بیماری های شترمرغ

بیماری های شترمرغ

بیماری ها
علاوه بر داشتن امکانات خوب و بکارگیری مدیریت مناسب، باید یک برنامه پیشگیری از بیماری مورد توجه قرار گیرد. این برنامه می تواند از مزرعه ای به مزرعه دیگر تغییر کند که بستگی به عواملی مانند مسائل اقتصادی و خطرات ناشی از بیماری دارد. این برنامه شامل واکسیناسیون های مختلف، تشخیص انگلهای خارجی و داخلی، شناسایی بیماریها، کنترل غذا و رشد، بالا بردن ایمنی زیستی و غیره است. ایمنی زیستی ارزان ترین راه پیشگیری بیماریها بوده و شامل کنترل حرکات ( هم پرنده ها و هم حیوانات دیگر) وسالم سازی است.

الف: تنفسی
1 - آنفولانزای مرغی
2 - بیماری های تنفسی قارچی و میکروبی
3 - مایکو پلاسما
ب: عوارض معدی روده ای
1 - ورم معده قارچی
2 - لیبیو استرونژیلوس
4 - گرفتگی
6 - آنتریت ویروسی
7 - آنتریت انگلی مرغ ها
ج: عوارض عصبی- عضلانی - اسکلتی:
1 - بیماری نیوکاسل
2 - آنسفالوپاتی
3 - بوتولیسم
4 - مسمومیت
5 - بدشکلی های پا
6 - شکستگی ها
7 - بیماری عضله
8 - هیپوگلاسمی
د: سایر بیماری ها:
1 - بیماریهای پوستی
2 - هپاتیت
3 - سندرم جوجه پژمرده

شترمرغ نیز مانند حیوانات دیگر در معرض بیماریها و عفونتهای مختلفی می باشد.جهت مدیریت صحیح گله های شتر مرغ که از اهمیت حیاتی در این صنعت برخوردار است بایستی به نکات ذیل توجه نمود. حداکثر حصارکشی مطلوب جهت کاهش خطرات ناشی از صدمات و شکستگی استخوانها، ایجاد استانداردهای بالای بهداشتی، پائین نگهداشتن آلودگیهای باکتریایی مانند کلستریدیا و هیستوموناس که منجر به آنژیت می شوند، تهیه جیره های غذایی صحیح، تهیه جایگاه نگهداری خشک، بدون کوران هوا و یخبندان در زمستان، بالابردن انطباق پذیری طبیعی و مقاومت طیورگزارشات مربوط شترمرغها در باغ وحشها بندرت در پرورش صنعتی شترمرغ کاربرد دارند. جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت بیشتر دارند 90% تمامی مرگ و میر جوجه شترمرغها ناشی از بیماریها ذیل می باشد: عفونت کیسه زرده، تعییرشکل پاها و پنجه ها، اسنداد و اسهال، عفونت معده ( که توسط E.COLIُ، سالمونلا، هیتوموناس و دیگرباکتریها) ایجاد می شوند. تجربیات عملی نشان داده اند که جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت دائمی دارند. همچنین ثابت شده است که مشاهده ظاهری به تنهایی کافی نیست، چون زمانی که علائم بیماری ظاهر می شود ممکن است برای درمان دیر باشد. کلید موفقیت پرورش جوجه شتر مرغها رعایت بهداشت در گرمخانه و توزین مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش می باشد. تنها این سنجش هاست که می تواند مشکلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نماید. علاوه بر مدیریت بسیار دقیق، همکاری نزدیک با دامپزشک با تجربه بسیار ضروری است.

عفونتهای ویروسی

نیوکاسل:
بیماری نیوکاسل یکی از بیماری های شناخته شده ماکیان است که توسط ویروس بیماری زای سروتیپ 1 پارامیکوویروس ها (pmv 1) ایجاد می شود. هم اکنون پارامیکوویروس ها به 9 سروتیپ مجزا دسته بندی شده اند که به خاطر اهمیت صنعت طیور، بیشترین مطالعه بر روی pmv 1 انجام شده است. بیماری نیوکاسل در شترمرغ ها توسط همان ویروس ایجاد کننده بیماری در سایر گونه های پرندگان ایجاد می شود. این بیماری در شترمرغها بعد از عفونتهای طبیعی و تجربی گزارش شده است. بیماری نیوکاسل ممکن است که در پرندگان جوان یک بیماری ویران کننده نباشد اما تأثیر مهمی در روی تجارت و اقتصاد صنعت شترمرغ خواهد داشت. به طور کلی شترمرغ ها نسبت به mpv به طور متوسطی حساس هستند. انتقال این بیماری اغلب با قرار گرفتن شترمرغ های حساس در معرض ویروس مولد ناشی از پرنده های آلوده صورت می گیرد. Pmvمی تواند از تمام ترشحات پرنده آلوده (اساساً تنفسی) و مواد دفعی (اساساً مدفوع) منتشر شوند. خوردن مواد آلوده یا استنشاق ذرات آلوده، مهم ترین روشی است که پرنده را به ویروس آلوده می سازد. ذرات مدفوع معلق در هوا و بستر آلوده منابع بالقوه تماس مستقیم با پارامیکو ویروس ها محسوب می شوند. از آنجا که ویروس بیماری نیوکاسل در خارج از بدن مقاوم است، لذا حشرات، جوندگان و انسان را باید به عنوان ناقلین بالقوه در انتشار pmv بین گله های حساس محسوب نمود. همچنین پرندگان مهاجر، به ویژه پرندگان آبزی و گنجشک سانان، ناقل بالقوه pmv هستند که می توانند ویروس را به گله ها منتقل کنند. تخم مرغ هائی که با مدفوع آلوده به ویروس پوشیده شده اند می توانند دستگاه جوجه کشی را آلوده نموده و مخزن ویروس برای جوجه های تازه از تخم مرغ بیرون آمده باشند. دوره نهفتگی می تواند از 3 تا 28 روز و بر اساس مقدار ویروسی که پرنده با آن مواجه می شود، متغیر باشد. موارد وقوع بیماری نیوکاسل در گله های شتر مرغ تنها در نواحی از اسرائیل و افریقای جنوبی گزارش شده است. جهت پیشگیری از بروز بیماری استفاده از واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار 1 سی سی قابل توصیه است. بایستی این واکسن 66 هفته بعد تکرار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده ( لاسوتا به صورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است)

