تغذیه شترمرغ

تغذیه شترمرغ
شتر مرغها از لحاظ غذایی جزء حیوانات همه چیز خوار محسوب شده و پرندگانی بسیار مقاوم هستند به گونه ای که می توانند با یک جیره ارزان قیمت حتی از ضایعات محصولات کشاورزی تهیه شده تغذیه کنند.به طور کلی غذای شتر مرغ دارای ترکیباتی مابین غذای گاو و مرغ بوده و از دو قسمت علوفه (مانند یونجه و شبدر) و کنستانتره (شامل: جو، ذرت، سویا، مکملهای معدنی و ویتامینه و….) تشکیل شده است. میزان غذای مصرفی شتر مرغ در سنین مختلف متفاوت بوده و از 120 گرم در ماه اول زندگی و تا 2 کیلو گرم در رشد کامل متغیر می باشد. با توجه به اینکه هزینه خوراک مهم ترین بخش هزینه های تولیدی یک دامپرور می باشد، صنعت پرورش شترمرغ از این لحاظ می تواند بسیار مورد توجه قرار گیرد زیرا این پرنده با مصرف خوراک روزانه پایین در مقایسه با شاخه های دیگر دامپروری هزینه های زیادی را به پرورش دهنده تحمیل نخواهد کرد، افزون بر اینکه مواد مورد نیاز جهت تهیه خوراک این پرنده به راحتی و در همه جا در دسترس می باشد که این امر با توجه به شرایط خاص اقلیمی ایران می تواند بسیار مورد توجه قرار گیرد. همچنین یکی دیگر از موارد قابل ذکر در تهیه تغذیه شتر مرغ، وابستگی بسیار کم آن به منابع خارجی می باشد به گونه ای که می توان گفت تمامی مواد مورد نیاز در کشور قابل تهیه بوده و همچنین به جهت سازگاری بالای این پرنده می توان از موادی با کیفیت متوسط و بهایی ارزان در تهیه خوراک استفاده نمود.

غذای کامل
جیره ای که تمام مواد مغذی مورد نیاز پرنده را در بر داشته باشد، غذای کامل نامیده می شود.فرمولاسیون جیره های طیور یک اصل ثابت نیست، بلکه تفاوت قیمتهای مواد اولیه غذایی و بهبود در مدیریت تغذیه، باعث تعویض فرمولاسیون جیره خواهد شد.

تغذیه اختیاری و تغذیه کنترل شده
طیور می توانند مصرف غذای خود را بر حسب احتیاجاتشان کنترل کنند. در گذشته غذای کاملاً مش « آردی » در دسترس طیور قرار می گرفت. اما بعد ها معلوم شد این روش غیر اقتصادی می باشد. چون پرنده در این روش میل به پرخوری نموده و بسیار سنگین می شود. و تولید تخم مرغ و افزایش وزن آنان جنبه اقتصادی ندارد. در بعضی از سویه ها هنوز به روش اختیاری غذا در دسترس گله قرار می گیرد. دز واریته های سنگین وزن چه از سویه تخمگذار و یا گوشتی مصرف غذای گله مادر باید به روش کنترل شده انجام گیرد.

شکل غذا
جیره های طیور به سه شکل مش، کرامبل و پلت می باشد.

1. فرم مش ( آردی):
در این شکل از غذا مواد اولیه غذایی جیره به شکل آسیاب شده هستند. اما طیور علاقه ای به جیره هایی که از ذرت بسیار ریز تشکیل شده باشد ندارند، زیرا این گونه مواد چسبناک هستند. در فرم مش میزان مصرف غذای طیور افزایش می یابد. اگر غلات خیلی ریز شوند، طیور در درجه اول مایل به مصرف غلاتی خواهند بود که اندازه شان درشت تر است و مواد ریز برای مصرف نهایی در دانخوری باقی می مانند.بنابر این در مصرف دان فرموله شده اشکال ایجاد خواهد شد.
اندازه ذرات و تأثیر آن:
اندازه ذرات جیره مش در مصرف آب آشامیدنی موثر است. هر چه ترکیب جیره مش درشت تر باشد میزان مصرف آب آشامیدنی کمتر می شود. این موضوع در میزان آب مدفوع تأثیری ندارد.
تأثیر حجم غذا در مصرف آب:
هر چه غذا دارای حجم بیشتر باشد. یعنی فیبر آن بالا باشد مصرف آب بیشتر خواهد شد. به همین دلیل آب مدفوع نیز افزایش می یابد. هرچه جیره های طیور دارای انرژی بالاتر و حجم کمتر داشته باشد، مصرف و دفع آب نیز کمتر می باشد.
اوماج:
در گذشته، مرطوب کردن جیره های مش متداول بوده است. با این فرض که این عمل باعث افزایش مصرف غذا می شود. اما این امر برای مدت 1 الی 2 روز است. و طیور بزودی میزان مصرف غذا را تنظیم می کنند.مرطوب کردن جیره مش نتایج زیر را به دنبال نخواهد داشت.

