خشک کردن معمولا برای تولید فرآورده هایی با ماندگاری بالا و قابلیت حمل آسان به کار می رود که پس از بازسازی با آب، بسیار مشابه ماده اولیه می باشند. این فرآیند برای محصولاتی نظیر شیر، شیر پس چرخ، آب پنیر، خامه، مخلوط بستنی، کنستانتره های پروتئین و غذای کودک به کار می رود که تمام آن ها دارای محتوای آب بالایی هستند.
خارج کردن آب، به ویژه از لحاظ مصرف انرژی، گران قیمت است. در نتیجه معمولا قبل از خشک کردن، مواد با استفاده از تبخیر یا اسمز معکوس تا حدی تغلیظ می شوند. روش های متعددی برای خشک کردن وجود دارد که تنها بعضی از آن ها در صنایع شیر کارآیی دارند.
استفاده از خشک کن های غلتکی به دلیل وارد آمدن آسیب به ماده اولیه بسیار کاهش یافته است. روش هایی مانند خشک کردن انجمادی نیز بسیار گران بوده و در مواردی خاص، مانند خشک کردن استارترهای لاکتیک به کار می روند. اما متداول ترین روش مورد استفاده در صنایع شیر، خشک کردن پاششی می باشد.
خشک کن پاششی
در این سیستم مایعی که قبلا تا حدودی تغلیظ گردیده، تحت اثر فشار به درون محفظه ای که دارای هوای داغ است به صورت ذرات بسیار ریز پاشیده می شود. حرارت دستگاه معمولا از 300 درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند.
عمل خشک کردن فقط در چند ثانیه صورت گرفته و درجه حرارت مرطوب که خشک شدن واقعی ذرات تحت آن انجام می شود از 40 تا 50 درجه سانتی گراد بیشتر نیست. وسیله پاشنده یا اتمایزر در این سیستم ها دارای اهمیت زیادی بوده و ممکن است به شکل سانتریفوژی یا نازلی باشد. جریان مایع ورودی و هوای گرم، عمدتا به شکل هم جهت هستند.