علائم بالینی و آسیب شناسی:
نشانه های کلینیکی شامل علائم عصبی و افزایش نرخ مرگ و میر است. علائم عصبی می تواند شامل عدم تعادل، پیچش گردن، فلج گردن همراه با تورم سر ناشی از ادم در زیر پوست باشد. در شترمرغ های مبتلا التهاب روده نیز ظاهر گردیده و متعاقب آن پرندگان مبتلا به طور ناگهانی دچار بی قراری می شوند. همچنین در مواردی ممکن است شترمرغ های مبتلا، بیماری تنفسی و اسهال آبکی نیز نشان دهند. جراحات خونریزی دهنده روده و دستگاه تنفس نیز جز موارد دال بر وجود بیماری است. سویه های با حدت زیاد از راه اتصال به گلبول قرمز به سرعت در تمام بدن پخش می شوند. این ویروس به سلولهای دیواره رگ ها آسیب می زند که نتیجه آن خونریزی است.

تشخیص:
تشخیص عفونت های PMV 1 می تواند از راه های زیر انجام گیرد:
1- با استفاده از دو نمونه سرمی، تا افزایش تیتر سرمی را هم نشان دهد.
2- تشخیص ذرات ویروس پارامیکو ویروس در مدفوع به وسیله میروسکوپ الکترونی.
3- با کشت ویروس از بافت های آلوده نای یا مدفوع.

آبله:
آبله درشتر مرغ در اسرائیل و آمریکا گزارش شده است. این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا 15 درصد مبتلا می کند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل می باشد.

آنفولانزا:
آنفولانزای طیورچندین موردشیوع آنفلانزا درنواحی خاص از افریقای جنوبی گزارش شده است.درمورد این بیماری درمان شناخته شده ای وجودنداشته و واکسنهای موجود در پیشگیری از ابتلاء به بیماری موثر نمی باشد. شتر مرغهای آلوده ویروس را به تخم خود منتقل نموده که خطر آلوده کردن گرمخانه و تخم های سالم موجود در آن را در بر دارد. ضمناً این ویروس باعث مرگ و میر جنین می شود. عموماً شترمرغها نیزمانند سایر طیور و پرورش به عفونتهای ویروس کورناویروسها، هرپس ویروسها و آدنو ویروسها مبتلا می شوند.

عفونتهای باکتر یایی
علت اصلی آلودگیهای باکتریایی بهداشت ضعیف در اتاق گرمخانه، بستر وهچری و جایگاه نگهداری جوجه ها می باشد و معمولا درمان بعدی کمتر موفقیت آمیز می باشد درنتیجه رعایت اکید بهداشت نقش کلیدی در پرورش شتر مرغ دارد.

عفونت های بند ناف و کیسه زرده:
این یک مشکل متداول گله های شتر مرغ می باشدکه همواره در ارتباط بامدیریت ضعیف است. پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بایستی بندناف انها به یک ژل یا اسپری آنتی بیوتیکی آغشته گردد. در آمریکا بتادین مورداستفاده قرار می گیرد. ضدعفونی صحیح سترها، هچری و تخم شترمرغها نقش ویژه ای در پیشگیری از وقوع آلودگی دارد.کف جایگاه نگهداری جوجه ها در روزهای اول بعد ازخروج از تخم بایستی گرم باشد. سرما از طریق پوست شکم به روده ها و کیسه زرده رسیده منجر به کاهش فعالیت میکروبی فلور روده ها و به تعویق افتادن متابولیسم کیسه زرده می شود. بایستی توجه خاص نسبت به بهداشت و گرمای کف جایگاه جوجه ها مبذول داشت.

پنومونی:
ممکن است مانندعفونت بند ناف پنومونی هم در طی مدت انکوباسیون تخم ها رخ دهد این آلودگی موجب مرگ ومیر جنین ها شده یا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را کاهش می دهد. بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا پیشگیری از طریق بهداشت اکید و احتمالا درمان توسط آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام گیرد.
آنتریتهای کلی باسیلی:
برای جوجه هایی که در گرمخانه از تخم خارج می شوند آنتریتهای کلی باسیلی یکی از بیماریهای معمول در طول هفته های اول زندگی می باشد. یک قدم اساسی جهت ایجاد ایمنی غیر فعال علیه باکتریهای کلی فرمی و ایجاد گله ایمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذیه شتر مرغهای تخمگذار در طول مدت تخمگذاری می باشد. تنها از این طریق است که پادتنهای مادری ایجاد شده در خون شترمرغها از طریق زرده به جوجه ها منتقل می شود. استفاده از واکسن جهت پیشگیری از وقوع این بیماری موفقیت آمیز نمی باشد.

مسمومیت خونی:
این بیماری غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتریتهای کلی باسیلی که در بالا شرح داده شده ایجاد می شود. رعایت اکید بهداشت و ارتقاء سطح ایمنی گله معیارهای اساسی در پیشگیری ازوقوع این بیماری می باشند افزودن آنتی بیوتیکها به غذا یا آب آشامیدنی درموارد اضطراری و بمدت کوتاه به عنوان یک پیشگیری مطرح می باشد. همچنین استفاده از باکتریهای لاکتو باسیلوس که از تکثیرشدید کلی باسیلها در روده جلوگیری می کنند موفقیت آمیز بوده است.

انتریت نکروتیک (عفونتهای کلستریدیایی):
کلستریدیاها تقریباً درتمامی خاکها و گیاهان علوفه ای در غلظتهای پائین وجود دارند. این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی می شود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و به نظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد می شود. به نظر می رسد که شترمرغهای جوان که درچراگاههای یونجه خالص نگهداری می شوند حساسیت بیشتری دارند. به منظور حل این مشکل معاینه دقیق تک تک شتر مرغها و تغییر دادن چرای آنها ضروری است. همچنین بایستی داروی مناسب از طریق آب اشامیدنی تجویز شود.

گاستریت مگا باکتریال:
اولین گزارشات بر روی این سندرم مربوط به افریقای جنوبی در سال 1992 می باشد. این باکتری عمدتا جوجه ها را در سن 10 روز تا 6 هفته مبتلا می نماید. این باکتری در دیواره معده شترمرغهای مرده یافت شد که به نظر می رسد موجب تضعیف و ناتوانی عضلات معده می شود. هیچ درمان موثری وجود ندارد.