1- افزایش تولید تخم مرغ
2- افزایش وزن تخم مرغ
3- افزایش رشد
4- بهبود ضریب تبدیل غذا

2.پلت:
جیره ای که به صورت مش بوده و طی مراحل خاص از دستگاههای پلت زنی عبور می کند و به شکل استوانه های کوچک در اندازه های مختلف تحت عنوان پلت نامیده می شود. با مصرف غذای پلت، ماکیان قدرت انتخاب قسمتهای مشخص از جیره غذایی را از دست می دهند و باید غذا را به طور کامل مصرف نمایند. مزیت مصرف پلت برای پرندگان جوان که مصرف غذای آنان کم است می باشد. همچنین وقتی بخواهیم که دارو را از طریق خوراک در اختیار دام قرار دهیم، مصرف پلت دارای اهمیت می شود.
فواید و معایب پلت:
تولید پلت باعث بالا رفتن هزینه است، در صورتیکه هزینه مصرف شده جهت تولید پلت قابل برگشت باشد باید فواید و معایب پلت بررسی گردد.
فواید پلت:
1. کاهش گرد و غبار از جیره.
2. حمل و نقل راحت، پرت دان پلت کمتر است.
3. آلودگی کمتر در هنگام ذخیره نمودن خوراک.
4. برای پخش دان پلت کارگر کمتری مورد نیاز است.
5. در خوراک پلت خوراکهایی که پرنده از مصرف آن خود داری می کنند، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
6. ریخت و پاش دان از دانخوری کمتر می شود.
معایب پلت:
1. باعث افزایش هزینه خوراک
2. افزایش مصرف آب
3. افزایش رطوبت مدفوع
4. افزایش بروز کانی بالیسم

3.کرامبل:
حد واسط غذای مش و پلت می باشد. هنگامی که پلت هادرشت آسیاب شوند، محصولی به وجود می آید که به آن کرامبل گویند. ذرات کرامبل باید حد واسط در نظر گرفته شود، بهترین کرامبل معمولاً دارای مقداری ذرات ریز می باشد. این موضوع باعث افزایش راندمان مصرف دان می شود. که این موضوع باعث جلوگیری از عارضه کانی بالیسم می شود.

تغذیه در جوجه های شترمرغ
تغذیه جوجه شترمرغها مسئله ای بسیار مهم جهت آغاز و تداوم رشدی خوب و موثر است که در دراز مدت می تواند بر روی آینده تولیدی پرندگان نیز بسیار موثر باشد. در طی سه ماه اول، پرورش، جوجه ها بسیار حساس بوده و درصد تلفات آنان بیشتر از سنین دیگر می باشند. برای به حداقل رساندن تلفات رعایت کامل بهداشت و تغذیه مناسب و دقیق امری ضروری است. برای دستیابی به بازده بیشینه در امر خوراک دهی پرندگان می توان از راه کارهائی ساده استفاده نمود که در ادامه به برخی از آنها اشاره می گردد:

1. استفاده از سنگریزه در خوراک
به منظور خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نیاز به تکه های کوچک سنگریزه دارد. تا زمانی که جوجه ها از طریق گردش و چرا به چنین منابعی دست نیافته اند بایستی به غذای آنان سنگریزه اضافه گردد. سنگریزه ها بایستی نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند. برای جوجه های تازه متولد شده این اندازه در حد یک دانه برنج است. بعضی از پرورش دهندگان، سنگریزه یا ماسه زبر و خشن را به طور آزاد در اختیار جوجه ها قرار می دهند (شن و ماسه باید کاملاً خشک باشد) و بعضی دیگر به دلیل ترس از انباشتگی معده یا روده حیوان قویاً این روش را رد می نمایند. آنها اضافه نمودن این مواد را به جیره ترجیح می دهند. 2 تا 3 سنگریزه کوچک برای هر جوجه در روز کافی به نظر می رسد. البته برخی منابع نیز سنگریزه را فقط بعد از سه هفتگی پیشنهاد می کنند. سنگ های صنعتی به دلیل امکان بروز یبوست نبایستی مورد استفاده قرار گیرند.

2. ویتامین ها
اضافه نمودن ویتامین های محلول به آب آشامیدنی براساس دستورالعمل مصرفی کارخانه در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه برای افزایش مقاومت در مقابل بیماری ها، توصیه می گردد. بسیاری از ویتامینها تأثیرات مستقیم یا غیر مستقیم در رشد و بازده پرندگان دارند. به طور مثال در هنگام بروز استرسهای گوناگون از قبیل استرسهای گرمائی استفاده از ویتامین C می تواند تأثیرات بسیار خوبی در کاهش اینگونه تنشها داشته باشد.

3.خوراندن کود
فلورمیکروبی لازم جهت هضم میکروبی در روده کور و بزرگ جوجه در اولین روزهای زندگی شکل می گیرد. در حیات وحش این فرآیند با بلعیدن مدفوع والدین به عنوان اولین غذا صورت می پذیرد. کود حاوی جمعیت باکتری های مورد نیاز پرنده است. به این منظور بعضی از پرورش دهندگان کود تازه پرندگان بالغ را برای جوجه ها توصیه می نمایند. البته خطر انتقال انگل های روده ای و عوامل بیماری زا به جوجه ها وجود دارد (در برخی کشورها خوراندن کود ممنوع است). حداقل برای جلوگیری از انتقال انگل ها و عوامل بیماری زای خاص شترمرغ، بعضی از پرورش دهندگان، کود تازه گاو را پیشنهاد می نمایند. این روش مورد بحث بسیار بوده و توسط بعضی از پرورش دهندگان رد شده است. در طی روزهای اول زندگی، جوجه ها مدفوع خود را می خورند که این امر باعث بروز مشکلات بهداشتی فوق الاشاره می شود. برای جلوگیری از این خطرات، مدفوع بایستی مرتباً جمع آوری گردد. در بعضی از مزارع آمریکا جوجه ها ابتدا روی توری های فلزی پرورش می یابند تا مدفوع از دسترس آنها خارج گردد.

