تاریخچه چاپ سیلک اسکرین

در مطالعهٔ سیر تکامل چاپ سیلک اسکرین باید به این نکته توجه داشت که این روش از سالیان پىشین به صورت استنسیل کاملاً متداول بوده است.هنرمندان شرقى با استفاده از تکنیک استنسیل، طرح هاى زیبایى را برروى پارچه و کاغذ آفریده اند. ژاپنى ها در برش دقیق و ظریف استنسیل بسیار مجرب هستند.در یک طرح ژاپنى، مرکز دایره یا طرح هاى آزاد دیگر که باید دور آن ها کاملا باز باشد، با مهارتى تمام و ارتباطى ظریف مثل موى انسان در جاى خود نگه داشته شده است.

در مسیر تکامل کار استنسیل و براى آسان سازى کار، صنعتگرى ماهر با استفاده از تار ابریشم، تورى ظریف، محکم و با دوامى بافت که مى توانست نگهدارندهٔ چنین استنسیل ظریفى باشد، این عمل سرآغاز حرکت به معناى امروزى آن است.مسئلهٔ ابداع چاپ سیلک اسکرین را نمى توان به یک نفر و، نسبت داد و این ابداع را مثل ابداع دانست ولى چیزى که مسلم است استفاده از قاب و یا کشیدن تورى به روى آن و درست کردن شابلون یا استنسیل بدون پل ارتباطى به صورت امروزى در اروپا توسط اهل منچستر انگلستان در سال 1907 به ثبت رسید.

با گذشت زمان، تورى هاى ابریشمى جاى خود را به تورى هاى نایلونى، پلى استر، فلزى یا دیگر مواد ساختهٔ دست بشر داده است. به هر ترتیب استفاده از تورى در روش استنسیل، چاپ اسکرین را به وجود آورد که امروزه تحت عنوان یکى از چهار روش مهم صنعت چاپ محسوب مى شود.این چاپ از مدرن ترین و پیشرفته ترین انواع چاپ ها به شمار می آید که با چاپ های دیگر از نظر تکنیک چندان تفاوتی ندارد اما دارای امتیازهایی است که آن را از سایر چاپ ها متمایز می کند.

چنانچه غیر از چاپ روی کاغذ و مقوا برای چاپ روی چوب، فلز، پارچه، چرم، پلاستیک و شیشه در ابعاد و ضخامت های مختلف، می توانیم از آن استفاده کنیم.. از این تکنیک چاپ غیر از چاپ کردن به روی سطوح مسطح، برای چاپ روی اشیاء ناهموار و غیر مسطح به طور کلی به روی اجسامی که شکل بی قاعده دارند، مانند بطری، لیوان، قوطی، ظروف تزئینی سرویس های غذاخوری لوازم خانگی لوازم صوتی و تصویری، مستقیما یا به صورت لیبل و عکس برگردان به طور چشمگیری استفاده می شود که این امکانات در چاپ های دیگر وجود ندارد یا بسیار محدود است.

با اینکه از بدو شناخت و استفاده از این نوع چاپ قرن ها می گذرد ولی این شیوه نابود نشده و یا به طور کلی دگرگون نگشته و امروزه در حال رشد و تکامل بیشتری است. به طوری که با پیشرفت چشمگیر این چاپ و مکانیزه و صنعتی شدن آن نمی توان حدی برای پیشرفت و توسعه آن در نظر گرفت.

مبدأ و منشأ چاپ سیلک در ابتدا به صورت یک استنسیل ساده بوده که با استنسیل های امروزی بسیار تفاوت داشته است. این شیوه یکی از قدیمی ترین متدهای اولیه چاپ است که به کشورهای چین، ژاپن و کره برمی گردد. ژاپنی ها را که از این استنسیل برای چاپ حروف جداشده استفاده می کردند می توان به عنوان اعتبار اولیه این چاپ شناخت.

در اوایل قرن بیستم اولین اثر و کوششی که در این زمینه صورت گرفت توسط شخصی به نام فرانسیس ویلت از ایالت میشیگان آمریکا بود که از ریسمان های کوتاه حلقه ای استفاده می کرد. بعدها ابریشم جایگزین این ریسمان ها شد و در کشورهایی چون فرانسه رواج یافت. به هر حال این شیوه توسط آمریکایی ها به صورت امروزی معرفی شد.

آن ها در زمان جنگ جهانی دوم از این چاپ روی لوازم و جنگ افزارهای خود استفاده کردند، به طور کلی منشأ چاپ اسکرین مدرن از آمریکا سرچشمه گرفته است که با سعی و کوشش پیش قدمانی چون هاری لوری هیت و ادوارد اون می توان آمریکایی ها را خالق چاپ سیلک اسکرین دانست.

در اصل هنر چاپ سیلک اسکرین یک تکنیک ساده ولی بسیار گسترده و پیچیده است که باید طی مراحل با تمرینات مختلف به جزئیات و سریزه کاری های آن آشنایی پیدا کرد. عنصر اصلی چاپ سیلک. یک سطح پارچه توری ابریشمی نصب شده بر روی یک چارچوب با کادر است که مجموعه این پارچه توری و کادر در مجموع شابلون نامیده می شود.

از این جهت پارچه توری ابریشمی عنصر اصلی و اولیه چاپ سیلک شمار می آید چرا که با عبور دادن رنگ از لابه لای شبکه های زنجیرهای شکل این پارچه، تحت فشار و حرکت یک نورد لاستیکی به نام راکت با رنگ کش یا توسط دست یا عامل مکانیکی عمل چاپ انجام داده می شود.

با اینکه ماشین ها و دستگاه ها برای انجام این نوع چاپ، بسیار پیشرفته و مکانیزه شده اند اما باید در نظر داشته باشیم هم چنان این پارچه توری ابریشمی است که عامل خلاقه در این چاپ محسوب می شود. ماهیت فیزیکی این پارچه توری در مراحل چاپ از بین رفتنی نیست مگر اینکه به وسیله ای در آن بریدگی یا سوختگی ایجاد شود. در واقع می توان گفت که حتی با استفاده بیشتر مرغوب تر نیز می شود.