عفونت کمپیلو باکتریایی:
اخیراً مشخص شده است که کمپیلوباکتر ژژونی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن 10 روز تا 4 ماه شده و درعرض 5 روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغ های مسن تر این مرگ ومیر کمتر می باشد. باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده. همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها، جنین را آلوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند.

عفونت باسلیوس آنتراسیس:
در حالی که تقریباً تمامی پرندگان به دلیل درجه حرارت بالای بدنشان یک ایمنی طبیعی در برابر باسلیوس آنتراسیس دارند، شتر مرغ ها نسبت به این بیماری حساس می باشند. این باکتری و هاگهای آن بسیار مقاوم بوده و ممکن است سالها در خاک ها ی آلوده باقی بمانند. معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتاً از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ می دهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد.

سل:
تا سال های 1960 بیماری سل یکی از علل عمده مرگ ومیر شتر مرغ در باغ وحش ها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل به صورت تک تک و به خصوص در پرندگان مسن تر دیده می شود باسیل سل درخاک، کود و بستر سالها باقی می ماند. از آنجائیکه هنوز درمان قاطعی برای این بیماری در شترمرغ وجود ندارد. لذا از این عفونت تهدید مزمنی برای شترمرغ ها محسوب می شود. استرس، سوءتغذیه و دیگر عوامل منفی خطر عفونت را افزایش می دهند. شتر مرغها بایستی تنها از گله هایی که دارای گواهی عاری بودن از بیماری را دارند، تهیه شوند و پرندگان ییمار جدا شده و فوراً معدوم گردند.

عفونت چشم ها:
گرد و غبار بعضی غذاها یا بستر ممکن است چشم جوجه شترمرغها راتحریک نموده منجر به بروز کونژونکتیویت مکانیکی شود. این آزردگی ممکن است توسط باکتریهای بیماری زا تشدید شده موجب بروزکراتیت یا حتی آبسه های روی قرنیه چشم شوند.

کونژونکتیویت، رینیت و سینوزیت:
هموفیلوس گالینا روم به تنهایی و با همراه بامایکوپلاسها موجب بروز این عوارض می شوند. استرس هوای سرد وکوران هوا از عوامل مستعد کننده محسوب می شوند. این بیماری معمولا در گله به طور سریع گسترش می یابد ( از طریق تماس مستقیم با آب آشامیدنی). برای حل مشکل بایستی مبتلایان را از گله جدا نموده درمان نمود. ضمناً شرایط محیط نگهداری را نیز بهبود بخشید.

مایلکو پلاسموز:
این بیماری تنها جوجه شترمرغ های جوانی که کمتر از یک سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم یا به شکل سینوزیت ظاهر می شود انتقال عامل بیماری از طریق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بیمار، ناقلین بیجان و یا از طریق تخم های هچری صورت می گیرد. درمان با آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام می شود. پرندگان بهبود یافته ایمنی موقتی را نشان می دهند.

اورنیتوز:
حیوانات درهر سن و تمامی گونه های پرندگان نسبت به عفونتهای کلامیدیایی حساس می باشند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشاتی از وقوع انفرادی این بیماری درشترمرغ در فرانسه و افریقا جنوبی وجود دارد. بیماری عمدتا از طریق تنفس هوای آلوده انتقال می یابد. ممکن است عفونتهای نهفته توسط آلودگیهای ثانویه، عوامل محیطی، استرس حمل ونقل، سوء تغذیه وغیر فعال شود. این بیماری ممکن است از طریق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمینان از پاک شدن گله بایستی انجام گیرد.

قارچها

کاندیدیاز:
کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که می تواندتوسط کاندیدا آلبیکنس، کاندیدا مونیلیفورمیس و دیگر مخمرها ایجاد شود. استفاده ازآنتی بیوتیکها وضعف بهداشت تغذیه و آب آشامیدنی زمینه بروز این عفونت را مساعد می کنند. این عفونت ضایعاتی را درمحوطه دهانی شترمرغها ایجاد مینماید. همچنین در شتر مرغهای تخمگذار موجب کاهش جذب ویتامینهای ب - کپملکس شده و موجب مرگ و میر جنین ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن می گردد.

اسپرژیلوز
آسپرژیلوس در شترمرغ
آسپرژیلوس، شایع ترین بیماری قارچی در گونه های مختلف پرندگان می باشد. این بیماری، از نظراقتصادی، مهم ترین بیماری قارچی مشاهده شده در شتر مرغها می باشد. آسپرژیلوس فومیگاتوس (A.fumigatus) و آسپرژیلوس فلاووس (A.flavous) به همراه آسپرژیلوس نیجر (A.niger) به عنوان عامل این بیماری از شتر مرغهای مبتلا جدا شده است. همچنین این عوامل از جوجه هایی که به طورمصنوعی به دنیا آمده اند، جدا سازی شده و خسارات سنگینی را به بار آورده اند. دستگاه های هچری آلوده، منبع اصلی آسپرژیلوس در جوجه های تازه تولد یافته می باشند. دما و رطوبت همراه با مواد آلی موجود در تخم های هچ شده، شرایط مطلوبی را برای تولید مثل سریع قارچها و تولید مقادیر زیاد هاگ فراهم می کند. دستگاه های ستر و هچر باید به طور کامل توسط مواد ضد قارچ مؤثر، تمیز و ضد عفونی گردد؛ بدین منظور می توان از فرمالین و یا محلول 1% کلینا فارم پس از هر هچ و قبل از جایگزینی تخم ها در دستگاه جوجه کشی استفاده کرد. کاه یا علوفه خشک آغشته به قارچ که به عنوان بستر استفاده می شود و یا یونجه های خشک شده حاوی قارچ که شتر مرغ از آن تغذیه می کند، منشاء مهم آسپرژیلوس درجوجه های تازه تولد یافته و درشتر مرغهای در حال رشد می باشد. همچنین رطوبت بالا و تهویه ضعیف به علت افزایش میزان آمونیاک به بروز آسپرژیلوس کمک می کند. جوجه های جوانی که فرصت کافی جهت کسب ایمنی طبیعی علیه قارچهای ساپروفیت را پیدا نکرده اند بیشترین درگیری را دارند که در این زمینه عمده خسارات مربوط به جوجه های زیر یک ماه می باشد. پرندگان بزرگ تا حدودی قادر به تحمل عامل بیماریزای موجود در مواد غذایی انبارشده هستند. درآب و هوای سرد و در زمستان، گاهی اوقات لازم می شود که شتر مرغهای جوان را برای مدتی در محیط بسته نگهداری کرد؛ در این موارد بستر و تهویه مطلوب ساختمان اهمیت زیادی می یابد. بستر شتر مرغها بایستی تقریباً هر روز عوض شود و مواد ضد عفونی ضد قارچی مؤثر نیز باید مورد استفاده قرارگیرد تا سبب کاهش تولید مثل قارچها و در نتیجه کاهش هاگهای حاصل از آنها دربستر و ساختمان گردد. پرندگان به طور معمول درمعرض قارچها قرار دارند و فقط در شرایط خاص، این قارچها پاتوژن می شوند. آسپرژیلوس معمولاً تحت شرایطی همچون استرس، نقصان ایمنی بدن، درمان طولانی مدت با داروهای آنتی بیوتیکی و یا اینکه اگر دام در معرض مقادیر زیادی از ارگانیسم قرار گیرد، سبب ایجاد بیمای می شود. غذای گل آلود یا دارای گرد و غبار رطوبت بالا و تهویه ضعیف ( مقادیر بالای آمونیوم) از عوامل مستعد کننده بروز اسپرژیلوز می باشند. عفونت از طریق تنفس هاگهای قارچ منتقل می شود. هنگامیکه یک تخم آلوده درگرمخانه قرار می گیرد، ممکن است هاگهای قارچ راشدیدا پخش نموده و موجب عفونت دیگر جوجه ها شود جوجه های جوان که ایمنی طبیعی کافی در برابر اسپروفیتهای قارچ ندارند، در سنین زیر یک ماه متحمل تلفات زیادی می شوند به منظور پیشگیری ازوقوع این عفونت رعایت اکید بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترین و بهترین راه حل می باشد.