4.آب آشامیدنی
به همراه اولین وعده غذا در دو یا سه روزگی، بایستی آب نیز در اختیار جوجه ها قرار گیرد. پرندگان بایستی همانند غذا خوردن چگونگی آشامیدن آب را نیز یاد بگیرند. رنگی نمودن آب توسط رنگ های خوراکی و یا چسباندن یک عکس رنگی در داخل آبخوری باعث جذب پرندگان می گردد. آبخوری ها نبایستی در ارتفاع بلند قرار گرفته و باید توسط یک شیء سنگین (مثل یک سنگ) مهار شوند. به ازاء هر سه دانخوری، یک آبخوری در نظر گرفته می شود. جوجه ها چه در پناهگاه نگهداری شوند و چه در محوطه باز، آب مصرفی و مدفوع و ادرار آنها بایستی کاملاً کنترل گردد. ادرار طبیعی به رنگ سفید است. انتظار می رود جوجه های ضعیف آب بیشتری خورده و در نتیجه دچار اسهال شوند. در این صورت پیشنهاد می شود2 تا 3 بار در روز و به مدت محدود آب در اختیار جوجه ها قرار گیرد. به عنوان یک قاعده کلی میزان آب بایستی 5/1 تا 2 برابر مقدار غذای کنسانتره باشد. آبخوری ها بایستی به طور روزانه تمیز و با آب تازه پر شوند. جوجه ها و پرندگان در حال رشد هرگز نباید آب مانده و گرم استفاده نمایند. اگرچه هیچ گونه مدرک علمی در این رابطه وجود ندارد، ولی این مسئله موجب بیماری و تلفات می شود. بنابراین نبایستی آبخوری ها در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند.

کیفیت آب مصرفی شترمرغ ها:
آب ضروری ترین ماده در جیره شترمرغها می باشد. تقریبا 60 تا 85 درصد (گاهی هم بیشتر) کل تغذیه روزانه ( شامل آب و غذا) در دامهای مزرعه ای توسط آب تامین می شود. میزان محتوی آب کل بدن یک موجود بالغ ( بدون چربی) تقریباً در گونه های دامهای مزرعه ای ثابت و در حد متوسط 71 تا 73 در صد از کل وزن بدن می باشد. کیفیت آب مصرفی بستگی به مناسب بودن ساختمان حفاظت و نگهداری کل سیستم آب رسانی و منبع آب دارد. کیفیت آب مستقیماً بر میزان مصرف آب توسط حیوان تأثیر می گذارد. اولین اثر محدود کردن مصرف آب، حال اختیاری و یا غیر اختیاری، کاهش مصرف غذا و در نتیجه کاهش قابلیت تولید شترمرغ می باشد خوش طعمی و مواد سمی آبی که کیفیت پایینی دارد به دو صورت می تواند مشکل ساز باشد: طعم بد آب می تواند باعث کاهش مصرف گردد و یا ممکن است در آن آب مواد سمی وجود داشته باشند. برخی از مواد سمی، خوش طعمی آب را کاهش نمی دهند بلکه بسیار مضرتر از این مواد هستند. مواد سمی که ممکن است در آب شرب یافت شوند شامل حشره کش ها، فلوئورین، نیتراتها، سلنیوم و نیز غلظت بالای سایر عناصر خاص می باشند. آب می تواند دارای باکتری، ویروس، پروتزوآ و یا تخم کرمها باشد که تمامی این عوامل می توانند بیماری و یا مشکلات دیگری ایجاد کنند. علاوه بر مواد سمی، آب می تواند ترکیبات دیگری داشته باشد که باعث طعم بد آن گردد. به عنوان مثال آب قلیایی حاوی غلظت بالایی از پتاسیم، سدیم و کربنات کلسیم می باشد. آبی که نمک زیادی دارد در مقایسه با آبی که مواد معدنی ندارد طعم بدی دارد. نمک ها شامل سدیم، کلسیم، منیزیم و پتاسیم در ترکیب با بی کربنات ها، کلریدها ویا سولفات ها می باشند.

برخی از مواد آلوده کننده شایع آب عبارتند از:

1. تمامی مواد جامد محلول ( سختی آب)
این اصطلاح شامل تمامی مواد معدنی می شود که می توانند در آب جریان یافته، در خاک و یا صخره ها وجود داشته باشند. بیشتر حیوانات اهلی می توانند غلظت مواد جامد محلول را از 000/15 تا 000/17 جزء در میلیون (ppm) تحمل کنند. اگر چه این غلظت ها می توانند بر میزان تولید تأثیر بگذارند. نمکهایی در حد 000/5 ppm باعث تغییر آب می شوند و در صورت مصرف باعث کاهش وزن و اسهال می گردند.

