چاپ اسکرین چیست؟

چاپ اسکرین، نوعی تکنیک چاپ است که از یک توری پارچه ای برای حمایت از استنسیل مرکب استفاده می کند. فرم استنسیل ضمیمه شده، مناطقی از این توری را باز می کنند که مرکب به عنوان یک تصویر بر روی یک سطح چاپی منتقل می شود. یک غلتک یا اسکوئیجی در عرض استنسیل حرکت می کند و مرکب را بر روی توری مورد نظر در مناطق باز پمپاژ می کند.

چاپ اسکرین، یک شیوه استنسیل چاپ است که یک طرح را بر روی سیلک یا سایر سطوح نرم چاپ می کند که دارای مناطق توخالی است که با یک ماده غیر قابل نفوذ پوشیده می شود و بدین ترتیب، مرکب از طریق این توری بر روی سطح چاپی منتقل می شود.

طبقه بندی چاپ سیلک اسکرین

از نظر واژه شناسی، طبقه بندی های متعددی در زمینه چاپ اسکرین وجود دارد. البته لازم به ذکر است که اکثر افراد، چاپ اسکرین را با چاپ سیلک اسکرین اشتباه می گیرند. تقریبا هیچ فرد حرفه ای، هنرمند یا سازمان تجاری از منابع مربوط به سیلک استفاده نمی کند که دلیل این امر، عدم استفاده از سیلک به دلیل مسائل اقتصادی است که از دهه 1960میلادی آغاز شد.

از دیدگاه سنتی، سیلک در چاپ اسکرین مورد استفاده قرار می گرفت، به همین دلیل، گاهی اوقات از این تکنیک تحت عنوان چاپ سیلک اسکرین یاد می شود. اخیرا از الیاف مصنوعی در این فرآیند چاپ استفاده می شود که متداول ترین این الیاف، پلی استر می باشد.

تاریخچه چاپ اسکرین

براساس شواهد و مدارک تاریخی، چاپ اسکرین برای اولین بار در کشور چین و در زمان فرمانروایی سلسله «سانگ» مورد استفاده قرار گرفت. ژاپن و سایر کشورهای آسیایی نیز از این تکنیک چاپی استفاده کرده و با ادغام آن با چاپ چوبی، پیشرفت هایی در این زمینه حاصل شد.

امتیاز چاپ سیلک اسکرین برای اولین بار در سال 1907 میلادی توسط «ساموئل سیمون» در انگلستان به ثبت رسید. در ابتدا از این شیوه برای چاپ کاغذ دیواری های گران قیمت، چاپ بر روی کتان، سیلک و سایر الیاف نرم استفاده می شد. اکثر چاپخانه داران اروپایی نیز اقدامات و سیاست های گسترده ای را در پیش گرفتند تا اسرار و رموز این تکنیک را منحصرا در اختیار داشته و آن را به کارگاه های خود محدود کنند.

در اوایل دهه 1910میلادی، تعدادی از چاپخانه داران، آزمایشاتی را در زمینه مواد شیمیایی حساس به نور انجام دادند. «روی بک»، «چالرز پیتر» و «ادوارد اوئنز»، نمک اسید کرومیک را که از امولسیون استنسیل های واکنش دهنده به نور ساخته می شد، آزمایش کردند؛ این گروه با عرضه استنسیل های تصویر نوری به این صنعت، انقلابی را در عرصه چاپ اسکرین تجاری به وجود آوردند. اگرچه پذیرش این شیوه سال ها به طول انجامید.

امروزه در چاپ اسکرین تجاری از حساس کننده هایی استفاده می شود که در مقایسه با بیکروماتها از امنیت بیشتر و مواد سمی کمتری برخوردار هستند. اخیرا برای ساخت استنسیل های واکنش دهنده در مقابل نور از شیوه های متعددی استفاده می شود.

در سال 1928میلادی، «ژوزف اولانو» با تشکیل شرکت تأمین کننده مواد شیمیایی صنعتی «اولاتو»، شیوه ای را برای استفاده از لاک الکل حلال در مواد استنسیل ابداع کرد. این ماده استنسیل به اشکال مختلف برش داده شد، مناطق چاپی برداشته شده و برای ایجاد یک استنسیل اسکرین، بقیه مواد را به این توری می چسباندند.

چاپ اسکرین به عنوان یک فناوری صنعتی سودآور به وسیله هنرمندان برای تکثیر آثار چاپی تا پیش از قرن بیستم مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه استفاده از این تکنیک در چاپ هنرهای زیبا و چاپ تجاری به وفور مشاهده می شود. در حال حاضر از این تکنیک برای چاپ تصاویر بر روی پوستر، تی شرت، کلاه، CD، DVD، چاپ روی ساک دستی پارچه ای، سرامیک، روی شیشه، پلی اتیلن پلی پروپیلن، کاغذ، فلز، چوب و... استفاده می شود.

گروهی از هنرمندان که بعدها انجمن ملی سری گرافیک ها را تشکیل دادند که در دهه 1930میلادی واژه «سری گرافی» را برای مشخص کردن تفاوت کاربرد هنری چاپ اسکرین در استفاده صنعتی از این فرآیند به کار بردند. واژه سری گرافی، ترکیبی از لغت لاتین «سری» و واژه یونانی graphein است.

مرکز ملی کمک های زیست محیطی در این باره اعلام کرد که چاپ اسکرین، متداول ترین فرآیند چاپ در سطح جهان محسوب می شود. به دلیل در دسترس بودن مواد و تجهیزات مربوط به این تکنیک چاپی، از آن برای تنظیمات اساسی استفاده می شود.

تاریخچه چاپ اسکرین از دهه 1960 تاکنون

یک محقق آمریکایی به نام «اندی وارول»، تلاش های متعددی را برای تعمیم چاپ اسکرین در این کشور انجام داد. عمده شهرت وی به دلیل چاپ تصویری از «مریلین مونرو» هنرپیشه شهیر آن زمان در دهه 1960 میلادی است.

«میکائیل واسیلانتون»، کارفرما، هنرمند و مخترع آمریکایی نیز یک دستگاه چاپ اسکرین چندرنگ را در سال 1960 ابداع کرد که از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار بود. این دستگاه روتاری برای چاپ لوگوها و اطلاعات کلی در مورد تیم های شرکت کننده در بازی بولینگ ساخته شد؛ اما پس از مدتی، با تغییراتی که در آن اعمال گردید، از آن برای چاپ بر روی تیشرت نیز استفاده شد. در حال حاضر، در آمریکا بیش از نیمی از چاپ تصاویر و نوشته ها بر روی پارچه با استفاده از چاپ اسکرین صورت می گیرد.

امروزه چاپ اسکرین گرافیکی به طور گسترده برای چاپ بسیاری از گرافیک ها مانند پوسترها یا استندها مورد استفاده قرار می گیرد. چاپ تمام رنگی را می توان با استفاده از چاپ CMYK انجام داد. لازم به ذکر است که استفاده از این فرآیند در مقایسه با سایر فرآیندهای چاپی، بیشتر است که دلیل آن نیز پایین بودن هزینه و امکان چاپ بر روی بسیاری از ابزار می باشد