همه چیز درباره پرورش شترمرغ

صفر تا صد پرورش شترمرغ
پرورش شترمرغ

پرورش شتر مرغ یک فعالیت تولیدی-تجاری بسیار پرسود بوده و تک تک سلول های این تجارت سودآور است؛ اما...

به شرطی که بی گدار به آب نزنید و حتما با زیر و بم این کار آشنا شوید

همآنقدری که سودآور است سختی و زحمت هم دارد و نابرده رنج گنجی میسر نمی شود، مخصوصا در این کار!

روشهای پرورش

گزینه های مختلفی برای پرورش شترمرغ وجود دارد.

چرخه کامل( Full Cycle)
این حالت شکل معمول است. شما مولدهایی دارید که تخم می گذارند، انکوباسیون و جوجه کشی را انجام می دهید و سپس خودتان جوجه ها را تا رسیدن به سن کشتار پرورش می دهید.

2- پرورش مولدها

برخی از مزرعه داران، مولد پرورش داده و تخمهای آنها را می فروشند.

3- تجهیزات جوجه کشی

ممکن است بخواهید فقط تجهیزات جوجه کشی داشته باشید. مزرعه دارانی هستند که برای جوجه کشی تخمهایشان به شما پول پرداخت می کنند. ممکن است تخم شترمرغ را خریداری کرده و به صورت جوجه یکروزه به فروش برسانید.

4- پرواربندی جوجه ها

کم هزینه ترین گزینه است. شما جوجه ها را در سن خاصی خریده و تا زمان کشتار پرورش می دهید. این گزینه به ویژه برای تازه کارها جالب است، مخصوصا اگر قرار داد خرید مجدد پرنده های کشتاری وجود داشته باشد.

5- گروه های منطقه ای

برخی طرفدار گروههای منطقه ای هستند چون مزرعه داران توسط یکدیگر حمایت می شوند. کار گروهی از هر لحاظ مفید است. مزرعه داران همگی دارای مولد بوده و همه تخم شترمرغشان را به یک فرد تحویل می دهند. هر مزرعه دار به طور چرخشی هر هفته تعدادی از جوجه ها را تحویل می گیرد. این بدین معنی است که مزرعه دار اول همه جوجه های هفته اول را تحویل می گیرد. مزرعه دار دوم همه جوجه ها را هفته دوم و..، سیستم کاملا تعاونی است به طوری که هیچ جوجه ای به حال خود رها نمی شود و مدیریت 5 جوجه به آسانی 20 جوجه است. مطلب دیگر اینکه همه کشاورزان از خوراک مشابهی استفاده می کنند که به تولید محصول یکنواخت کمک می کند. خرید عمده، قیمت مناسب تری را برای این مزرعه داران به همراه دارد.

مجوز
برای اینکه بدانید اخذ چه نوع مجوزهایی برای احداث مزرعه شترمرغ لازم است باید با مراکز مرتبط از جمله معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی و یا معاونت های امور دام بخش طیور غیر مرسوم و سازمانهای مرتبط با پرورش شترمرغ منطقه مشورت کنید.

• مجوز مالکیت پرندگان

• مجوز حمل و نقل پرندگان

• احداث چاه تلفات برای دفن پرنده های مرده

• بازرسی های دامپزشکی

• معیارهای امنیت زیستی نظیر حوضچه ورودی وسایل نقلیه تا وسایل نقلیه هنگام ورود به مزرعه از داخل مواد ضد عفونی عبور کنند.

امکانات مورد نیاز:

در کنار سرمایه ثابت شامل تأسیسات، زیر ساخت ها و سرمایه جاری مثل هزینه خرید غذا، دارو، حقوق و...، سرمایه پشتیبان لازمه بسیار مهمی ست چراکه هر اتفاقی ممکن است رخ دهد و اگر سرمایه پشتیبان را در نظر نگرفته باشید بدهکاری و دردسر و در نهایت وام و قرض و بدهکاری پایان ناخوشی را برایتان رقم خواهد زد!؛

البته که اگر با آموزش، کارآموزی، تجربه و کمک گرفتن از مشاوران زبده، وارد کار شوید احتمال ضرر و زیان نزدیک صفر خواهد بود اما به هر حال سرمایه پشتیبان را فراموش نکنید.