2. سولفات ها:
معمولاً به شکل سولفات منیزیم، سولفات سدیم یا سولفات کلسیم می باشند اثر ملین در حیوانات دارند. اثر ملینی بیشتر در مورد حیوانات جوان به کار می رود تا حیوانات بالغ. سازمان خدمات بهداشت عمومی ایالات متحده توصیه می کند که آب دارای بیش از 250 ppm کلرید یا سولفات و 500 ppm مواد جامد محلول برای مصارف، مناسب نمی باشد. سولفات های بیش از 500 ppm در آب می توانند در حیوانات جوان باعث اسهال شوند.

3.آهن:
در غلظتهای اندکی مانند 3/0 ppm در آب، باعث رنگ قهوه ای آب می گردد. یافتن مقادیری تا 30 ppmm آهن در منابع آب روستایی دور از انتظار نمی باشد. شترمرغها از نظر اینکه نمی توانند مقادیر بالای آهن خوراکی را تحمل کنند منحصر به فرد می باشند. بنابراین می باید در مورد حذف منابع غیر ضروری آهن در جیره شترمرغها توجه بیشتری انجام دهیم. اینکه چه سطحی از آهن را می توان به عنوان سطح حداکثر برای شترمرغ در نظر گرفت مشکل می باشد. این امر بدین دلیل است که این مقدار بستگی به سطوح آهن وارد شده از تمامی مواد جیره روزانه شترمرغ دارد. همچنین شتر مرغ علاقه به خوردن آشغالهای موجود روی زمین را دارد و اگر خاک غنی از محتوای آهن باشد منبع تغذیه ای دیگری از آهن وجود خواهد داشت. با توجه به اینکه استفاده شترمرغ از منابع موجود آهن در آب، جیره و خاک اطراف به میزان زیاد به علت سمی بودن نامطلوب می باشد این حالت باعث کاهش تولید پرنده خواهد شد. آهن زیاد در جیره شترمرغ از هر یک از منابع موجود می تواند با میزان استفاده از سایر مواد معدنی مهم و مواد معدنی کمیاب در جیره تداخل داشته باشد. آهن زیاد موجود در جیره شترمرغ می تواند به خصوص با میزان استفاده از فسفر تداخل داشته باشد و گاهاً باعث کمبود فسفر در جیره پرنده گردد. فسفر برای رشد خوب پرنده ( استخوانها و عضلات) و همچنین برای باروری و تولید مثل حیوان ضروری می باشد. در شترمرغها کمبود فسفر به دلیل وجود آهن زیاد، باعث می گردد تا گوشت این حیوان طعم جگری به خود بگیرد که برای مصرف کنندگان بسیار مهم است. بنابراین در جیره های Blue Mountain توصیه می گردد سطح آهن را در آب مصرفی در سطح 3/0 ppm نگهداریم. اگر آب مصرفی شما بیش از میزان توصیه شده آهن دارد توصیه می گردد سیستم تصفیه آب را به منظور خارج کردن آهن اضافی و سایر مواد مضر برقرار کنید.

4. منگنز:
اغلب مانند آهن عمل می کند با این تفاوت که سطوح منگنز باعث به وجود آمدن قشری سیاه رنگ در لوله ها و تجهیزات آبیاری می گردد.

5. نیترات ها:
نیترات ها به طور گسترده ای در محیط پراکنده و به خصوص برای گیاهان سودمند می باشند. در صورت ورود مقادیر قابل توجهی از نیترات ها (NO3) در آب شرب، سلامتی به خطر می افتد. نیتراتها (NO3) می توانند توسط باکتریهای لوله گوارشی به حالت سمی نیتریت (NO2) تبدیل گردند. نیترات ها و نیتریت ها اثر دیگری هم دارند. هنگام ارزیابی سطوح موادی که حیوانات در معرض آن می باشند، علوفه ها، اعمال باکتریها در منابع آب و نیز مقدار آب مصرفی می باید مورد توجه قرار گیرند.
منبع نیترات ها و نیتریت ها در آب شرب عبارتند از:

• نشت کردن و نفوذ آبی که از داخل خاک عبور می کند.
• آب سطحی و یا آلودگی چاه آب
• تبدیل نیترات ها به نیتریت ها توسط باکتریها
مساله نیترات ها، اثرات آن بر تولید و تولید مثل، حدود ایمنی آن، نحوه عمل آنها با سایر منابع نیتروژنی و روشهای مناسب حذف و یا خنثی سازی آنها، موارد مهم مورد بحث و مورد اختلاف می باشند که می باید در محیطهای به خصوص مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرند. نیتراتها اگر در مقادیر زیاد وارد شوند می توانند توسط باکتریها به نیتریت ها تبدیل شوند که به راحتی جذب می گردند و قابلیت حمل اکسیژن را توسط خون کاهش می دهند. در برخی گونه های حیوانی، مشکل نیتراتها می تواند به صورت کمبود ویتامین AA تجلی کند. این دلیل مهمی است مبنی بر اینکه چرا تمامی جیره ها ی شترمرغ باید مقادیر کافی ویتامین A، ید، فسفر و انرژی داشته باشند. سطوح نیترات ها در چاه های موجود در روستاها متغیر می باشد. معمولا دوره های پر باران در فصل بهار منجر به به وجود آمدن سطوح بالای نیترات ها در چاه های مزارع روستایی می شود. حذف نیترات ها از آب عمل مشکل و گران قیمتی می باشد. آنیونهای جایگزین می توانند نیترات ها را حذف کنند. دامنه سطوح مضر نیتراتها در آب بین 50 ppm و 100 ppm به طور دلخواه در نظر گرفته شده است. سازمان خدمات بهداشتی عمومی آمریکا حد بالایی( 45) ppm را برای نیترات ها در آب آشامیدنی انسان در نظر گرفته است.

