ضوابط فنی بهداشتی واحدهای پرورش و نگهداری شتر مرغ

دستورالعمل و ضوابط فنی بهداشتی واحدهای پرورش و نگهداری شتر مرغ
در این مطلب به بیان دستورالعمل و ضوابط فنی بهداشتی واحدهای پرورش و نگهداری شتر مرغ می پردازیم. پرورش و نگهداری شتر مرغ از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردار است تاکنون 14 نوع بیماری مشترک با طیور، 7 نوع بیماری مشترک با گوسفند و گاو، یک نوع بیماری مشترک با اسب و 12 نوع بیماری مشترک با انسان در شترمرغ شناسایی شده است.
با توجه به اینکه پرنده ار مقاومت بیشتری نسبت به این بیماریها برخوردار می باشد غالباً به عنوان مخزن یا ناقل بیماری های مختلف مطرح می باشد، بنابراین میبایستی در رعایت دقیق ضوابط بهداشتی، استقرار اماکن ( در مناطق کم تراکم دام و طیور) و همچنین مراعات مسائل قرنطینه ای تمهیدات ویژه ای اندیشید.

دستورالعمل
هدف از تدوین، تعیین شرایط و ضوابط تأسیس و بهره برداری واحد های پرورش و نگهداری شترمرغ موضوع این دستورالعمل می باشد.

دامنه کاربرد
این دستورالعمل در مورد کلیه واحد های پرورش و نگهداری شترمرغ ( جوجه کشی، پرواری و مولد) و همچنین به صورت توأم و یا زنجیره ای نیز می باشد.

الف - ضوابط فنی بهداشتی واحد های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری
( تأسیس و بهره برداری)
سیستم پرورش شتر مرغ در کشور به صورت بسته ( محصور شده) بوده و پرورش شتر مرغ تنها در شرایط صنعتی امکان پذیر و در شرایط روستایی ممنوع است.

1- ظرفیت:
حداقل ظرفیت واحد پرورش مادر (مولد) 25 قطعه و برای واحد پرورش پرواری 100 قطعه در نظر گرفته می شود.

2- زمین و موقعیت
1-2- محل احداث واحد پرورش شتر مرغ از نظر سابقه وجود بیماریهای دام و طیور و تراکم اجرام بیماریزا، در منطقه پرمخاطره نباشد.
2-2- محل احداث باید دارای قابلیت تامین آب کافی، بهداشتی و سالم باشد.
3-2- محل احداث باید دور از محل استقرار انواع پرندگان آبزی و مهاجر باشد.
4-2- محل احداث براساس اطلاعات سازمان هواشناسی و اطلاعات محلی در معرض طوفان و باد های شدید و دائمی نباشد.
5-2- محل احداث نباید در مسیلهای شناخته شده باشد و همچنین در مسیر قنات و چشمه های تامین آب شرب قرار نگیرد.
6-2- زمین محل احداث واحد پرورش شتر مرغ می بایستی در مناطقی در نظر گرفته شود که از نظر زیست جوندگان ( انواع موش) عاری یا از نظر میزان جمعیت بسیار محدود باشند.
شتر مرغ پرنده ای است که ذاتاً نیاز به فضای بیشتری نسبت به سایر پرندگان دارد و دویدن در محوطه سلامت پرنده را تضمین می کند لذا بایستی مساحت محوطه نگهداری به صورتی محاسبه گردد که حداقل مسافت لازم جهت دویدن و پریدن بر اساس جدول زیر در نظر گرفته شود.