به دلیل نوسانات زیاد مالی نمی توان سطح مشخصی از سرمایه را برای شروع مشخص کرد پس انتظار نداشته باشید که در این مقاله به شما بگوییم مثلا با یکصد میلیون تومان می توانید شروع کنید چراکه این حرف غیرکارشناسی و نشدنی است، اما چیزی که در این مقاله به شما داده می شود اطلاعاتی دقیق از آن چیزیست که نیاز دارید و خودتان باید با توجه به نرخ روز براورد هزینه را انجام دهید...

جدای از بحث سرمایه به زمین مناسب، نیروی ‏کار، آب و مجوز هم نیاز دارید. ابتدا باید برای این کار فضای مناسب را پیدا کنید

زمین:

فضای مورد نیاز برای پرورش شتر مرغ نسبت به سایر پرندگان وسیع تر است چراکه ابعاد این پرنده و نیازش به دویدن در فضاهای کوچک شدنی نیست، ضمن اینکه محل نگهداری شترمرغ در دوره های مختلف باید جدای از هم باشد. مثلا نمی توان پرنده های بالغ را کنار جوجه های چند هفته ای نگهداری کرد.

با توجه به برنامه ای که در نظر دارید باید تصمیم بگیرید که چه مساحتی از زمین برای جفت گیری، نگهداری ‏جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهیزات جوجه کشی اختصاص دهید. ضمن اینکه ‏فضاهای دیگری را برای ساختمان های اداری، فروشگاه یا محل استراحت کارگران هم در طول دوران کار باید درنظر داشته باشید.

شترمرغ ها معمولا به صورت دسته های سه تایی یعنی یک نر و دو ماده گروه بندی می شوند؛ اما شما ‏ممکن است نگهداری جفتی ( یک نر و یک ماده)، یا دسته های چهارتایی ( یک نر و سه ماده) و یا ‏نگهداری دسته جمعی (دو یا چند نر با دو یا چند ماده) در نظر بگیرید. کارشناسان، نگهداری جفتی و یا سه ‏تایی را توصیه می­کنند؛ چون کنترل عملکرد فردی هر پرنده در این روش راحت و دقیق تر است. فضای مورد نیاز برای پرورش یک دسته سه تایی30 متر در 50 متر و در مجموع 1500 ‏متر مربع است. البته این اندازه بدون هیچگونه عواقب جدی تقریبا به نصف قابل تقلیل می باشد ‏اگرچه گردشگاه های بزرگ تر با مکان های دویدن وسیع مطلوبتر است. برای آنکه حیوان بتواند به خوبی بدود و فعالیت داشته باشد گردشگاه ها را به ‏صورت مستطیل طراحی می­کنند.

جوجه ها طی چهار هفته اول زندگی به فضای کمی نیاز دارند؛ فضای 2 متر در 10 متر برای 20 جوجه کافی است، اما جوجه ها سرعت رشد چشمگیری دارند و با رشد جوجه ها ‏نیاز به فضای پرورشی به سرعت افزایش می یابد. پس دقت کنید اگر توانایی خرید 60 جوجه را در شروع کار دارید، قبل از خرید بررسی کنید که توانایی تامین فضا برای 20 گروه بالغ سه تایی که چیزی معادل 30.000 متر مربع می­شود را هم دارید؟! عدم توجه بسیاری از سرمایه گذاران تازه کار به این موارد مهم باعث شکست و ضرر و زیان آن­ها شده است. بسته به شرایط آب و هوایی، جوجه ها هنگام شب به سالن نیاز دارند. در صورت وجود منبع گرمایی، ‏همه جوجه ها باید به این منبع گرمایی دسترسی داشته باشند. بر اساس احتیاجات بدنشان جوجه ‏ها باید دور از حرارت بنشینند. وقتی جوجه ها مستقیما از هچر به زیر سایه بان در طول روز منتقل ‏می شوند، در دو هفته اول به یک لامپ حرارتی در طول شب نیازدارند. سایه بان حتی به شکل ‏سایه درخت عامل مهمی برای شترمرغ ها در هر سنی است. در مواقعی که در نظر دارید تجهیزات ‏جوجه کشی مورد نیاز را خودتان داشته باشید باید ابعاد اتاق مورد نیاز را در نظر داشته باشید که ‏بستگی به انکوباتور و هچر خریداری شده دارد. به یک اتاق برای انکوباتور، یک اتاق برای هچر، محلی ‏برای تمیز کردن تخم ها و محلی اختیاری برای ذخیره تخمها قبل از قرار دادن در انکوباتور نیاز دارید.