6.- خرد سازواره ها
( میکرو ارگانیسم ها): باکتریهای کلی فرم تقریباً همه جا هستند و می توانند منبع گیاهی، حیوانی و یا خاکی داشته باشند. اصطلاح باکتری کلی فرم مدفوعی به ارگانیسم هایی که به طور طبیعی در لوله گوارشی دامها، انسان و پرندگان یافت می شود مربوط می باشد. در حالی که این باکتریها می توانند مضر نباشند اما حضور آنها اغلب نشان دهنده این است که سایر باکتریها و ویروسهای بیماریزا هم می توانند وجود داشته باشند. میکرو ارگانیسم های مضر می توانند به راحتی به چاه های آبی که حفاظت آنها از آب های آلوده سطحی به خوبی انجام نمی گیرد، وارد شوند. نتایج حاصل از آزمون آب برای باکتری کلی فرم به میزان سطح صفر مطلوب، 1 تا 8 نامطلوب، 9 و بیشتر مضر اعلام می گردد. حفاظت نسبت به آبهای آلوده سطحی، کلر زدن و تصفیه می توانند مشکل وجود میکرو ارگانیسم ها را حل کند.

7. PHH
آب اسیدی باعث خوردگی پمپ ها، لوله ها، مخازن و تجهیزات می گردد. آب اسیدی را می توان با اضافه کردن خاکستر سود و یا سود سوزآور خنثی کرد. قلیایی بودن یکی از خواص اغلب منابع آبی می باشد و حاصل وجود بیکربنات ها و هیدروکسید ها است که طعم سود به آب می دهد. قلیایی بودن باعث رشد باکتریها می گردد که باعث جرم گرفتگی لوله ها و شوفاژها به دلیل تجمع باکتریها می گردد.

8.کلریدها:
کلریدها به تنهایی مضر نیستند مگر اینکه در مقادیر بالای 200 ppmm مطرح گردند. کلریدها در ترکیب با سدیم، نمک دریایی و سایر نمکها را تولید می کنند. سطوح 50 ppm تا 100 ppm برای دامها خوش طعم تر می باشد.

9.فسفاتها:
اگر در چاه های آب روستایی مقادیر زیادی فسفات یافت شود، نشان دهنده آلودگی است اگر چه فسفاتها به خودی خود بی ضرر هستند اما آنها می توانند به عنوان منبع غذایی باکتری قرار گیرند و وجود آنها می تواند علامت وجود آلودگی باکتریایی باشد.

10. سولفید هیدروژن:
این ترکیب عامل بوی بد آب حاصله از چاههای عمیق می باشد. حتی مقدار اندک 1 ppmm می تواند بوی قابل توجهی را ایجاد کند. اسید ضعیف حاصله، به آهن حمله کرده و ترکیبی سیاه و روغنی می سازد. اقتصادی ترین روش زدودن سولفید هیدروژن از آب اکسید کردن آن توسط یک ماده شیمیایی مانند هیپوکلرید می باشد. این ترکیب باعث به وجود آمدن گوگرد گازی می گردد که می تواند از آب خارج شود.

11. حشره کش ها و علف کش ها:
حشره کشها و یا علف کشها می توانند به آب زمینی و یا سطحی در نتیجه شستشو توسط آب باران، رانش و … وارد شوند. آلودگی آب می باید موسسات دولتی محلی را موظف به استفاده درست از این مواد نماید.

12.سایر عناصر و مواد سمی:
چه از منابع انسانی و چه از منابع طبیعی، آب به طور معمول عناصر و مواد سمی را دریافت می کند. متأسفانه فقط اطلاعات محدودی مبنی بر سمی بودن سطوح مواد متفاوت آب مصرفی حیوانات داریم. شرایط متعددی می باید در تشخیص اینکه سطح خاصی از یک ماده، سمی است یا خیر در نظر گرفته شوند. مواد سمی در آب می توانند به صورت مواد جامد معلق، مواد محلول و یا حالتی بین این دو باشند که بستگی به فرآیند هضم در حیوانات دارد. استفاده کوتاه مدت از مواد سمی ممکن است اثرات قابل مشاهده ای نداشته باشد اما در صورت استفاده دراز مدت ممکن است باعث ضررهای جدی گردد. گونه های متفاوت حیوانات در برابر مواد سمی عکس العمل های متفاوتی نشان می دهند و حیوانات جوان و سالم ممکن است رفتار متفاوتی با عکس العمل حیوانات بالغ و ضعیف داشته باشند. می باید خاطر نشان گردد که منابع آبی، به خصوص آنهایی که از چاههای کم عمق تامین می شوند مستعد تغییرات ناگهانی در ترکیباتشان به دلایل طبیعی و یا انسانی هستند.
شماری از عناصری که در آب یافت می شوند به ندرت برای دامها مشکل ایجاد می کنند زیرا آنها نمی توانند در سطوح بالا به شکل محلول وجود داشته باشند و یا اینکه فقط هنگامی سمی هستند که در غلظت بالایی وجود داشته باشند. مثالهایی از این مورد شامل آلومینیوم، برلیم، برم، کروم، کبالت، مس، ید، منگنز، مولیبدن و روی هستند. همچنین به نظر نمی رسد این عناصر به صورت تجمعی در گوشت، شیر و یا تخم وجود داشته باشند. از طرف دیگر عناصری مانند سرب، جیوه و کادمیوم باید مورد توجه باشند زیرا معمولاً این عناصر در صورتی که در آب در غلظت های سمی وجود داشته باشند می توانند برای مصارف انسانی خطرناک باشند.
آزمایش آب:
با مرکز خدمات بهداشتی، مرکز کشاورزی یا دامپزشکی به منظور اطلاعات در مورد آب محل تماس بگیرید. در مورد آزمایش های مورد نیاز و غلظت مواد موجود مطلع شوید. در قسمت زیر، جدولی مشاهده می شود که توسط سازمان خدمات بهداشتی عمومی ایالات متحده تنظیم شده است و استانداردهای آب آشامیدنی را نشان می دهد.