جدول فضای لازم برای پرورش یک قطعه شتر مرغ
نوع مسقف گردشگاه
مولد 3 ماهگی تا پایان دوره 6 متر مربع 160 متر مربع
پرواری و مولد از تولد تا 30 روزگی 5/0 متر مربع 2 متر مربع
30 روزگی تا 3 ماهگی 1 متر مربع 10 متر مربع
پرواری 3 ماهگی تا پایان پروار 2 متر مربع 20 متر مربع

تبصره 1: در نگهداری گله مادر بهمراه گله پرواری فضای لازم از سه ماهگی تا پایان پروار دوسوم تولید سالانه توسط پرندگان محاسبه می گردد.
تبصره 2: حداقل عرض و طول گردشگاه به ترتیب 8 متر و 60 متردر نظر گرفته می شود.
تبصره 3: حداکثر تعداد نگهداری شتر مرغ در پن های 30 روزگی تا 3 ماهگی بین 30 تا 50 قطعه می باشد.
تبصره 4: حداکثر تعداد نگهداری شتر مرغ در پن های 3 تا 14 ماهگی ( پایان پروار) بین 30 تا 50 قطعه می باشد.
تبصره 5: در گله های مادر به همراه گله پرواری فضای لازم از تولد تا سه ماهگی یک سوم ظرفیت پرواربندی محاسبه می گردد.

واحد پرواری: به واحدی اطلاق می گردد که جوجه یک روزه تا مرحله کشتار در آن نگهداری می شود.

واحد مولد ( مادر): به واحدی که در آن شتر مرغ های بالغ جهت تولید تخم نطفه دار نگهداری می گردند گفته می شود.

شتر مرغ مولد: به شتر مرغی اطلاق می گردد که به سن بلوغ رسیده و قادر به تولید مثل باشد.

شتر مرغ پرواری: به شتر مرغی اطلاق می گردد که تا پایان دوره پروار ( حد اکثر چهارده ماه) نگهداری و سپس جهت کشتار به کشتارگاه منتقل می گردد.

واحد پرورش زنجیره ای: به واحدی اطلاق می گردد که در آن دامدار کلیه مراحل تولید از تهیه و تبدیل مواد خام اولیه خوراک، پرورش جوجه تا عرضه محصول به بازار مصرف را در مجموعه واحد خود انجام دهد.

میزان مساحت زمین بر حسب نحوه بهره برداری و ظرفیت واحد متغیر بوده و به نحوی تعیین می گردد که علاوه بر مساحت مندرج در جدول فوق، فواصل بین تأسیسات وابسته به واحد مطابق ضوابط مندرج در این دستور العمل رعایت شود.

3- نقشه و جایگاه:
با توجه به نوع سیستم مدیریتی بایستی مکانهای مورد نظر در نقشه دیده شده و جایگاه آن در نقشه با توجه به رعایت ظوابط بهداشتی به گونه ای در نظر گرفته شود که موجبات انتقال آلودگی از محلی به محل دیگر فراهم نگردد.
یاد آوری: نقشه های ارائه شده توسط متقاضی باید قبل از هر اقدامی به تائید دامپزشکی برسد.
نقشه و جایگاه باید توسط متقاضی به نحوی ارائه گردد که علاوه بر تامین میزان فضاهای لازم شامل تأسیسات اصلی و جنبی با مشخصات ذیل باشد:

الف - تأسیسات اصلی:
1- محل نگهداری تا یک ماهگی ( مهد جوجه):
به محلی اطلاق می گردد که جوجه ها پس از تولد به آنجا منتقل و بمدت حداقل 30 روز در این محل نگهداری شده تا پس از جذب کیسه زرده و واکسیناسیون به محل جایگاه جوجه انتقال یابند.
یاد آوری: بمنظور کنترل دما و رطوبت، نصب دما سنج و رطوبت سنج در ارتفاع مناسب به تعداد کافی ضروریست.

