انواع بسته بندی مواد غذایی

در این مقاله به بررسی انواع بسته بندی مواد غذایی و مسائل مربوط به آن می پردازیم. بسته بندی مواد غذایی دارای چندین عملکرد مهم می باشد. این عملکرد ها عبارت اند از: محافظت از ماده غذایی، ارائه اطلاعات ماده غذایی به مصرف کننده، حفظ ویژگی های ظاهری و کیفیتی ماده غذایی.

عموماً بسته بندی مواد غذایی به صورت معمولی بوده و دارای شرایط بهینه و مناسب برای نگهداری محصول نمی باشند و رویکردهای دیگری در زمینه طراحی بسته بندی این محصولات مورد استفاده قرار می گیرد.این نوع بسته های خاص شامل پوشش ها و روکش های خوراکی، بسته بندی های فعال و به کار بردن ترکیبی از مواد بسته بندی کننده می باشد.

انواع بسته بندی مواد غذایی

انواع بسته بندی مواد غذایی در سه گروه بسته بندی اولیه، ثانویه و ثالثیه قرار داده می شوند.

بسته بندی اولیه مواد غذایی

بسته بندی اولیه مواد غذایی، شامل موادی است که در تماس مستقیم با ماده غذایی هستند. عملکرد و نقش این مواد، محافظت از مواد غذایی و همچنین سهولت بخشیدن به امور توزیع آنها می باشند. این نوع بسته بندی مواد غذایی همزمان دیگر نیازهای مصرف کننده را در رابطه با ایمنی و شفافیت محصول در بر می گیرد.

طبق نیازمندی های رایج در بسته بندی مواد غذایی، مواد بسته بندی کننده اولیه باید سازگار شده باشند. پس جالب است بدانید روکش های خوراکی جزو گروه بسته بندی اولیه قرار نمی گیرند، ولی در هر صورت پوشش های خوراکی عملکردهای مشابه با بسته بندی های اولیه را در بر می گیرد.

بسته بندی ثانویه مواد غذایی

این نوع بسته بندی مواد غذایی برای محافظت فیزیکی از محصول، مورد استفاده قرار می گیرد. عموما در این نوع بسته بندی یک جعبه محافظ مواد غذایی یا کیسه پلاستیکی در اطراف ماده غذایی می باشد.بسته بندی ثانویه اطلاعات مهمی همچون تعداد محصول موجود در درون بسته بندی، تاریخ تولید و … را ارائه می دهد. از بسته بندی های ثانویه می توان برای مقاصد بازاریابی به صورت یک جعبه باز شده در ویترین سوپرمارکت استفاده کرد.

در بعضی شرایط بسته بندی های ثانویه به صورت یک جعبه آجدار، شامل تعدادی از بسته های اولیه برای آسان شدن حمل و نقل در طول توزیع و نگهداری محصول و همچنین برای محافظت از بسته بندی های اولیه در مقابل آسیب های فیزیکی مورد استفاده قرار می گیرد.

بسته بندی ثالثیه مواد غذایی

هدف از بسته بندی ثالثیه تسهیل در حمل و نقل و نگهداری و محافظت از محصول در مقابل آسیب های فیزیکی می باشد که با بسته بندی ثانویه در یک سیستم حمل و نقل بسته بندی نهایی همراه می باشد.

بسته بندی مواد غذایی با توجه به نوع آنها

به طور کلی بسته بندی مواد غذایی با توجه به نوع آنها به دسته های زیر تقسیم می شوند:

• مواد و ورقه های پلاستیکی
• ظروف شیشه ای
• پوشش های کاغذی
• کامپوزیت های فلزی و مقوا-پلاستیکی
• فلزات
• فیلم های سلولزی اصلاح شده

مواد و ورقه های پلاستیکی

مواد و ورقه های پلاستیکی به دلیل صرفه اقتصادی و در دسترس بودن کاربرد بسیاری دارند. صفحات پلاستیکی توسط مواد چسبناک به یکدیگر پیوند می خورند.وجود این مواد و همچنین ترکیبات شیمیایی افزودنی جهت سالم نگه داشتن بافت فیزیکی این ورقه ها می تواند سبب بروز تغییر مزه در ماده غذایی شود.از پلیمرهای مهم پلی اتیلنی که در این بخش مورد مصرف قرار می گیرند می توان به پلی مد خطی دانسیته کم پلی اتیلنی، پلیمر دانسیته کم پلی اتیلنی، پلیمر دانسیته بالا پلی اتیلنی، پروپلین، پلی استیرن، پلی وینیل کلراید و پلی اتیلن ترفتالات اشاره کرد.

