دما و رطوبت در جوجه کشی شترمرغ

دما و رطوبت در جوجه کشی شترمرغ
تنظیم دما و رطوبت در دستگاههای جوجه کشی شترمرغ همیشه یکی از معضلات مزرعه داران می باشد لذا در این مطلب بر آن شدیم برای کسانی که اطلاعات مختصری از جوجه کشی علی الخصوص جوجه کشی شترمرغ دارند توضیحات مختصر و جامعه ای از کالیبره کردن دستگاه بیان کنیم

تنظیم حرارت و رطوبت دستگاه جوجه کشی شترمرغ
قبل از انتقال تخم ها به دستگاه جوجه کشی، دستگاه باید کالیبره شده و حداقل 24ساعت کار کرده باشد. مدت جوجه کشی بر اساس اثر متقابل درجه حرارت و رطوبت متغیر است و از 39 روز تا 44 روز و به طور متوسط 42 روز می تواند ادامه داشته باشد.
طول دوره جوجه کشی تابع درجه حرارت و رطوبت نسبی دستگاه است. درجه حرارت بیشتر، طول دوره جوجه کشی را کوتاه و درجه حرارت کمتر، مدت جوجه کشی را طولانی تر می کند. متقابلا رطوبت نسبی بالا می تواند تاخیر در هچ و رطوبت نسبی پایین هچ زودتری را به دنبال دارد. رطوبت نسبی دستگاه با در نظر گرفتن حرارت دستگاه، ارتفاع از سطح دریا (فشار هوا)، و نیز توصیه کارخانه سازنده تعیین می گردد. دستگاه هایی که جریان هوا در آنها بیشتر است به رطوبت بیشتری نیاز دارند.
رابطه دما و رطوبت نسبی رابطه ای معکوس است یعنی هرچه درجه حرارت دستگاه بیشتر شود رطوبت نسبی کمتری مورد نیاز است. زیرا در درجه حرارت بالاتر، سرعت رشد جنین افزایش یافته و زودتر به مرحله هچ می رسد و لذا برای سرعت بخشیدن به کاهش وزن مطلوب تخم( به دلیل کمتر شدن زمان جوجه کشی)، نیاز به رطوبت کمتری است تاآب بیشتری از درون تخم تبخیر شود.

معمولاً دستگاه های کوچک و با ظرفیت پایین، با حرارت 36/6 و رطوبت نسبی 20 درصد کار می کنند. ولی دستگاه های بزرگ به دلیل جریان هوای بیشتر در دستگاه، نیاز به رطوبت بیشتری دارند و رطوبت نسبی تا 30 درصد یا بیشتر می تواند افزایش یابد که از مزیت دستگاه های بزرگ بشمار می رود. بدیهی است رطوبت نسبی دستگاه در مناطق مختلف با در نظر گرفتن شرایط محیطی و ارتفاع از سطح دریا متفاوت بوده و خود مزرعه دار با کنترل کاهش وزن تخم باید به رطوبت نسبی مورد نظردست یابد.
معمولاً تخم شترمرغ باید حدود 15 درصد وزن خود را تا بهنگام هچ از دست بدهد. لذا با کنترل کاهش وزن تخم می توانید به رطوبت مورد نظر دست یابد. برای این منظور می توانید تعدادی از تخمها را)بهتر است در محدوده وزنی 1/5 کیلوگرم باشد) قبل از گذاشتن در دستگاه ستر وزن نمائید و سپس کاهش وزن را در روزهای متفاوت کنترل نمائید. برای مثال اگر وزن تخم قبل از جوجه کشی 1/5 کیلوگرم باشد با کاهش وزن 15 درصد، تخم باید 225 گرم از وزن خود را تا پایان جوجه کشی از دست بدهد. بنابراین کاهش وزن روزانه با در نظر گرفتن 42 روز دوره جوجه کشی باید 5/34 گرم باشد. فرض کنید تخم ها را در روز چهاردهم جوجه کشی مجددا وزن کشی شود. بنابراین کاهش وزن تخم ها در این روز باید در حدود 74/76 گرم، و وزن تخمها باید حدودا 1425 گرم باشد. اگر وزن تخم نزدیک به این عدد باشد رطوبت دستگاه مناسب است. ولی اگر وزن تخم بیشتر باشد نشانگر آن است که رطوبت دستگاه بالا بوده است. متقابلاً اگر وزن تخم کمتر باشد نشانگر آن است که رطوبت دستگاه پایین بوده است. بنابراین در هر دو حالت باید با افزایش و یا کاهش رطوبت دستگاه، به رطوبت مورد انتظار و کاهش وزن مناسب تخم دست یابید. به طور کلی تغییر 3 درصد رطوبت دستگاه، کاهش وزن را یک درصد افزایش یا کاهش می دهد.
هرچه اندازه تخم ها بزرگ تر باشد نیاز به حرارت و رطوبت کمتری است. در تخم های بزرگ نسبت پوسته به محتویات درون تخم کمتر می باشد و لذا تبادلات گازی دشوارتر می گردد و تخم شترمرغ برای کاهش 15 درصدی وزن خود باید آب بیشتری را نسبت به تخم های کوچک تر از دست بدهد. لذا نیاز به رطوبت کمتری است تا به کاهش وزن مطلوب دست یابیم. از طرفی جنین بزرگ تر نیاز به اکسیژن بیشتری داشته و کاهش نسبت سطح پوسته به حجم تخم به دلیل بزرگی تخم، کاهش تبادلات گازی را به دنبال داد. با کاهش حرارت دستگاه جوجه کشی می توان سرعت رشد جنین را کاهش داد که کاهش نیاز جنین به اکسیژن را به دنبال دارد. از طرفی کاهش حرارت دستگاه، طول دوره جوجه کشی را طولانی تر نموده و به تخم اجازه می دهد تا آب بیشتری را از دست داده و به وزن مطلوب در زمان هچ نزدیک شو د. کاهش رطوبت دستگاه به تنهایی مشکل را حل نمی نماید و برای دستیابی به درصد هچ بیشتر باید حرارت دستگاه را نیز کاهش داد.