2- جایگاه نگهداری جوجه ( یک تا سه ماهه)
به محلی اطلاق می شود که جوجه از یک ماهگی تا سه ماهگی در آن نگهداری می شود و باید کلیه ضوابط بهداشتی منجمله میزان رطوبت، نور، دما، تصفیه هوا، پاک سازی ظروف آبخوری و دانخوری و... در آن رعایت گردد که شامل:

1-2- جایگاه مسقف:
1-1-2- محیط این جایگاه باید به گونه ای طراحی گردد که کاملاً بهداشتی و قابل شستشو و ضدعفونی کردن و مطابق نیاز فیزیولوژیک حیوان باشد بنحویکه موجب پیشگیری از انتقال عفونتها و هر گونه آلودگی و صدمات وارده به شتر مرغ گردد.
2-1-2- این جایگاه بایستی به راحتی قابل تردد و به صورتی طراحی شود که دارای نور کافی، آفتابگیر و فاقد کوران باشد.
3-1-2- دارای برخی از پوشش ها جهت ایجاد محافظت در برابر آب و هوای سرد و شرایط مخاطره آمیز دیگر باشد.
4-1-2- بستر باید همواره خشک و غیره لغزنده باشد و تعبیه یک محل شنی جهت حمام شن پرندگان در آن توصیه می گردد.
یاد آوری2: جهت رشد متعادل جوجه ها ایجاد فضا و تجهیزات مناسب برای جلوگیری از سرد شدن بیش از حد محیط به خصوص در سنین اولیه بسیار ضروری است.
یاد اوری 2: پوشش محوطه نباید حاوی قطعات کوچکی مثل سیم، میخ، چوب و پلاستیک باشد زیرا این اشیاء توسط جوجه ها بلعیده شده و سبب انباشتگی می شود

2-2- گردشگاه:
حرکت و دویدن جوجه های شتر مرغ از اهمیت زیادی برخوردار است. تحرک باعث تقویت استخوان ها و رشد ماهیچه ها و انگشتان پا می گردد. ایجاد گردشگاه نه تنها باعث کاهش استرس در جوجه ها می گردد بلکه از دفرمه شدن پا ( که در شتر مرغ بسیار اهمیت دارد) وسایر اختلالات فیزیولوژیک جلوگیری می نماید.
این جایگاه نیز باید به راحتی برای پرنده قابل تردد وبستر آن همواره خشک و غیره لغزنده باشد.

3- جایگاه نگهداری پرندگان با سن بیشتر از سه ماه:
جایگاه مسقف و گردشگاه برای شتر مرغ مولد و پرواری در سنین مختلف بسته به هدف پرورش دارای طراحی متفاوت بوده و شرایط زیر در آن ها باید رعایت گردد:
1-3- جایگاه مسقف:
محیط این جایگاه باید به گونه ای طراحی گردد که کاملاً بهداشتی و قابل شستشو و ضدعفونی کردن و مطابق نیاز فیزیولوژیک حیوان باشد بنحویکه موجب پیشگیری از انتقال عفونتها و هر گونه آلوگی و صدمات وارده به شتر مرغ شود.
2-1-3- این جایگاه بایستی به راحتی قابل تردد و به صورتی طراحی شود که دارای نور کافی و آفتابگیر بوده و فاقد کوران باشد.
3-1-3- دارای برخی از پوششها جهت ایجاد محافظت در برابر آب و هوای سرد و شرایط مخاطره آمیز دیگر باشد.
4-1-3- بستر باید همواره خشک و غیره لغزنده باشد و تعبیه یک محل شنی جهت حمام شن پرندگان در آن توصیه می گردد.

2-3- گردشگاه:
این جایگاه نیز باید به راحتی برای پرنده قابل تردد و بستر آن همواره خشک و غیره لغزنده باشد.

4- آبخوری و دانخوری:
طراحی آبخوری ها و دانخوری ها باید به گونه ای باشد که در دسترس پرنده بوده، به آسانی تمیز شده و قابل شستشو و ضدعفونی کردن و فاقد لبه ها و یا گوشه های تیز باشند تا به پرنده آسیب نرسد و در مسیر دویدن پرنده قرار نگیرند. ارتفاع آبخوری و دانخوری باید متناسب با قد پرنده بوده تا پرنده داخل آنها نرود و قرار دادن سقف مناسب در بالای دانخوریها توصیه می گردد.