نیترات45ppm
نیتریت03/0 ppm
آهن3/0 ppm
سختی آب 0 تا 3 GPG به آن آب سبک می گوییم
GPG و بالاتر به آن آب سنگین می گویند

فسفات 5 ppm
فسفات بالا نشانگر فضولات است

گوگرد250 ppm
سولفیدهیدروژن1/0 ppmPH 7 تاخنثی

آرسنیک 01/0
ppmمس 1 ppm
سیانید 01/0 ppm
فلوئورین 1/0 تا 2/1 ppm
روی 5 ppm نقره 05/0 ppm
سلنیوم 01/0 ppm
منگنز 05/0 ppm
سرب 05/0 ppm
نمکی بودن 5000ppm

نتیجه گیری:
اگر تامین آب شترمرغهای شما توسط چاه آب روستایی صورت می گیرد می باید توجه دقیقی به کیفیت آب آن داشته باشید. هیچ گاه فرض نکنید که کیفیت آب مصرفی خوب می باشد. همیشه به منظور مشخص کردن عدم وجود عناصر و مواد مضر برای پرندگانتان، آزمایش انجام دهید. همچنین می باید آب را در طی فصول مختلف سال آزمایش کنیم زیرا آب می تواند به طور چشمگیری در شرایط منطقه ای شما تغییر کند.
گردش و چرا
از سن دو تا سه هفتگی چرا در یک مزرعه یونجه یا شبدر یک جایگزین مطمئن برای علوفه تازه خواهد بود. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد ساقه و اشیاء غیرقابل هضم و در نتیجه خطر یبوست بایستی به نکات زیر توجه نمود:
1. جوجه ها نبایستی در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه باید قبل از آن با غذای پرانرژی تغذیه گردند. در هنگام شروع چرا بایستی رفتار خوراک خوردن جوجه ها به دقت کنترل شود.
2. چراهای اولیه نبایستی بیش از نیم ساعت و دوبار در روز تجاوز نماید. پس از آنکه جوجه ها به چریدن عادت کردند می توان زمان را افزایش داد.
3. در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه به خصوص یونجه، ممکن است کندن برگ از ساقه های بلند برای جوجه مشکل بوده و لذا علوفه خود را از دست داده و به چیزهای دیگر مثل علف هرز، شن و ماسه و سنگریزه تمایل نماید. مزارع موردنظر برای چرای جوجه ها بایستی به طور منظم درو شده و بلندی علوفه تا سن شش هفتگی از ارتفاع پشت جوجه ها تجاوز ننماید.
4. بایستی توجه داشت که تا سن سه تا چهار ماهگی، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبایستی علوفه چراگاه مرطوب باشد. پرورش دهندگان شترمرغ در آفریقای جنوبی در یافته اند که خیس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگ های خیس ناشی از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجه ها می گردد. بنابراین در زمان بارندگی، گردش و چرای روزانه جوجه بایستی تا خشک شدن کامل علف ها به تعویق افتد.

جیره غذا
0-3
ردیف ماده خوراکی درصد در جیره مقدار در تن(کیلوگرم)
1 ذرت 33 330
2 جو 9 90
3 یونجه 3/11 113
4 کنجاله سویا 36 360
5 روغن 7/0 7
6 کنسانتره 201 10 100

3-6
ردیف ماده خوراکی درصد در جیره مقدار در تن(کیلوگرم)
1 ذرت 31 310
2 جو 12 120
3 یونجه 8/18 188
4 کنجاله سویا 2/25 252
5 سبوس گندم 3 30
6 کنسانتره 311 10 100

6-9
ردیف ماده خوراکی درصد در جیره مقدار در تن(کیلوگرم)
1 ذرت 16 160
2 جو 20 200
3 یونجه 27 270
4 کنجاله سویا 15 150
5 سبوس گندم 3 30
6 سبوس برنج 9 90
7 کنسانتره321 10 100

9-12 (بر پایه ذرت)
ردیف ماده خوراکی درصد در جیره مقدار در تن(کیلوگرم)
1 ذرت 6/12 126
2 یونجه 9/30 309
3 کنجاله سویا 9/3 39
4 سبوس گندم 6/27 276
5 سبوس برنج 15 150
6 کنسانتره321 10 100