علائم بالینی و یافته های پاتولوژی:
همانند گونه های دیگر پرندگان، آسپرژیلوس در شترمرغها معمولاً یک بیماری تنفسی می باشد. تمامی قسمتهای دستگاه تنفسی می تواند درگیرشود اما اغلب در جوجه های جوان ریه ها و در جوجه های بزرگ تر کیسه های هوایی درگیر می شوند. استرس یک عامل مستعد کننده برای ابتلا به این بیماری می باشد. علائم بالینی بستگی به محل وشدت ضایعات دارد که می تواند سبب ایجاد صداهای تنفسی تا کوتاه شدن تنفس در شترمرغها گردد. ضایعات موجود در کیسه های هوایی با شنیدن صداهای دستگاه تنفسی تشخیص داده نمی شود. عفونت دستگاه تنفسی با آسپرژیلوس ممکن است قسمت فوقانی دستگاه تنفسی را درگیر کند. در این صورت سبب آماس قارچی نای می شود که ضایعات کوچک گرانولوماتوزی درطول سطح داخلی نای دیده می شود. اما در بیشتر موارد آسپرژیلوس در شترمرغها، ریه ها درگیر می شوند که سبب ایجاد ضایعات شدید گرانولوماتوزی می شود. البته در شتر مرغهایی که ازطریق بستر و یا کاه آلوده، درگیر شده اند تورم و عفونت شدید قارچی کیسه های هوایی رخ می دهد. در شتر مرغهایی که ریه هایشان درگیر و دچار آماس گرانولوماتوز ریوی شده است، علائم بالینی تنفسی به خوبی دیده نمی شود ولی در شتر مرغهایی که دچار آماس کیسه های هوایی شده اند، علائم بالینی تنفسی به خوبی قابل مشاهده است. علائم بالینی در شتر مرغهای مبتلاء شامل: بی حالی و افسردگی، بی اشتهایی، توقف رشد، جمع شدن خلط در دهان، یبوست شدید، نرمی استخوان و نهایتاً افزایش مرگ ومیر می باشد. جوجه های مبتلا معمولاً با سرهای افتاده و نزدیک به زمین حرکت می کنند چنین جوجه هایی دارای گرانولومها و آبسه های زرد و سبز پراکنده در سراسر بافت ریه خود هستند. آسپرژیلوس در شترمرغها فقط یک بیماری تنفسی نمی باشد. بلکه در شرایط خاص ممکن است دستگاه گوارش را درگیر کند و یا حتی سبب مشکلات پوستی گردد. آسپرژیلوس در دستگاه گوارش شترمرغها، با تکثیر زیاد لایه های پیش معده و التهاب شدید آن نمایان می گردد که سبب انباشتگی معده و در نهایت مرگ می شود. عفونتهای قارچی دستگاه گوارش معمولاً ازطریق آلودگی های شدید بستر، غذا و استفاده درازمدت آنتی بیوتیک ها به وجود می آید. درصورتیکه شتر مرغها درمحیطی با رطوبت بالا و بهداشتی ضعیف نگهداری شوند ممکن است به درماتیت قارچی دچار شوند. ضایعات پوستی آسپرژیلوس ممکن است موضعی باشد یا اینکه بخش وسیعی از پوست را فرا گیرد. آزمایشات بافت شناسی ریسه های انشعاب یافته ای را نشان می دهد که درلایه های پوست رسوخ کرده اند. دامپزشکان استرالیایی، آسپرژیلوس ریوی موجود در شترمرغهای 6 ماهه را توصیف کرده اند. این شتر مرغها در محیط شلوغ و بستر پر گرد وخاک و محیطی با دما و رطوبت بالا نگهداری می شدند. پرنده های مبتلا ممکن است عامل بیماری را در اواخر دوران انکوباسیون و یا در اوایل به دنیا آمدن کسب کرده باشند که این عامل عفونی نهفته توسط استرس فعال می شود. پرنده های مبتلا به این بیماری دچار تنگی نفس، سیانوز و کاهش مقاومت فیزیکی بدن می شود. بیماری قارچی آسپرژیلوس در شترمرغهای بالغ ممکن است به اشکال گرانولوماتوزی بروز کند.

