: «آنهایی که بیت کوین ها را استخراج می کنند [ماینرها]، خون در رگ های شبکه می دمند، یعنی هر چه ماینرها بیشتر باشند، شبکه امن تر و باثبات تر است و با اطمینان بیشتری کار می کند.»
بیت کوین را چگونه استخراج می کنند؟ به گفته این کارشناس، بیت کوین در حقیقت الگوریتمی است که اساسش رمز نگاری است. احسان نوروزی ادامه می دهد: «الگوریتم بیت کوین به ماینرها در برابر حل یک سری مسائل ریاضی جایزه می دهد. هر چه شمار بیت کوین های منتشرشده بیشتر شود، این مسائل ریاضی سخت تر می شوند؛ با توجه به اینکه رقابت بین ماینرها هم بالاتر می رود و تعداد بیشتری به عنوان استخراج کننده به شبکه می پیوندند، الان به توان فنی خیلی بیشتری نیاز است تا برای استخراج بیت کوین در اختیار شبکه بلاکچین قرار داد. اما در سال 2009 این طور نبود؛ شاید اگر با کامپیوتر شخصی کار می کردید، یک فول نوید بیت کوین را در پس زمینه اجرا می کردید، می توانستید در مدت کوتاهی، بیت کوین ماین کنید. اما الان بیشتر طول می کشد، توان فنی و طبعا سرمایه گذاری بیشتری می خواهد.»
چه کسی تجهیزات و سخت افزارهای مورد نیاز را وارد می کند؟
سایت "آناج" در ایران از ضبط 100 دستگاه ماینر در مجموعه "بنیان دیزل" تبریز خبر داده و نوشته در تصاویر منتشر شده از کارتن های ماینر یک نام جلب توجه می کند: پوریا زنوزی مطلق، فرزند یکی از بزرگ ترین سرمایه گذاران ایران و سهامدار چنیدن شرکت خدماتی و تولیدی و بانکی. یک مقام آگاه به این وب سایت گفته که دستگاه های تولید ارز دیجیتال برای فرزند زنوزی ارسال شده است.
واردات دستگاه استخراج بیت کوین و تجهیزات لازم دیگر از جمله خنک کننده ها برای این منظور، در ایران ممنوع است و گفته می شود تمام ماینرهای موجود در بازار قاچاق هستند. با توجه به این مسئله این پرسش پیش می آید که فعالیت در این حوزه با توجه به ناروشنی های قانونی، در دست چه کسانی یا سازمان هایی است؟
او می گوید: «ایران ورود تجهیزات ماینینگ برای آدم های عادی را ممنوع کرده. برای همین تقریبا تمام دستگاه های ماینینگ به صورت قاچاق وارد کشور می شوند. نکته مهم دیگر این است که نهادهایی که دسترسی به برق مجانی یا ارزان صنعتی دارند، از جمله سپاه و شرکت های وابسته به آنها یا بسیاری نهادهای سودجوی دیگر، انحصار این حوزه را به دست گرفته و آن طور که شواهد نشان می دهد مصمم هستند این انحصار را حفظ کنند. برای همین بیشتر این دستگاه ها از مجاری غیررسمی و اسکله های غیررسمی وارد می شود که به آنها برادران قاچاقچی می گویند.»