5- کارخانه جوجه کشی:
الف- کارخانه جوجه کشی وابسته به مزرعه شتر مرغ مولد باید دارای شرایط زیر باشد:
1. ظرفیت آن متناسب با ظرفیت تولیدی واحد باشد.
2. سالن نصب ماشین های جوجه کشی باید به نحوی ساخته شود که عوامل محیطی مانند حرارت، رطوبت، تهویه ونور قابل کنترل باشد.
3. محل تحویل گیری تخم شترمرغ، محل دود دادن، ستر وهچر و سایر موارد دارای مسیر یکطرفه باشد.
4. تمام مکانها و تجهیزات باید قابل شستشو و ضدعفونی باشند.
تبصره 1: محل جوجه کشی وابسته باید به نحوی انتخاب شود که جهت وزش باید از محل جوجه کشی به سمت محل پرورش باشد.
تبصره 2- واحد های جوجه کشی وابسته موظفند صرفاً تخمهای نطفه دار مزرعه خود را خوابانده وهچ نمایند.
کارخانه جوجه کشی وابسته: به واحدی اطلاق می گردد که دامدار موظف به جوجه کشی تخمهای تولیدی مزرعه خود بوده و اجازه ارائه خدمات به سایر مراکز پرورش شتر مرغ را ندارد.
ب- کارخانه جوجه کشی مستقل ( فاقد شتر مرغ مولد و پرواری):
کلیه ضوابط مربوط به کارخانه جوجه کشی وابسته برای این واحد ها نیز لازم الاجرا بوده با این تفاوت که رعایت فاصله به مشابه کارخانه جوجه کشی مرغ می باشد.
کارخانه جوجه کشی مستقل: به واحدی اطلاق می گردد که در آن خدمات جوجه کشی به طور عمومی به کلیه مزارع پرورش شتر مرغ ارائه گردد.

6- قرنطینه
به منظور جلو گیری از خسارت ناشی از ابتلا و شیوع بیماریها در واحد، احداث قرنطینه با رعایت فاصله مناسب مندرج در این دستور العمل ضروری می باشد تا پرندگان تازه وارد به مدت تعیین شده ( حداقل 6 هفته) در این محل نگهداری و کلیه اقدامات بهداشتی در مورد آنها اعمال و پس از اطمینان از سلامتی و کاهش خطر انتقال بیماری به واحد منتقل شوند. این تأسیسات دارای بخش های لازم جهت استراحت پرنده و انجام عملیات بهداشتی می باشد که شرایط زیر جهت احداث آن باید رعایت گردد.
1-6- جایگاه قرنطینه بایستی کاملاً از بقیه تأسیسات جدا و حداقل فاصله 20 متر را از سایر تأسیسات رعایت نماید ولی ارج است در بیشترین فاصله ممکن از سایر تأسیسات احداث شود.
2-6- محل قرنطینه باید در محلی استقرار یابد که امکان انتقال بیماری توسط باد از سمت قرنطینه به طرف مزرعه نباشد.

7- جایگاه نگهداری و مراقبت از پرندگان بیمار ( بیمارستان):
ایجاد محلی به عنوان بیمارستان در واحد الزامی است. که شامل دو قسمت مجزا برای بالغین و سنین پایین تر می باشد.
طراحی بایستی طوری انجام گیرد که تفکیک بالغین با پرندگان زیر سه ماه به راحتی انجام گیرد. این مکان به دلیل اینکه پرندگان مظنون یا بیمار بایستی به دور از گله و در بیمارستان نگهداری شود کلاً از بقیه واحد جدا می باشد.

8- اتاق کالبد گشایی، کوره لاشه سوز و چاه دفن تلفات:
نزدیک به هم و غیر قابل دسترس حیوانات باشند و با در نظر گرفتن جهت وزش باد در دور ترین نقطه مزرعه احداث گردند بنحوی که در بهداشت منطقه و واحد پرورش شتر مرغ تأثیر منفی نداشته ضمناً قابل شستشو، پاک سازی و ضدعفونی کامل باشند.