روشهای تشخیص:
علائم بالینی توسط کشت نمونه های دستگاه تنفسی، رادیو گرافی، اولتراسوند، اندوسکوپی و آزمایشات سرولوژیک تأیید می شوند. برای ردیابی و تشخیص وجود آنتی بادی های آسپرژیلوس در سرم، می توان از عصاره آسپرژیلوس به عنوان یک آنتی ژن درآزمایشagar gel diffusicon test استفاده کرد. همچنین از تست ELIZA نیز می توان در تشخیص این بیماری استفاده کرد. یک شتر مرغ 4 ماهه با وزن 244 کیلوگرم مبتلا به این بیماری در آمریکا مورد آزمایشات قرار گرفت و نتایج زیر مشاهده گردید. این پرنده ضعیف بوده و با دهان باز تنفس می کرد و دائماً بالهایش را به سمت پایین و بالا تکان می داد. رادیو گرافی از ناحیه سینه در حالی که شتر مرغ ایستاده بود انجام گرفت و اپسیفیکاسیون ( opacification) کیسه های هوایی و ضخیم شدن پرده جنب را نشان داد. برونکوسکوپی با ویدئو اسکوپ قابل انعطاف به اندازه 3m × 9/8mm انجام گرفت که در قسمت انتهایی نای پلاکهای سبز رنگی مشاهده شد و بعضی از برنش های ثانویه کاملاً بسته شده بود و با شیوه اندوسکوپی از نواحی مختلف این پرنده برای بررسی نمونه های بافت شناسی هم جدا شد.

درمان:
هیچگونه درمان مؤثر و عملی در برابر درگیری های سیستمیک آسپرژیلوس در مزارع پرورش شتر مرغ وجود ندارد و پیشگیری تنها راه مؤثر در برابر این بیماری می باشد. مهم ترین اقدام در مواجه با شیوع آسپرژیلوس یافتن منبع آلودگی و جلوگیری از عفونت بیشتر توسط هاگها و ضدعفونی ضد قارچی می باشد. در موارد تک گیر، شتر مرغها را می توان با تجویز داروی ایتراکونازول(Itraconazol) با دز mg/kg 10 به مدت 5 تا 100 روز درمان کرد ( در صورت مصرف این دارو باید دقت شود که اگر علائم عصبی رخ داد، دارو کم یا متوقف شود). همچنین می توان از محلول 1:50 انیلوکونازول ( enilkonazole) استفاده کرد، یا از دود ناشی از قرص های انیلوکونازول در درمان پرنده ها یاری برد که در این حالت بایستی تمامی پرندگان به محلی کوچک و بسته برده شوند تا مجبور به استنشاق این دارو گردند. درمان با کتوکونازول به میزان 10 تا 20 میلی گرم برای هر کیلوگرم وزن زنده به صورت یک تزریق روزانه به مدت 7 روز ممکن است با موفقیت همراه باشد.
به منظور ضد عفونی کردن انکوباتورها، دستگاههای هچری و بستر می توان از محلول 1% اینلکونازول( کلینا فارم) به صورت اسپری استفاده کرد. همچنین این محلول در درمان عفونتهای قارچی پوستی و تنفسی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. دردستگاههای هچری که توسط قارچها آلوده شده اند دود ناشی از قرص های انیلوکونازول می تواند در هچ مورد استفاده قرار گیرد. تا شدت آلودگی در جوجه های تازه متولد شده را کاهش دهد.

انتقال:
در معرض قرار گرفتن جنین در حال رشد در برابر هاگهای آسپرژیلوس، به خصوص در دوره Internal piping در طی 48 ساعت پس از هچ ( در آمدن جوجه از تخم)

اپیدمیولوژی:
آلودگی محل نگهداری شتر مرغها به خصوص بسترشان وحمل غیر اصولی و غیر بهداشتی تخم ها می تواند سبب نفوذ هاگهای آسپرژیلوس از پوسته تخم گردد. خنک شدن محتویات تخم پس از تخم گذاری پرنده ماده یک فشار منفی جزیی را به وجود می آورد که باعث نفوذ راحت تر هاگها از طریق منافذ لایه خارجی پوسته تخم می گردد. معمولاً هاگها به صورت نهفته در کیسه هوایی تخم باقی می مانند و جوجه ها را در زمان internal piping مورد تهاجم قرار می دهند. زمانی که در مرحله هچ شدن، پوسته تخم شکسته می شود هاگها در انکوباتور و تجهیزات هچری پخش می گردند که این عمل جوجه هایی را که از تخم های سالم بیرون آمده اند را هم آلوده می کند.کمبود جریان هوا و پایین بودن بهداشت و نگهداری جوجه ها در دستگاه هچر بیش از 24 ساعت سبب افزایش آلودگی جانبی و انتقال افقی می گردد.

علائم بالینی:
جوجه های مبتلا معمولاً به بی اشتهایی، عدم رشد و تنگی نفس ( که با دهنک زدن جوجه ها در طی 2 روز بعد از هچ شدن نمایان می شود) دچار می شوند. معمولاً مرگ در طی 2 هفته اول رخ می دهد. در موارد شدید که باعث آلودگی وسیع انکوباتورها می گردد، تقریباً تمامی جوجه های آن دوره آلوده می شوند که ممکن است به مرگشان در اثر آسپرژیلوس منتهی شود.

ضایعات کالبد گشایی:
ضایعات گرانولوماتی زرد رنگ تا سبز در حدود 1 تا 2 میلی متر در کیسه های هوایی و ریه ها.

درمان:
در این موارد به علت گستردگی و هزینه بالا و پاسخ ضعیف، درمان توصیه نمی گردد. البته در موارد تک گیرو ابتدای بیماری، می توان به شیوه مذکور درمان کرد.

پیشگیری:
بهداشت در زنجیره جمع آوری تخم و انکوباسیون بایستی مرتباً مورد ارزیابی قرار گیرد و سعی در بهبود و افزایش بهداشت این چرخه گردد. استعمال مواد ضد عفونی کننده که دارای عملکرد قارچ کشی نیز باشند در دستگاههای انکوباتور و هچری و همچنین تمیز کردن مادرهای مصنوعی و محوطه آنها با این مواد باعث جلوگیری و توقیف آلودگی می گردد. دستگاههای سترو هچر را با قرار دادن ظروف پتری که شامل سابورا دکستروز باشد را به مدت 15 دقیقه می توان کنترل کرد.

درماتیت قارچی:
این بیماری بیشتر در جوجه های مسن تر شتر مرغ دیده می شود. کمبود تغذیه ای (ویتامین ب -کمپلکس، روی)و جایگاه مرطوب وکثیف موجب تشدید بیماری می شوند. برای حل این مشکل رعایت موازین بهداشتی و درمان مناسب ضروری است.

