تولید مثل شترمرغ
رفتار جفت گیری:
نرها می توانند با چند ماده جفت گیری کنند. شترمرغ های اهلی به صورت جفتی یا سه تایی ( تریو) برای تولید مثل نگهداری می شوند.
تخمگذاری:
ماده مدت کوتاهی پس از جفتگیری تخمگذاری را شروع می کند. اولین تخم بارور تقریباً 10 تا 14 روز پس از اولین جفت گیری گذاشته می شود. از آن پس و تقریباً بدون استثناء تخمها یک روز در میان به صورت کلاچ های 20 تا 24 تایی تولید می شوند. بین دو کلاچ یک وقفه 7 تا 10 روزه وجود دارد. ماده های پرتولید، در طول فصل تولید مثل بین 80 تا 100 تخم می گذارند.
تخم شترمرغ:
شترمرغ بزرگ ترین تخم را در میان پرندگان تولید می کند ولی تخم آن نسبت به جثه اش کوچک ترین تخمهاست. به طور متوسط تخم شترمرغ 19-17 سانتیمتر پهنا و تا 1900 گرم وزن دارد.
نسبت نر به ماده:
گرچه نسبت نر به ماده ( 1:1) در ابتدا برای کسب بالاترین میزان باروری ایده آل به نظر می رسد ولی به لحاظ سازگاری ممکن است نشانه ای ازوجود مشکل باشد. وجود جفت های ناسازگار مشکلی است که گاهی اوقات هنگامی که به شترمرغ ها اجازه داده می شود جفتشان را انتخاب کنند رخ می دهد. با این وجود، از آنجا که اینگونه انتخاب طبیعی جفتها به طور معمول در مزارع تجاری ممکن نیست، تولید کننده باید نسبت به عملکرد و سازگاری آنها به حد کافی دقت نماید. نسبتهای نر به ماده از 1:2 تا 1:4 به لحاظ باروری مناسب است. نسبت بیشتر از 1:4 به این علت که نر ممکن است توانایی جفت گیری با تمام ماده ها را نداشته باشد تولید تخم های غیربارور را افزایش می دهد.
جوجه کشی
جوجه کشی
تخمهای جوجه کشی اغلب برای مدتی قبل از جوجه کشی جمع آوری و نگهداری می شوند. این روشی معمول در مزارع است تا تخمها به تعداد کافی برای پرکردن دستگاه برسند. حمل دستی ناملایم تخم های جوجه کشی می تواند ساختار ظریف داخلی آنها را به هم زده و باعث عدم تبدیل آن به جنین گردد.
اصول جمع آوری تخم ها
از ظروف تمیز( معمولاً جعبه های مخصوص فوم دار) برای جمع آوری استفاده می شود. از پاک کردن تخم ها با پارچه مرطوب پرهیز شده زیرا این کار سریعترین راه برای آلوده شده آنهاست. از کاغذ سمباده نازک و خشک برای پاک کردن لکه های بزرگ کثافات استفاده می شود. هنگام شستشوی تخمها بدقت دستورالعمل مربوط به غلظت ماده ضدعفونی رعایت شود. استفاده از نور ماوراء بنفش ( در دامنه 300-200 نانومتر) به عنوان یک روش میکروب کشی موثر توصیه می شود. باید تخمها را به تدریج قبل از بسته بندی برای ذخیره سازی خنک نمود.