9- حوضچه های ضدعفونی:
حوضچه های ضدعفونی باید در محل هایی قرار گیرند که احتمال آلودگی ناشی از هر گونه رفت و آمد را به حداقل برسانند حوضچه ها بایستی در کلیه مبادی ورودی و خروجی واحد، جایگاهها، انبارها، کارخانه تهیه خوراک و جوجه کشی تعبیه شود..

10 - حصار:
وجود حصار در اطراف مجموعه به منظور جلو گیری از ورود حیوانات و افراد متفرقه الزامیست.
یاد آوری 1: پساب و فاضلاب واحد پرورش شتر مرغ به فضای بیرون و از جمله زمین کشاورزی ارتباط نداشته باشد. مسیر هدایت فاضلاب باید دارای پوشش مناسب و قابل کنترل باشد.
یادآوری 2: محوطه پرورش شتر مرغ ( بین سالن ها و اطراف سالن های پرورش) تا شعاع یک متری میبایست قابل شستو و ضدعفونی کردن و شعله دادن باشد.
یاد آوری 3: محوطه پرورش شتر مرغ میبایست فاقد نقاط کور بوده و قابل کنترل باشد و از هر گونه تأسیسات اضافی و ضایعات ( وسایل مستعمل و فرسوده) عاری باشد.
یاد آوری 4: کف سالنها و تأسیسات از سطح زمین محوطه بیرونی بمنظور جلو گیری از نفوذ آب و رطوبت و عوارض ناشی از نفوذ آب بالاتر قرار گیرد.
یاد آوری 5: لازم است اتاق مناسب جهت ضدعفونی اقلام مورد نیاز واحد در مبداء ورودی در نظر گرفته شود.
یاد آوری 6: کلیه تأسیسات اعم از اصلی وجنبی و تجهیزات مورد استفاده باید قابل شستشو و ضدعفونی باشند.
یاد آوری 7: لازم است لوازم مناسب جهت ضدعفونی از قبیل سمپاش، شعله افکن و غیره پیش بینی شود.

ب - تأسیسات جانبی: شامل موارد ذیل می باشد:
1- اتاق خدمات ( اتاق سرویس):
برای هر سالن پرورش باید اتاق سرویس جهت نصب مخزن آب به منظور مصرف دارو در آب آشامیدنی، اقدامات کنترلی گله و سایر تجهیزات در محل مناسب در نظر گرفته شود.

2- انبار:
1-2- انبار نگهداری مواد غذایی:
انبار باید از نظر میزان رطوبت، دما و وضعیت پالت بندی مناسب بوده و فاصله پالت ها از دیوار رعایت و شرایط مطلوب جهت مبارزه با حیوانات جونده، موذی و حشرات فراهم شده باشد. همچنین کف، دیوار و سقف از جنس مناسب، قابل شستشو و ضدعفونی کردن باشد. و محل استقرار انبار خوراک باید در مجاورت درب ورودی در نظر گرفته شود.

2-2- انبار دارو و واکسن:
در مکان مناسب احداث و باید مجهز به امکانات لازم جهت نگهداری دارو و واکسن باشد.

3-2- انبار لوازم:
در مکان مناسب استقرار یافته و در آن لوازم و وسایل مصرفی نگهداری می شود.
تبصره: انبار ها باید به صورتی ساخته شوند که قابل شستشو و ضدعفونی باشند.

3- اتاق کارگران و کارکنان:
خانه های کارگری در محلی احداث شوند که کارگران امکان ورود مستقیم به داخل فارم وجود نداشته و در برنامه سر کشی ضمن رعایت کلیه اصول ایمنی زیستی ( دوش، تعویض لباس و....) بایستی از قسمت نگهداری جوانترها به طرف بالغین و از سمت پرندگان سالم به طرف پرندگان مریض تردد نمایند.

4- رختکن:
رختکن باید در موقعیتی طراحی گردد که کارگران و بازدید کنندگان فقط پس از ورود و پوشیدن لباس کار وارد قسمت های مربوطه شوند. ( در این مکان ها دوش باید تعبیه گردد تا بسته به شرایط در صورت لزوم دوش گرفته شود).