تخم های بزرگ نسبت به تخم های کوچک تر درصد هچ کمتری دارند و باید در محدوده حرارتی 35/5 تا 36 درجه سانتی گراد جوجه کشی شوند تا درصد هچ آنها بهبود یابد. نظر عموم پرورش دهندگان بر این است که تخم های بزرگ تر به حرارت بیشتر نیاز دارند و معمولاً در قسمت های گرمتر دستگاه چیده می شوند. با توجه به توضیحات فوق تخم های بزرگ تر را در حرارت کمتر و یا در قسمت های سردتر دستگاه قرار دهید. هچ اینگونه تخم ها ممکن است چند روز دیرتر به انجام برسد.
بهترین محدوه وزنی تخم ها بین 1200 تا 1700 گرم می باشد. شکل متقارن و رنگ کرم و براق، عدم وجود چروکیدگی از دیگر نشانه های تخم با کیفیت می باشد. این محدوده وزنی، به خصوص تخم های با وزن 1200 تا 1500 گرم، هچ بهتری را دارند.
با توجه به اینکه در جوجه کشی شترمرغ محدوده وزنی تخم ها بسیار متفاوت است لذا چنانچه یک دستگاه جوجه کشی دارید دستگاه را باید براساس میانگین وزن تخم ها تنظیم نمائید. کاهش رطوبت تا 18 درصد نیز نگران کننده نیست، اما میانگین باید در حدود 15 درصد باشد. بدیهی است کنترل کاهش وزن برای همه تخم ها میسر نیست. کاهش وزن تخم در دوران جوجه کشی تابع اندازه تخم، سن پرنده، ژنتیک پرنده، ضخامت پوسته، ارتفاع منطقه، زمان تخمگذاری (اوایل فصل یا اواخر فصل)، مدت زمان نگه داری تخم درانبار می تواند متفاوت باشد.

کاهش وزن بیش از اندازه استاندارد، جوجه های دهیدراته را به دنبال داشته که فاقد کیفیت می باشند. همچنین کاهش وزن کمتر از استاندارد، باعث می گردد که جوجه ها آبدار بوده و بهنگام هچ نتوانند بخوبی از تخم خارج شده و یا در درون تخم تلف می شوند.
باز هم توصیه می شود علاوه بر حرارت سنج و رطوبت سنج دستگاه جوجه کشی، درجه حرارت خشک و تر با استفاده از دماسنج های مجزا و قابل اطمینان مرتبا کنترل گردند و روزانه در چند نوبت یادداشت شوند.
اگر در منطقه ای هستید که شرایط آب و هوایی و امکانات شما اجازه نمی دهد که بتوانید رطوبت دستگاه را کاهش دهید و به رطوبت نسبی مورد نظر برسید بهتر است از حرارت دستگاه بکاهید. در این صورت به رطوبت نسبی بیشتری نیاز خواهید داشت. با کم شدن حرارت دستگاه، سرعت رشد جوجه ها کاهش یافته و فرصت بیشتری برای از دست دادن آب و کاهش وزن تخم فراهم می گردد. در این شرایط حرارت دستگاه را حداکثر 36 درجه سانتیگراد تنظیم و رطوبت دستگاه هم می تواند تا 25 درصد یا بیشتر افزایش داده شود. برعکس با افزایش درجه حرارت در مناطق خشک تا 36/5 درجه سانتی گراد می توانید سرعت جوجه کشی را افزایش داده و از رطوبت کمتری در دستگاه استفاده نمائید. درجه حرارت بیشتر دستگاه جوجه کشی، به دلیل افزایش سرعت رشد جوجه، آب متابولیکی بیشتری را تولید نموده و بنابراین نیاز به رطوبت کمتری است تا آبهای تولید شده از تخم خارج گردد.