خوراک:

هر شترمرغ بالغ روزانه 2900 گرم خوراک مصرف می کند؛ تعداد پرنده های مورد نظر را در این عدد ضرب کنید و ببینید چه حجمی از غذا فقط برای یک روز مصرف می شود و باید این را هم در نظر داشته باشید که جایی را برای نگهداری غذای آنان به گونه ای که ظرفیت دپوی یکماه جیره غذایی داشته باشد، فراهم کنید.

هزینه غذا 60% تا 70 % کل هزینه پرورش شترمرغ را تشکیل می دهد بنابراین درک آن در ابتدای آغاز به کار پرورش شترمرغ بسیار مهم است. متاسفانه پرورش دهندگان قدیمی و جدید حداقل آگاهی را از این موضوع دارند.

هزینه غذا به خودی خود مهم نیست بلکه تفاوت موجود در درآمد پرنده های پروار شده و هزینه تولید آن ها اهمیت دارد. علاوه بر محاسبه هزینه تخم، جوجه، پرنده آماده کشتار که همه فاکتورهای مهمی هستند، محاسبه افزایش در آمد حاصله از تولید بالاتر ( تعداد تخم، تعداد جوجه، کیلوگرم گوشت تولیدی و پوست بزرگ تر) نیز اهمیت دارد. بنابراین بسیاری از مردم بدون بررسی قابلیت در تولید گزینه های مختلف و استنتاج از اینکه تغذیه بهتر موجب کاهش ضرر ناشی از عدم باروری، مشکلات جوجه در آوری و تلفات جوجه ها می شود، به دام ((کاهش)) هزینه های غذا گرفتار می شوند!

بهداشت:

شترمرغ ها علاقه به نوشیدن آب در حین غذا خوردن دارند که این عمل موجب کثیف شدن سریع آب می شود و بنابراین باید به طور منظم آب تمیز در اختیارشان قرار گیرد.

شست و شوی هر روزه ی ظرف آب شترمرغ ها یکی از ظرایف تولید این پرندگان است که برای حفظ سلامتی آن ها بسیار حائز اهمیت است؛ ممکن است از این نکته سریع و بدون توجه عبور کنید اما جالب است بدانید متاسفانه همین نکته به ظاهر کوچک گاها باعث ضررها و تلفات گسترده ای مزرعه های پرورش شترمرغ شده است.

وظایف کارگران مزرعه پرورش شترمرغ:

شترمرغ توان بدنی بالایی دارد و می تواند ضربه ای معادل یک پتک 700 کیلوگرمی را با ضرب پاهایش به بدن وارد کند! پس ضمن این که دیوارها و حصار محل نگهداری آنها باید مقاوم باشد، نکته دیگر حفظ سلامتی جانی کارگران است و باید آموزش ببینند که مخصوصا هنگام نزدیک شدن به شترمرغ های نر، چگونه رفتار کنند و درصورت عصبی شدن حیوان، چطور از خود دفاع کنند.