تبصره 1: نصب روشویی برای شستن دست ها و تعبیه حوضچه ضدعفونی چکمه ها لازم می باشد.

تبصره 2: پیش بینی جایگاه کمد به تعداد مناسب برای لباس های کار و لباس شخصی لازم می باشد.

5- سرویسهای بهداشتی:
احداث سرویسهای بهداشتی متناسب با تعداد پرسنل قبل از رختکن ها ضرورت دارد.

6- مخازن سوخت:
واحد پرورش جوجه شتر مرغ باید دارای مخازن کافی سوخت و با ظرفیت مناسب باشد و مخازن مذکور در جوار دیوار در نزدیکترین مکان به درب ورودی احداث شود به نحوی که جهت تخلیه سوخت نیاز به ورود وسیله نقلیه به داخل فارم نباشد.
فاصله مناسب بین منابع تأمین سوخت و آب مصرفی در واحد های پرورش شتر مرغ بمنظور جلو گیری از نشت مواد سوختی به شبکه آب رسانی رعایت گردد.

7- مخازن ذخیره آب:
آب مصرفی در واحد باید شرایط آب آشامیدنی را دارا بوده و با فشار مناسب در تمام محل های مورد نیاز در دسترس باشد. ارج است امکانات کافی جهت ذخیره و استفاده از آب برای کل واحد در مواقع ضروری مهیا باشد.

تبصره: این مخازن ( هوائی و زمینی) در واحد غیر قابل نفوذ و قابل لایروبی (شستشو) ضدعفونی و کنترل باشد.

8- چاه فاضلاب:
در موقعیت مناسب و فاصله لازم از منابع آب و شبکه آبرسانی احداث شود و سیستم جمع آوری و هدایت فاضلاب باید به شکلی باشد که فاضلاب از قسمت تأسیسات اصلی در مسیر بسته با شیب مناسب به سمت چاه فاضلاب هدایت شود.

9- سیستم برق رسانی:
واحد های پرورش شتر مرغ میبایست دارای سیستم برق رسانی کافی جهت سالن ها و سایر تأسیسات باشد ضمناً موتور برق اضطراری در واحد های سراسری برق رسانی استفاده می کنند نیز ضروری است.

10- پارکینگ:
احداث پارکینگ در خارج از محوطه پرورش شتر مرغ و بمنظور جلو گیری از ورود خودروهای متفرقه ضروریست. کف پارکینگ آسفالت و شیب آن به سمت مخالف واحد باشد.

11- کارواش
احداث مکانی با امکانات و تجهیزات مناسب برای شستشو و ضدعفونی کامیون ها لازم می باشد. شیب این قسمت نیز باید به سمت مخالف واحد باشد.

12- محوطه سازی:
در داخل واحد مسیرهای تردد و عبور و مرور از پوشش مناسبی برخوردار بوده و به گونه ای باشد که امکان نظافت و ضدعفونی فراهم باشد.

4 - فواصل
الف - فواصل با انواع دامداری و عوارض طبیعی و تأسیساتی و مناطق مسکونی
فواصل مورد نظر بر اساس ضوابط نظام دامداری، در رابطه با انواع دام همسان با دام و با انواع طیور همسان با طیور و با عوارض طبیعی و تأسیساتی و مناطق مسکونی به مشابه دام یا طیور بدون در نظر گرفتن تعدیل فواصل محاسبه می گردد.
فاصله واحد پرورش شتر مرغ پرواری با کشتارگاه شتر مرغ 1000 متر و فاصله واحد پرورش شتر مرغ مولد و جوجه کشی شتر مرغ با کشتارگاه شتر مرغ 1500 تعیین می شود که در صورت عوارض طبیعی مشمول 20 درصد تخفیف فاصله می گردد.
ب - فواصل داخلی واحد