ظروف شیشه ای در بسته بندی مواد غذایی

به واسطه وجود برخی از ترکیبات شیمیایی در شیشه، آلودگی و تغییر طعم مواد غذایی، بسته بندی ظروف شیشه ای از نوع دسته سوم خواهد بود. آلودگی ناشی از شیشه می تواند ناشی از لاک های فلزی مورد استفاده و یا لایه ی پلیمری باشد. شیشه ها معمولا توسط پوشش های پلی اتیلن یا استرهای آلیفاتیک پوشیده می شوند. این پوشش ها می توانند سبب ایجاد بوی تند و تیز در ماده غذایی گردند.

بسته بندی مواد غذایی با پوشش کاغذی

به طور معمول پوشش های کاغذی به عنوان پوشش های ثانوی در بسته بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. میزان ورود ترکیبات شیمیایی از پوشش های کاغذی به داخل ماده غذایی نسبت به سایر پوشش ها کمتر است.

ضمن آنکه در اثر بروز فساد طعمی، عامل را باید در موارد دیگری برای مثال جوهر چاپ مارک بسته بندی بر روی پوشش کاغذی جستجو کرد. موادی که جهت کنترل قدرت جذب رطوبت کاغذ به آن افزوده می شوند کمتر دیده شده که سبب بروز مشکلات شوند.

کاغذهای کرافت

به دلیل در بر داشتن برخی از ترکیبات فنولی موجود در کاغذ های کرافت، می توانند سبب بروز فساد طعمی در مواد غذایی شوند.استفاده از کاغذهای بازیافت شده می تواند احتمال بروز مشکلات را افزایش دهد.

کامپوزیت های فلزی و مقوا-پلاستیک

کامپوزیت های مقوا- پلاستیکی مصارف بسیاری در بسته بندی مواد غذایی دارند.

فویل های آلومینیومی و کاغذی

فویل های آلومینیومی و کاغذی استفاده زیادی در بسته بندی کارتن های نوشیدنی یا پوشش شکلاتها را دارند. اکثریت قریب به اتفاق این پوشش ها دارای لایه سطحی پلی اتیلنی در هر دو سمت خود هستند تا به عنوان پوشش آلومینیوم فعالیت داشته و ضمنا یک لایه محافظ گرمایی نیز ایجاد کنند.کامپوزیت های فلزی-کاغذی نیز در بسته بندی کیک ها و ماهی نظیر سالمون مورد استفاده قرار می گیرند.

به خصوص در جاهایی که این دسته از محصولات باید در معرض دید خریدار قرار داشته باشند. پوشش های پلی اتیلنی نام برده شده در این گروه در اثر حرارت دهی می توانند باعث بروز اکسیداسیون گردند، که این مسئله در بروز فساد طعمی در نوشیدنی ها موثر است.با تحقیقات انجام شده مشخص شده است که عمده مواد تولید شده در این بخش که به بروز مشکلات منجر می شوند هگزانول ها هستند.

پوشش های فلزی در بسته بندی مواد غذایی

پوشش های فلزی در بسته بندی مواد غذایی برای طولانی مدت کاربرد فراوان دارند. عموما پوشش های فلزی در تماس مستقیم با ماده غذایی نیستند. چرا که در غیر اینصورت ممکن است برخی از فلزات سبب طعم نامطلوب در ماده غذایی گردند و یا اینکه وارد آن شوند.

فیلم های سلولزی اصلاح شده

از جمله فیلم های سلولزی اصلاح شده در بسته بندی مواد غذایی می توان به پوشش های آبنبات های خوراکی اشاره کرد. این دسته از مواد به ندرت سبب ایجاد مشکلات در ماده ی غذایی می شوند. عموما از نرم کننده برای پوشش و خاصیت پلاستیکی (نرم پذیری) دادن به این فیلم ها استفاده می شود که این ترکیبات نیز عطر و طعم خاصی ندارند.