انگلهای داخلی
کوکسیدیوز:
کوکسیدیوز در بین پرندگان جوان به خصوص زمانیکه روی بستر باز یا مرطوب نگهداری می شوند ممکن است موجب بروز تلفاتی درگله شود. نکته مهم در خصوص شتر مرغ آن است که در بین داروهای کوکسیدیو استات گروه Ionophore برای شترمرغها سمی بوده و نباید مورد استفاده قرار گیرند.
هیستومونیاز:
این بیماری بنام بیماری سرسیاه نیز شناخته می شود هیستومونیاز درجوجه شترمرغ های جوان مرگ ومیر زیادی را ایجاد مینماید این بیماری از طریق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضایعاتی را در روده ایجاد می کند. آزمایش منظم مدفوع همراه با درمان پیشگیری کننده بایستی صورت گیرد.

کرم نواری شترمرغها

مانند سایر آزردگیها، جوجه شتر مرغ نسبت به کرمهای نواری حساستر می باشند. در پرندگان مسن تر آلودگی به کرمهای نواری علیرغم استفاده از جیره های متعادل می تواند موجب سوء تغذیه شود. درمان با داروهای مناسب صورت گرفته و بایستی شش ماه بعد تکرارشود
کرم نخی شکل(libyostrongylus douglassi):
این کرمها مویی شکل وبی رنگ بوده ومی تواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحی شوند. با به وجود آمدن یک لایه محافظ موکوسی برروی این انگلها شیرابه های معده به غذا نمی رسد این آلودگی کرمی درجوجه های جوان کمتر از 8 ماه می تواند تا 80 درصد مرگ و میر را موجب شود. شتر مرغها تنها میزبان این انگل می باشند. همچنین این انگل یک انگل بیابانی بوده و بسیار مقاوم می باشد. این کرمها به مدت سه سال بدون هیچ میزبانی زنده باقی می مانند. درمان منظم مبتلایان و پرندگان که در معرض آلودگی هستند ضروری می باشد. بایستی توجه نمود که استفاده از داروی ضد انگل لوامیزول موجب بروز اختلالاتی در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت می شود.
کرمهای معدی و دیگرنماتودها:
کرمهای معدی ( گونه های آسکاریدیا) و دیگر گونه های نماتود می توانند شترمرغها را آلوده نمایند. بایستی با استفاده دوره ای از داروهای ضد انگل شترمرغها عاری از این آلودگیها نگهداری شوند.

انگلهای خارجی

کنه ها:
کنه ها می توانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد کنند. همچنین کنه های گونه آمبلیوما می توانند بیماریها را از طریق گزش به انسان منتقل نمایند.(ویروس تب کنگو - کریمه)
شپش:
شپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis) به پرهای پرنده صدمه وارد نموده و باعث ایجاد ظاهری ژولیده در حیوان می شود در این آلودگیها، سمپاشیهای منظم وتکرار آن بعد از یک هفته ضروری است.
جربهای ساقه پر:
جربهای ساقه پر (pterolichus bicaudatus) همراه با گونه های gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسیار نادر هستند. این جربها موجب صدمه به پرهای پرنده شده، همچنین موجب ایجاد آب ریزش از بینی می شوند.
مگس ها ( تاسرانیا):
مگس شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحریک و خارش پوست می شود و به دنبال گزش و خونخواری ممکن است محل گزش عفونی شده ضایعات پوستی ایجاد نماید.

بیماریهای تغذیه ای

کمبودها:
جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ، رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده می باشد که از پشت حیوان بخوبی دیده می شود. بدینوسیله می توان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت. آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول می باشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی می شود. همچنین می تواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه می شوند رخ می دهد.
تغییر شکل غضروف و استخوانها:
تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز می باشد. علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم می باشد. آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر می باشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد. در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده می شود.

انسداد:
پیلور معده شترمرغ بسیار کوچک بوده، لذا نسبت به انباشتگی سنگدان بسیار حساس است. با افزایش سن، خطر انسداد معده کاهش می یابد. این مشکل در ارتباط مستقیم با تغذیه و مدیریت گله می باشد. در تغذیه شترمرغ ها بایستی به میزان علوفه، کاه، مواد فیبری، شن، سنگریزه و خوردن اشیاء خارجی توجه نموده وآنها راتحت کنترل در آورد.

پیچ خوردگی روده:
پیچ خوردگی روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهای جوان 12- 4 ماهه نادر است. این عارضه به دنبال تغییرات ناگهانی در جیره غذایی و خوردن مقادیر زیاد فیبر رخ می دهد.

راشیتیسم:
این عارضه عمدتا در سنین 1تا 4 ماهگی دیده می شود، کمبود کلسیم، ویتامین D کمبود یا فقدان فسفر و یا مقادیر بالای کلسیم در جیره غذایی شتر مرغها می تواند موجب بروز این عارضه شود. در جیره های کنستانتره ای که 3تا 4 درصد کلسیم دارند جذب فسفر مختل شده این عارضه در پرنده ایجاد شود. همچنین اسهال مداوم می تواند موجب کاهش جذب املاح و ویتامینها گردد.لذا به دنبال آن می توانداین عارضه ملاحظه شود.

متفرقه:
پاهای باز ( سندرم پاکمانی):
این عارضه در دو هفته اول زندگی جوجه شتر مرغها دیده می شودکه نشان دهنده میزان رطوبت بالا در گرمخانه می باشد. جوجه شترمرغهای مرطوب و ادماتوز این عارضه را در دو روز اول زندگی خود نشان می دهند.

تغییر شکل پاها

پیچ خوردگی پا:
چرخش 90 درجه یک پا به بیرون که به طور ناگهانی ایجاد شده و سریعا پیشرفت می کند.
پاکمانی:
خمیدگی/کمانی شدن پا که مفاصل تیبیوتارس و متاتارس رادرگیر می کند و معمولاً در هر دو پا رخ می دهد. پوکی استخوان، تورم مفصل قوزک پا که موجب تغییر محل تاندون اشیل می شود. قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغهای جوان را غضروف تشکیل می دهد، جوجه شترمرغهایی که به تازگی از تخم خارج می شوند به طور تجربی دارای پوکی استخوان بوده استخوانهایشان به دلیل نسبت کم کلسیم به فسفر نسبتاً نرم می باشد. علت اصلی حساسیت شتر مرغها به تغییر شکل استخوانها رشد سریع استخوانها می باشد این رشد بسیار سریع توسط غذای کنستانتره ای که غنی از انرژی می باشد تشدید می گردد. لذا کنترل تغذیه ای بسیار ضروری می باشد.