مدت زمان ذخیره سازی تخمها
زمان ذخیره سازی (روز) درجه حرارت (سانتیگراد) رطوبت نسبی (درصد)
3-1 18 80-75
7-4 16 80-75
بیش از 7 15 80-75
درجه حرارت
در دستگاههای جوجه کشی که هوا با مکش بیرون کشیده می شود با توزیع حرارت یکسان پیرامون تخمها، درجه حرارت بهینه بوضوح نزدیک مرکز دستگاه بین 9/35 و5/36 درجه سانتیگراد می باشد. در این محدوده حرارتی جنین به طور صحیح نمو خواهد کرد. هنگامی که جنین شروع به تولید گرما می نماید درجه حرارت را می توان 7/0 درجه سانتیگراد کاهش داد ( تقریباً 4 روز قبل از تفریخ). برای مدت طولانی به واسطه شباهت با شرایط جوجه کشی طبیعی اینطور فرض می شد که نتایج جوجه کشی مصنوعی خوب به وجود یک گرادیان درجه حرارت که از سطح افقی به سطح زیرین تخمها افزایش می یابد بستگی دارد. برای مدتی این ایده اثر زیادی بر طراحی ماشین های جوجه کشی با هوای ساکن داشت اما به واسطه عملکرد ماشین های جوجه کشی با مکش هوا نشان داده شد که این موضوع پایه و اساس محکمی ندارد.
رطوبت در طول جوجه کشی
رطوبت برای نمو جنین به طور صحیح و تبدیل آن به جوجه ای به اندازه طبیعی از اهمیت زیادی برخوردار است. برای وقوع این امر، آب تخم به میزان معین باید تبخیر شود( 13 تا 15 درصد وزن تخم تا روز 38 جوجه کشی). یک تخم با وزن 1500 گرم در روز صفر باید به طور متوسط تا روز 38 جوجه کشی 210 گرم وزن را از دست بدهد ( 7/38 گرم در هفته). برای کنترل نسبی تبخیر از تخم مقدار رطوبت در هوای پیرامون تخم باید کنترل شود زیرا تعیین کننده میزان تبخیر از تخم می باشد. معمولاً درصد تفریخ بالا در شترمرغ با رطوبت نسبی 25-15 درصد در 36 درجه سانتیگراد به دست می آید.
تهویه
تهویه و جابه جایی ضعیف هوا در داخل ماشین جوجه کشی ممکن است منجر به توزیع نابرابر حرارت، رطوبت و یک سطح کُشنده دی اکسید کربن و میزان ناکافی اکسیژن همراه با جوجه درآوری پایین شود. نمو جنین به طور عادی با سطح اکسیژن تا 18 درصد سازگار است. غلظت بالای دی اکسید کربن درون ماشین جوجه کشی صدمه زیادی به جوجه درآوری می زند.
وضعیت تخم و چرخش آن
در شرایط جوجه کشی مصنوعی باید طوری نگهداری شوند که انتهای بزرگ به سمت بالا باشد. چرخش دستی سه بار در روز انجام شود( و در صورت امکان به دفعات بیشتر، اما همیشه دفعات چرخش باید اعداد فرد باشند مثلاً 5، 7، 9 و غیره) یا اگر چرخش به صورت مکانیکی انجام می گیرد هر یک تا دو ساعت یکبار چرخانده شود. چرخش تخم باید در روز 38 جوجه کشی متوقف شود سپس تخم ها به سینی های تفریخ منتقل می شوند.
تفریخ
معمولاً در روز 38 جوجه کشی به دستگاه تفریخ منتقل می شوند. جوجه طی 24 ساعت آخر جوجه کشی کیسه زرده را جذب می کند که این کیسه به عنوان یک ذخیره غذا پس از تفریخ برای چند روز اول زندگی عمل می کند. فرایند تفریخ هنگامی آغاز می شود که جوجه به وسیله عمل انعکاس سرش را تکان می دهد، راهش را از طریق آلانتویز باز کرده و برای اولین بار شروع به تنفس ریوی می نماید. این فرایند، شکستن پوسته از داخل نامیده می شود و منقار جوجه را می توان با عمل کندلینگ درون اتاقک هوایی مشاهده نمود. اولین گام در شکستن تخم به عنوان شکستن پوسته خارجی شناخته می شود. در این موقع رطوبت باید 3 تا 5 درصد افزایش یابد تا اینکه جوجه بتواند به سادگی داخل تخم بچرخد. جوجه های تفریخ شده باید قبل از خروج از دستگاه تفریخ تا خشک شدن کامل داخل آن باقی بمانند که برای این منظور معمولاً 24 ساعت کافی خواهد بود.