گچ بری، هنر کنده کاری و طراحی بر روی گچ می باشد و یکی از روش های رایج در معماری خانه های ایرانی محسوب می شود. اکثر افراد گمان می کنند گچ بری تنها برای سقف قابل اجرا است، اما به منظور تزئین دیوار و ستون ها نیز می توان از این روش استفاده نمود.
در گچ بری می توان از سبک ها و الگوهای مختلف الهام گرفت و با توجه به دکوراسیون مورد نظر نسبت به انتخاب آن اقدام کرد. اگر به طراحی داخلی بناهای تاریخی دقت کنید متوجه گچ بری سقف، ستون و دیوار داخلی آن ها خواهید شد.
بقایای تاریخی که از زمان های گذشته به جا مانده اند هنر گچ کاری را به بهترین شکل به نمایش گذاشته و اصالت و زیبایی این هنر را اثبات می نمایند. گچ بری در دوره های مختلف تاریخ در تزئین انواع ساختمان ها استفاده می شد و عظمت و زیبایی معماری را برجسته می نمود.
خانه های تاریخی اغلب دیوارهای بلندی دارند که بر روی آن ها الگوهای گچ بری با ضخامت بالا مشاهده می شود. این نوع گچبری ارتفاع دیوار را متعادل تر نشان می داد و ترفندی مناسب برای بهتر شدن طراحی داخلی به شمار می آمد.
گچ بری برای جدا کردن یکپارچگی سقف و دیوار به کار می رود و روشی مناسب برای زیبایی و تمایز این دو قسمت می باشد. با این مقدمه، در ادامه این نوشته به بررسی جزئیات بیشتر در خصوص گچ بری می پردازیم. با ما همراه باشید.
پیشینه گچ بری در ایران
اولین مردمانی که در ایران از گچ بری استفاده کردند، هخامنشیان و سپس ساسانیان بودند. پس از آن اعراب از ایرانیان این هنر را آموختند و در دوره امویان از این هنر در ساخت کاخ های خود استفاده کردند.
در دوره ایلخانی هنر گچ بری در ایران به بیشترین شکوه خود دست یافت که از زیباترین آثار گچ بری آن دوران می توان به مسجد حیدریه قزوین، مسجد جامع ورامین و محراب مسجد جامع ارومیه اشاره نمود.
در دوران حکومت تیموریان از هنر گچ بری در ساخت انواع خطوط کوفی مشجر، معقد، مزهر و مشبک و همچنین خط های نسخ، ثلث و نستعلیق استفاده های فراوانی می شده است. از مهم ترین گچ بری های این دوره می توان سر در مسجد میدان کاشان را نام برد.
اوج هنر معماری ایران در دوران صفویه بود. در این دوره هنر گچ بری نیز وارد روش های خاصی شد، به طوری که زیباترین مقرنس بندی های گچی با نقش های گل و گیاه و انواع تیغه های گچی دالبری به این دوره اختصاص دارد و به بهترین شکل اجرا شده است.
از گچ بری در کجا استفاده می شود؟
رایج ترین کاربرد گچ بری در سقف است که به صورت سنتی، مدرن یا پیش ساخته قابل اجرا می باشد. گچ بری های سقف شامل گچ بری سقف سالن، آشپزخانه، اتاق ها و راهروها می باشد.
گچ بری حاشیه ای از انواع گچ بری های دیواری محسوب می شود. از گچ بری های دیواری علاوه بر دیوار سالن، در دیوار اتاق خواب ها و گچ بری دیوار پشت تلویزیون و شومینه نیز استفاده می شود.
گچ بری بر روی ستون ها نیز از گذشته رایج بوده است. انواع گچ بری بر روی ستون ها شامل گچ بری ستون گرد، گچ بری ستون مربع، گچ بری ستون آشپزخانه، گچ بری ستون وسط سالن پذیرایی و گچ بری ستون های کنار دیوار می باشد.
مزایای گچ بری
رنگ آمیزی گچ بری
گچ بری ها از قابلیت رنگ آمیزی برخوردار هستند و برای برجسته نشان دادن آن می توان از رنگ های مختلف استفاده نمود. اصولاً برای بلندتر و روشن تر به نظر آمدن سقف آن را با رنگ سفید رنگ آمیزی می کنند اما برخی رنگ های خاص نیز می توانند فضا را بزرگ تر نشان دهند.
نکته ای که در انتخاب رنگ بسیار حائز اهمیت است، توجه به نور اتاق است. با توجه به میزان نور می توانید طیف های مختلفی برای رنگ آمیزی انتخاب کنید. اگر فضای شما تاریک و کم نور و سقف اتاق کوتاه است باید رنگ های روشن انتخاب کنید.
علاوه بر آن باید به کفپوش اتاق نیز دقت شود؛ زیرا کف و سقف دو عامل مهم در زیبایی دکوراسیون داخلی به شمار می آیند. اگر کفپوش تیره است، سقف را با رنگ روشن انتخاب کنید و برعکس.