9-12 (بر پایه جو)
ردیف ماده خوراکی درصد در جیره مقدار در تن(کیلوگرم)
1 ذرت 4 40
2 یونجه 1/28 281
3 کنجاله سویا 4 40
4 جو 4/14 144
5 سبوس گندم 5/24 245
6 سبوس برنج 15 150
7 کنسانتره321 10 100

پرواربندی جوجه شترمرغ
پرواربندی شترمرغ ابتدا باید جوجه ها را در سن خاصی و از مزرعه شناخته شده خریداری و تا زمان کشتار پرورش داد. عاملی که در امر پرواربندی اهمیت بسیاری دارد تغذیه می باشد. هزینه غذا 60% تا 70 % کل هزینه پرورش شترمرغ را تشکیل می دهد بنابراین درک آن در ابتدای آغاز به کار پرورش شترمرغ بسیار مهم است. متاسفانه پرورش دهندگان قدیمی و جدید حداقل آگاهی را از این موضوع دارند. نخست بعد اقتصادی را در نظر می گیریم. هزینه غذا به خودی خود مهم نیست بلکه تفاوت موجود در درآمد پرنده های پروار شده و هزینه تولید آن ها اهمیت دارد. علاوه بر محاسبه هزینه تخم، جوجه، پرنده آماده کشتار که همه فاکتورهای مهمی هستند، محاسبه افزایش در آمد حاصله از تولید بالاتر ( تعداد تخم، تعداد جوجه، کیلوگرم گوشت تولیدی و پوست بزرگ تر) نیز اهمیت دارد. بنابراین بسیاری از مردم بدون بررسی قابلیت در تولید گزینه های مختلف و استنتاج از اینکه تغذیه بهتر موجب کاهش ضرر ناشی از عدم باروری، مشکلات جوجه در آوری و تلفات جوجه ها می شود، در ورطه کاهش هزینه های غذا گرفتار می شوند. یک جیره خوب باید دارای موارد زیر باشد: علوفه نظیر یونجه برای تأمین فیبر با کیفیت غلات نظیر ذرت برای تأمین انرژی منبع پروتئینی نظیر سویای بدون پوسته مواد معدنی پر مصرف و کم مصرف ویتامین هاسایر افزودنیها نظیر اسیدهای آمینه و مخمر تحقیقات گسترده ای در بعضی کشورها در زمینه اجزای یک جیره خوب انجام شده است. به عنوان مثال برای الیاف یونجه که دارای سطوح مختلف پروتئین است، توصیه می شود که یونجه حداقل 18 درصد ترکیب جیره آماده را تشکیل دهد. یونجه مرغوب تر ویژگیهای مطلوب تر زیادی نظیر قابلیت هضم بهتر، ویتامین و مواد معدنی بیشتر دارد. در مورد ذرت، باید بسیار تلاش کنید تا از ذرت دارای 8 درصد پروتئین استفاده کنید و نه از ذرت 6 درصد که دارای کیفیت پایینی است. سویا معمولا بین 44 تا 47 در صد پروتئین دارد که سویا با پوسته حاوی 44 در صد پروتئین است. همچنین ما به سویا به عنوان منبع پروتئین نگاه کرده و 47 درصد را توصیه می کنیم. ویتامین ها و مواد معدنی، غنای جیره هستند. در اینجا علاوه بر مقدار، شکل ارائه آن در ترکیب با یکدیگر نیز مهم است تا شترمرغ ها بتوانند حداکثر استفاده را از آنها ببرند. کلسیمی که به یک شکل خاص وجود دارد ممکن است برای شترمرغ ها غیر قابل هضم بوده و از این رو تعادل آن با فسفر به هم خورده و مشکلات جدیدی ایجاد نماید. در سایه توجه به تغذیه به همراه مدیریت خوب، مدیریت صحیح مزرعه و اصلاح نژاد است که پرنده های آماده کشتار برخلاف معمول تولید 30 - 25 کیلوگرم در استرالیا، در آفریقای جنوبی بیش از 45 کیلوگرم گوشت تولید می کنند.

تغذیه
از یک روزگی تا سه ماهگی:
جوجه شترمرغ می تواند از باقیمانده کیسه زرده برای مدت 7 تا 10 روز ابتدای زندگی اش تغذیه کند.اطمینان از اینکه جوجه شترمرغ ها آب مصرف می کنند، اهمیت دارد. در غیر اینصورت ممکن است نیاز به افزایش شدت نور یا تغییر درجه حرارت سالن باشد. توصیه می شود که خوراک مصرفی جوجه ها در ابتدا به شکل خرد شده باشد و اگر از روش پرورش روی کف سالن استفاده می شود، طی هفته اول خوراک روی روزنامه یا کارتن های تخم مرغ ریخته شده و پس از آن می توان دانخوری ها را وارد سالن کرد. برای جلوگیری از اشکالات پا و اختلالات اسکلتی باید رشد اولیه شترمرغ ها کنترل شود. محدود کردن مقدار انرژی خوراک بین 9 و 10 مگا ژول انرژی متابولیسمی در کیلوگرم معمولاً برای کنترل رشد کافی است. با وجودیکه شترمرغ ها توانایی هضم الیاف بیشتری نسبت به سایر پرندگان اهلی دارند ( به دلیل تخمیر در روده بزرگ) ولی تنها پس از رسیدن به سن معینی توانایی انجام این کار را به دست می آورند. لذا بهتر است طی چند هفته اول زندگی جوجه ها جیره هایی با بیش از 5% الیاف خام به آنها داده نشود. ضمناً توانایی جوجه ها برای هضم چربی در اوایل زندگی کاملاً پایین است. از اینرو نباید بیش از 5% چربی به آنها داده شود.