انباشتگی در شترمرغ
انباشتگی عبارتست از تجمع مواد غذایی یا غیر غذایی در پیش معده که متعاقب آن حرکات گوارشی متوقف شده و سرانجام پرنده در اثر گرسنگی مفرط و ضعف شدید تلف می شود.
اتیولوژی:
انباشتگی پیش ازآنکه علامت یک بیماری باشد، ناهنجاری رفتاریست، استرسهای مختلف وارده به شتر مرغ مانند استرس جدایی از والدین، استرس ناکامی در یافتن غذا، استرس ناتوانی در جهت یابی و غیره می توانند باعث بروز ناهنجاری های رفتاری مثل نوک زدنهای غیرطبیعی وتغییر رفتار تغذیه ای گردند که اغلب منجر به خوردن مواد موجود در بستر مانند شن، سنگریزه، سنگ، علوفه، خشک، تیغه های بلند علوفه ها و غیره می شوند. به طورکلی هر یک از استرسهای عنوان شده به عنوان مقدمه ای برای آغاز بیماری محسوب می شود. در مورد هریک از این استرس ها توضیحات مختصری آورده شده است:

1. استرس ناتوانی در جهت یابی:
ذهن شترمرغ نقشه ای از محیطی که در آن زندگی می کند را در اختیار دارد و همیشه نسبت به موقعیتش در محیط آگاه است یا به عبارتی می داند در چه قسمتی از نقشه واقع شده است. در مزرعه هنگامی که شترمرغ به محیط جدیدی منتقل می شود، به عنوان مثال از یک پن به پن دیگر یا از مزرعه ای به مزرعه دیگر، نقشه محیط جدید برای پرنده ناشناخته است. این امر باعث ناتوانی پرنده در جهت یابی می شود و مدتی طول می کشد تا با محیط سازگاری پیدا کند. این ناتوانی عمدتاً ایجاد استرس در پرنده می نماید.

2.استرس جدایی از والدین:
دوری وجدایی از والدین باعث ایجاد استرس و بروز صدای لرزشی ( به صورت Kr Kr Kr) در جوجه ها می گردد. در صورتی که این استرس تداوم یابد جوجه دپرس شده و دچار ناهنجاری رفتاری می شود.
3. استرس ناکامی در یافتن غذا:
این استرس عمدتاً به دنبال تغییر جیره غذایی و استفاده از مواد غذایی جدید و ناشناخته در جیره رخ می دهد در پرندگان بالغ عدم توانایی در دستیابی به یک شریک جنسی می تواند عامل بروز این استرس باشد. ضمناً در مزارع با تراکم بالا، به خصوص هنگامی که در یک پن شترمرغهایی با جثه های متفاوت نگهداری می شوند، شترمرغهای کوچک تر عمدتاً در رقابت برای دستیابی به غذا ناموفق بوده و گرسنه می مانند و این امر می تواند عامل بروز استرس در چنین پرندگانی باشد.

پاتوژنز:
شن و سنگریزه می توانند با عبور از سنگدان و ورود به روده باعث انسداد سکوم شوند. مواد خارجی نوک تیز با نفوذ به دیواره، پیش معده و سنگدان باعث ایجاد یک عفونت موضعی با پریتونیت و سپتی سمی می شوند؛ ولی به طور کلی در تمامی موارد نتیجه بروز استاز گوارشی ثانویه، لاغری مفرط و در نهایت مرگ می باشند.

علایم بالینی:
چنین کیس هایی علایمی مبنی بر لاغری مفرط و استاز گوارشی را نشان خواهند داد. برخی از این علایم عبارتند از: توقف رشد، کاهش وزن، لاغری و در نهایت در اثر ضعف شدید توانایی ایستادن را از دست داده و در صورت عدم رسیدگی تلف می شوند.

تشخیص:
علاوه بر علایم بالینی فوق از روشهای ملامسه، اندوسکوپی و رادیوگرافی هم می توان درتشخیص انباشتگی استفاده نمود. در روش ملامسه با لمس کردن ناحیه آناتومیکی پیش معده ( 15- 10 سانتی متر پشت جناغ، سمت چپ خط میانی شکم) می توان به راحتی پی به اتساع پیش معده برد و در صورتی که علت انباشتگی شن و سنگریزه باشد در ملامسه، روده ها هم می توان اغلب این مواد را لمس نمود.
در روش رادیو گرافی، پس از بیهوش کردن پرنده از نماهای جانبی (Lateral) و پشتی - شکمی (Dosoventral) ناحیه شکم می توان مواد خارجی تجمع یافته ( مانند فلزات، شن و سنگ) را با دانسیته ء بیشتری مشاهده نمود. در شترمرغهای بالغ، بدون نیاز به بیهوشی با استفاده از نمای جانبی مایل (Lateral Oblique) از بخش قدامی و خلفی ران می توان تصاویر مناسبی برای تشخیص تهیه نمود.

تشخیص تفریقی:
انباشتگی باید با استفاده از روشهای عنوان شده فوق از بیماریهایی مانند استاز معدی، مگاباکتریوزیس، التهاب قارچی پیش معده، التهاب انگلی پیش معده، بوتولیسم و تحلیل عضلانی تغذیه ای تشخیص داده شود.