رعایت فاصله بین مهد جوجه با محل پرورش جوجه لازم نمی باشد.
از تولد تا یک ماهگی ( مهد جوجه) و از یک ماهگی تا سه ماهگی (پرورش جوجه) فاصله با جوجه کشی 30 متر و با گله مولد 50 متر
از سه ماهگی تا پروار در مجاورت یکدیگر بلامانع است.
فاصله پرواربندی با مولد 30 متر و با جوجه کشی 30 متر
فاصله واحد جوجه کشی با مولد 60 متر تعیین می شود که محل استقرار می بایستی به نحوی باشد که حداقل تردد با مزرعه را داشته و جهت وزش باد از جایگاه های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری به طرف جوجه کشی نباشد.
فاصله جوجه کشی از درب ورودی 20 متر و فاصله محل پرورش مولدین از درب ورودی 15 متر تعیین می شود.
فاصله بیمارستان و قرنطینه با کلیه جایگاه های پرورش و تولید می بایستی حداقل 40 متر در نظر گرفته شود.

پ - ضوابط و مقررات صدور پروانه واحد های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری ( تأسیس و بهره برداری)
صدور پروانه بهداشتی تأسیس و بهره برداری منوط به رعایت ضوابط فنی بهداشتی (فوق) و سایر شرایط بهداشتی منجمله مدیریت بهینه تولید GMP، امنیت زیستی BIOSECURITY و ارائه نقشه برای بخش های مختلف مزرعه براساس این دستورالعمل می باشد.

مدارک لازم جهت صدور پروانه بهداشتی تأسیس:
مدارک مورد نیاز از جمله مدارک مالکیت و مدارک مربوط به تامین آب و برق و... و همچنین فرم بازدید این مراکز مطابق ضوابط و مقررات مندرج در کتاب نظام دامداری و دستورالعملهای ابلاغی طی بخشنامه شماره 24467 مورخ 18/ 5 /84 می باشد.
مدارک لازم صدور پروانه بهداشتی بهره برداری:
متقاضیانی که در موعد مقرر و برابر ضوابط نسبت به تأسیس واحد خود اقدام کرده باشند با تکمیل و ارائه مدارک زیر پروانه بهره برداری دریافت خواهند کرد:
1- درخواست: کلیه متقاضیان دریافت پروانه بهداشتی بهره برداری باید تقاضای خود را به اداره کل دامپزشکی استان مربوط ارائه و به ثبت برسانند.
2- اصل پروانه بهداشتی تأسیس صادره
3- اصل مدارک مالکیت مطابق ضوابط نظام دامداری
4- تکمیل فرم بازدید از مزرعه برای صدور یا تمدید پروانه بهره برداری توسط اداره کل دامپزشکی استان مربوط.
5- ارائه نتایج آزمایشات آب مصرفی که باید مطابق ضوابط اعلام شده در این دستورالعمل و استاندارد آب آشامیدنی باشد
یاد آوری: آزمایشات شیمیایی آب آشامیدنی فارم حداقل به طور سالیانه و آزمایشات میکروبی آن هر شش ماه یکبار به جهت رفع نقایص انجام پذیرد.
6- ارائه کارت بهداشتی معتبر کلیه کارگران شاغل
7- ارائه یک نسخه از قرار داد استخدام مسئول فنی بهداشتی
مسئول فنی بهداشتی: به شخص واجد شرایطی اطلاق می شود که با اخذ پروانه مربوط از سازمان و ادارات تابعه، وظیفه کنترل بهداشتی را در واحدهای موضوع این دستورالعمل مطابق شرح وظایف ابلاغی از سوی سازمان دامپزشکی بر عهده دارد.
8- ارائه نقشه های کلی و تفکیکی تأسیسات و تجهیزات موجود مزرعه تایید شده توسط اداره کل دامپزشکی استان

ج- ضوابط و مقررات صدور پروانه بهداشتی بهره برداری واحدهای موجود
کلیه ضوابط تأسیس و بهره برداری در خصوص واحدهای موجود نیز لازم الاجرا می باشد.