از 3 ماهگی تا یکسالگی:
احتیاجات تغذیه ای پرندگان با افزایش سن آنها تغییر می کند. لذا انرژی و الیاف خام افزایش و مقدار پروتئین خوراک کاهش می یابد. باید الیاف جیره را در چهار تا پنج ماهگی به حدود 11-10 درصد افزایش داد. ضریب انرژی زایی خوراک باید به حدود 5/10 -10 مگا ژول انرژی متابولیسمی بر کیلوگرم افزایش یابد. مقدار پروتئین خام نیز باید به تدریج به حدود 20-18 درصد کاهش یابد. تعادل بین غلظت های کلسیم و فسفر قابل دسترس باید به نسبت 2/1 - 8/1 حفظ شود. همچنین خوراک دادن باید به صورت آزاد انجام شود.

دوره پرواری:
چنانچه شترمرغ ها فقط برای گوشت و چرم پرورش یابند، می توان نرها را جداگانه پرورش داد زیرا آنها سریعتر رشد کرده، نیاز به جیره هایی با پروتئین بالاتر داشته و به عنوان تبدیل کننده های خوراک برای یک دوره طولانی تر نسبت به ماده ها از کارایی بیشتری برخوردارند. ضریب تبدیل ماده ها زودتر خراب شده و لذا مجبورند در وزن پایین تری نسبت به ماده ها روانه بازار شوند.

از یکسالگی تا تولید مثل:
نگهداری شترمرغ ها در شرایط ایده آل بسیار مهم است. چاقی یکی از مشکلات عمده ای است که در محدوده سن یک سالگی و شروع تولید مثل به وجود می آید. همچنین گرسنگی کشیدن یا تغذیه کمتر از حد لازم، بلوغ جنسی را به تأخیر انداخته و منجر به عملکرد ضعیف در طول تولید مثل می شود. ترکیبی از روشهای محدودیت های کمی و کیفی خوراک مناسب ترین روش می باشد. جیره ای متعادل با ویتامینها و مواد معدنی لازم که ضمنا پروتئین و انرژی آن در سطح پایینی باشد قابل قبول است. الیاف جیره می تواند تا 15% افزایش یابد. به شترمرغ ها باید روزانه 5/1 کیلوگرم جیره داد. در هوای سرد دادن تغذیه با یک منبع غنی پرانرژی ( مانند دانه سویای پرچرب) توصیه می شود.

فصل تولید مثل:
از سن 18 ماهگی باید به شترمرغ ها جیره مولد داده شود که باید دارای انرژی و پروتئین سطح بالایی بوده و از لحاظ الیاف در سطح پایینی قرار داشته باشد. گرچه مقداری از الیاف جیره می تواند توسط شترمرغ به انرژی تبدیل شود ولی آنها طی فصل تولید مثل نیازمند منبع سهل الوصول تری از انرژی می باشند. به علاوه 20% تخم شترمرغ را پوسته تشکیل می دهد که کلسیم جزء اصلی آن است. در نتیجه ضروری است که سطوح کلسیم وفسفر قابل دسترس در شروع تولید مثل یا در 18 ماهگی افزایش داده شوند. در غیر این صورت تخم گذاری با مانع روبرو شده یا تولید تخم، نطفه داری و میزان جوجه درآوری آن کاهش می یابند و نیز اشکالاتی در تشکیل پوسته تخم ایجاد شده و یا تخم های بدون پوسته تولید می شوند.
تولید مثل: شترمرغ وحشی در 4 تا 5 سالگی از نظرجنسی بالغ شده در حالی که شترمرغ اهلی در2 تا 3 سالگی و ماده نیز کمی زودتر از نر بالغ می شود. بعضی شترمرغ های اهلی ممکن است اولین فصل تولید مثل خود را در 18 ماهگی شروع کنند. شترمرغ های نر هنگام بلوغ پرو بال سیاه و سفید دارند. ماده ها و شترمرغ های نابالغ دارای پرو بال قهوه ای مایل به خاکستری تیره می باشند. جنسیت نرو ماده را حدود هفت تا هشت ماهگی می توان هنگام دفع ادرار یا مدفوع تعیین کرد زیرا آلت در این مواقع بیرون می آید. بر خلاف سایر پرندگان، شترمرغ نر دارای آلت است و دفع ادرار و مدفوع از هم جداست. تفاوت کامل بین دو جنس حدود دوسالگی حاصل می شود. نر فرآیند لانه سازی را قبل از جفت گیری شروع می کند. لانه می تواند در هر کجای چراگاه تولید مثلی واقع شود. مزرعه دار برای پوشاندن لانه می تواند یک سایبان با سقف شیب دار بسازد. این سایبان باید ابعادی حدود 3× 3 متر با ارتفاع 3 متر بوده و دو انتهای آن به سمت شمال و جنوب باز باشد. با این وجود بعضی شترمرغ ها ممکن است آن را نپذیرفته و در عوض لانه های ساده خود را ترجیح دهند.