علایم کالبد گشایی:
آزمایشات پس از مرگ، لاغری مفرط همراه با تحلیل چربی های ناودان کرونر قلب و هیپرتروفی لایه کویلین سنگدان را نشان می دهد( لایه کویلین در حالت طبیعی ظاهر صاف و هموار دارد، درصورت تداوم استاز معدی و توقف انقباضات سنگدان، این لایه از حالت طبیعی خارج شده، شل و چین خورده می گردد که اصطلاحاً به این حالت هیپروتروفی لایه کویلین می گویند).
از علایم واضح دیگر در کالبد گشایی، تجمع مواد خارجی در پیش معده است. درمواردی که عامل انباشتگی مواد خشبی باشد، تجمع ساقه های بلند علوفه در پیش معده همراه با سنگدان خالی مشاهده می شود و درصورتی که انباشتگی با شن و سنگریزه باشد، تجمع این مواد را می توان در روده کوچک و سکوم هم مشاهده نمود

درمان:
درمان شامل خروج از انباشته شده از پیش معده می باشد و باید قبل از اینکه پرنده دچار ضعف شدید شود انجام گیرد. روشهای درمان انباشتگی در شتر مرغ عبارتند از:
1. شستشوی معدی
2. روش جراحی

پیشگیری:
به طور کلی مهم ترین مسئله در پیشگیری از وقوع بیماری، جلوگیری از وقوع عوامل استرس زاست. برخی از این روش ها عبارتند از:

1. پیشگیری از استرس ناتوانی در جهت یابی:
برای پیشگیری از وقوع این استرس باید از جابه جایی های بیهوده ممانعت به عمل آورد و هرتغییر مکانی باید به تدریج صورت گیرد تا به پرنده اجازه سازگاری با محیط جدید داده شود؛ بدین منظور می توان جوجه ها را در روزهای اولیه جابه جایی به طور موقت روزانه به جایگاه اولیه شان منتقل نمود تا از این طریق با یادآوری مکان قبلی، رفتارهای قالبی شان مانند خوردن و نوک زدن را به یاد آورند. درصورتی که پرنده در محیط جدید احساس ناامنی نماید، یک شخص یا یکی از والدین را باید چند روز اول جابه جایی کنار پرنده قرار داد. به عبارتی هیچ گاه نباید پرنده ای را که به محیط جدیدی انتقال یافته تنها گذاشت.

2. پیشگیری از استرس جدایی از والدین:
برای پیشگیری از وقوع این استرس روشهای زیر قابل ذکرند:
الف) در شرایط فارم که جوجه ها به طور مصنوعی پرورش می یابند، انسان نقش والدین جوجه را بر عهده دارد؛ استفاده از لباسهای یک رنگ و یک شکل برای افرادی که با جوجه ها در ارتباطند باعث می شوند تا جوجه ها توانایی تفریق بین افراد مختلف را نداشته و در تمام طول شبانه روز وجود والدین را در کنارشان احساس کنند.
ب) استفاده از آدمکهایی با لباس مشابه افراد مرتبط با جوجه ها در داخل و خارج پن در کاهش این استرس مؤثرند.
پ) تحقیقات انجام شده نشان می دهد که حضور خرگوش در 3 هفته اول زندگی در پن جوجه ها، در کاهش بروز این استرس نقش مهمی دارد.

3. پیشگیری از استرس ناکامی در یافتن غذا:
برای پیشگیری از وقوع این استرس باید جیره ها به تدریج تغییر یابند و از قرار گرفتن جوجه هایی با جثه های متفاوت و تراکم بیش از حد دریک پن نیز جلو گیری گردد.

4. کلیه مواد مسبب انباشتگی مانند تیغه های بلند علوفه ها، سنگ های درشت و مواد خارجی نوک تیز باید از بستر جمع آوری گردند.

کمبود ویتامین ها
علائم کمبود ویتامینها در شترمرغ و مقادیر مورد نیاز آنها در تن جیره غذایی

ویتامین علائم کمبود مقدار در تن برای جلوگیری از علائم کمبود
ویتامین A عدم باروری، کاهش رشد، شاخی شدن سلولهای اپی تلیوم دستگاههای تنفسی، ادراری وبخش فوقانی دستگاه گوارش، عدم تشکیل چشم در جنین، مرگ زودرس جنین، ناهنجاریهایجنین، کاهش کیفیت اسپرم، تأخیر در تخمک گذاری، کاهش یا حذف رفتارهای مخلی (IU)12000000
ویتامین D3 نرمی و پوکی استخوان، ضعف پا، کاهش کیفیت و ضخامت پوسته تخم مرغ، کاهش جوجه درآوری، غیرطبیعی بودن شکل نوک در جوجه ها، تأخیر در رشد و ایجاد حساسیت بالا نسبت به بیماریها (IU)3900000
ویتامین E مرگ ناگهانی و مرگ و میر شدید جوجه ها، کاهش جوجه درآوری و دیستروفی عضلانی (IU)45000
ویتامین K خونریزی، هماتوم و مرگ و میر شدید جنین (mg)15000
ریبوفلاوین
(ویتامین B2) مرگ و میر شدید جنین طی سومین و چهارمین هفته انکوباسیون، تأخیر در رشد، کاهش جوجه درآوری، پیچ خوردگی انگشتان و تضعیف بازده غذایی (mg)11000
اسیدپانتوتنیک مرگ و میر شدید جنین در مراحل آخر انکوباسیون، خیز عمومی، تأخیر در رشد و پرهای ژولیده (mg)21000
بیوتین پروزیس، آماس پوستی، کاهش جوجه درآوری، ناهنجاری سیستم اسکلتی و جمجمه (mg) 150
اسید فولیک مرگ و میر شدید جنین در آخر دوره جنینی، غیرطبیعی بودن شکل نوک، خم شدن مفصل درشت نی - مچی، تأخیر در رشد. (mg) 2100

کمبود مواد معدنی
علائم کمبود مواد معدنی در شترمرغ ومقادیر مورد نیاز در تن جیره بندی

مواد معدنی علائم کمبود مقدار در تن
برای جلوگیری از
علائم کمبود
منگنز(Mn) تأخیر در رشد، ناهنجاری سیستم اسکلتی، پروزیس، کاهش جوجه درآوری، کندرودیستروفی، کوتاهی و عریضی استخوانهای پا (gr) 80
آهن(Fe) تأخیر در رشد، آنمی هیپوکرومیک، افزایش حساسیت به بیماریها و عدم اشتها. (gr) 45
روی(Zn) تأخیر در رشد، کاهش رشد پرها، کوتاهی و عریضی استخوانهای پا، کاهش جوجه درآوری و افزایش ضخامت پوست ران و پاها. (gr) 80
مس(Cu) غیرطبیعی و بد شکل شدن اسکلت، افزایش وقوع شکستگی ها، کاهش استحکام رگهای خونی و پارگی آئورت و اختلال در سیستم اعصاب مرکزی. (gr) 10
ید ( I) مرگ در زمان خروج جوجه از تخم و تأخیر در جوجه درآوری (gr) 1
سلنیوم(Se) تأخیر در رشد، دیستروفی عضلانی و لوزالمعده