ماشین های جوجه کشی شترمرغ معمولاً چند مرحله ای (چند سنی) طراحی شده اند. بدین معنی که دستگاه در چند مرحله و به صورت هفتگی پر می شود و سنین مختلف تخم در دستگاه وجود دارد. در ماشین های چند مرحله ای درجه حرارت دستگاه ثابت می باشد. در اینگونه از ماشین ها چیدن تخم در دستگاه باید بدقت صورت پذیرفته، به طوری که نقاط گرم و سرد در درون دستگاه به حداقل کاهش یافته و صدمه ای به تخم ها وارد نشود. به توصیه سازنده دستگاه توجه داشته باشید و تخم ها را در ردیفها و ستونهای مختلف با هم مخلوط نمائید. در این صورت تخم های جوانتر می توانند از حرارت متساعد شده توسط تخم های قدیمی استفاده نموده که برای هر دو گروه تخم مناسب است. حرارت دستگاه جوجه کشی نیز متعادلتر شده و نقاط سرد و گرم ایجاد نمی گردد. در صورتیکه هفتگی تخم ها را در یک دستگاه جوجه کشی قرار دهید، شش گروه سنی در دستگاه خواهید داشت (طول دوره جوجه کشی شترمرغ 42 روز می باشد که برابر 6 هفته است). در مواقعی که دو دستگاه جوجه کشی داشته باشید می توانید یک هفته در میان تخم چینی در هر دستگاه را انجام دهید. در اینصورت سه گروه سنی در هر دستگاه خواهید داشت.

سعی شود در هرمرحله چیدن تخم در دستگاه، به تعداد مساوی تخم در دستگاه قرار گیرد. برای مثال در یک مرحله به صورت ناگهانی ظرفیت کامل دستگاه پر نشود و همیشه چند سن تخم، ترجیحا و در صورت امکان با تعداد مساوی در دستگاه چیده شود. در این صورت دمای دستگاه همیشه در یک تعادل نسبی قرار خواهد گرفت. افزایش ناگهانی تعداد تخم در یک مرحله چینش تخم در دستگاه، به خصوص اگر تخم ها به اندازه کافی، قبل از چیده شدن در دستگاه گرم نشده باشند، بشدت دمای دستگاه را مختل نموده و باعث صدمه به تخم های قدیمی می گردد. در این حالت، به خصوص زمانیکه سنسور حرارت در نزدیکی تخم های سرد باشد، المنت حرارتی دستگاه بمدت طولانی بمنظور گرم نمودن تخم های جدید کار کرده و باعث بالا رفتن حرارت تخم های قدیمی می گردد. همچنین با افزایش سن این گروه تخم و در اواخر دوران جوجه کشی، حرارت بیش از حد ( ناشی از فعالیت متابولیکی جنین که در اواخر دوران جوجه کشی بشدت افزایش یافته و گرمای زیادی را ایجاد مینماید) در دستگاه ایجاد می گردد که منجر به عدم کارایی مناسب دستگاه جوجه کشی شده و موجب صدمه به سایر تخم ها و حتی تلفات جنینی می گردد.
اگر تولید تخم در فارم در حدی است که می توانید دستگاه جوجه کشی را در یک مرحله پر نمائید، باید اطمینان حاصل شود که دستگاه می تواند تهویه کافی برای ظرفیت کامل دستگاه را خصوصاً در اواخر دوره جوجه کشی فراهم نماید. تخم ها در انتهای دوره جوجه کشی نیاز به تهویه بسیار بالایی دارند و در صورت یکسان بودن سن تخم ها، این نیاز در اواخر جوجه کشی چندین برابر می گردد. در جوجه کشی مرغ، دستگاه های تک سنی و چند سنی به طور مجزا طراحی شده اند و امکان استفاده از این دستگاه ها به جای یکدیگر اصلا وجود ندارد. بهرحال اگر قصد دارید یک دستگاه را با یک سن تخم پر نمائید پس از اطمینان از کارایی دستگاه باید توجه داشته باشد که رشد جنین و حرارت تولیدی با افزایش سن تخم ها افزایش می یابد. درابتدا با حرارت بیشتر آغاز نموده (36,5تا 36,7) و به تدریج حرارت را کاهش دهید و در اواخر دوره جوجه کشی حرارت دستگاه جوجه کشی به 36درجه سانتیگراد، قبل از انتقال تخم ها به دستگاه هچر تنظیم شود. برخلاف دستگاه های تک سنی، در دستگاه های چند سنی، حرارت دستگاه جوجه کشی در تمام مدت جوجه کشی ثابت می باشد.