پرندگان بالغ باید دو بار در روز تغذیه شوند یک بار در اوایل روز و یک بار در وسط یا پایان عصر. جوجه ها باید حداقل پنج بار در روز سرکشی شوند، وقتی تخم ها هفته ای یکبار گذاشته شوند جوجه کشی به طور روزانه و هچینگ باید روزی دو بار بررسی شود

عمل دیگری که نیاز شدیدی به نیروی کار دارد تمیز کردن لانه جوجه ها است تا جوجه ها از خوردن مدفوع باز داشته شوند ( بسته به تراکم، سطح و سن جوجه ها) به طو ر مشابه، چیدن تخم ها در انکوباتور و نظافت هچر به زمان زیادی نیاز دارد. پس از اعمال مربوط به کارگران مزرعه، قسمت اعظم کار پرورش، نظارت است. پیشگیری بهتر از درمان است و بر طرف کردن نواقص پیش از بروز مشکل موجب صرفه جویی در وقت و هزینه می شود.

نظارت مداوم موثر است، اما بهترین حالت این است که مولد ها غیر از زمان خوراک دادن و جمع آوری تخم شترمرغ به حال خود رها شوند. انجام امور با یک شخص امکان پذیر است ولی استفاده از دو یا چند نفر آسان تر بوده و استرس کمتری به همراه دارد.

آب
پرندگان در طول شبانه روز به آب نیاز دارند. این موضوع را باید در طراحی لانه ها در نظر داشته باشید که احتمالا تأمین آب، هزینه ای را به شما تحمیل خواهد کرد. در آب و هوای سرد، ممکن است نیاز به نصب آبگرمکن هایی باشد تا دمای آب را برای همه پرنده ها در 20 درجه سانتیگراد ثابت نگه دارد و صرفا یخ نزدن آب کافی نیست.

کشتار:

بهترین زمان برای کشتار شترمرغ ها بین 10 تا 12 ماهگی آنان است که در این مقطع زمانی حدود 120 کیلوگرم وزن گرفته اند و از این 120 کیلوگرم حدود 25 تا 45 کیلوگرم گوشت خالص(بسته به نوع پرورش و نگهداری)به دست میآید. گوشت خالصی که هیچگونه ضایعات و اضافاتی در آن نیست.

شترمرغ را بشناسید:

شترمرغ ها حیوانات اجتماعی هستند و دوست دارند کنار هم نوعانشان زندگی کنند، با سرعت 70 کیلومتر در ساعت می توانند بدوند و در عین اجتماعی بودن به دلیل قدرت بدنی ایی که دارند بسیار مبارزه طلب هم هستند مخصوصا در فصول تولید مثل نر ها برای محافظت از قلمروشان بسیار خشن و حتی خطرناک می­شوند.

شتر مرغ های نر و ماده علامت هایی ظاهری دارند که بتوانید آنها را از هم تشخیص دهید؛ نرها دارای پرهای سیاه درخشان، پرهای سفید در انتهای بال و دم هستند و نوک و پاهای قرمز دارند در مقابل عامل شناخت ماده ها پرهای خاکستری رنگشان است.

ارگان های حمایتی و تسهیلات:

اگر پیش زمینه های لازم مثل دانش فنی، تجربه یا زمسن مناسب داشته باشید ارگان های دولتی مثل بسیج سازندگی و جهاد کشاورزی در مناطق مختلف شهری و روستایی در زمینه های ارائه تسهیلات ارزان، آموزش و مشاوره، حامی شما خواهند بود.

بررسی سود دهی پرورش شترمرغ:

یک شترمرغ مولد، چند برابر یک گاو ماده و پرواربندی آنها سالانه حدود 45 درصد سود دهی دارد که در امور تولیدی رقم بسیار مناسبی است.

هر تخم شترمرغ بین 1600 تا 2400 گرم وزن دارد که سرشار از امگا 3 و امگا 6 است و جالب اینکه آب پز کردن تخم شترمرغ یک ساعت و نیم زمان نیاز دارد و طعم آن نیز از تخم مرغ بسیار لذیذ تر و شیرین تر است.

گوشت، پر، پوست، پاها، چشم ها، چربی، تخم و پوست تخم شتر مرغ حتی اگر خرد شده باشد، ارزش مادی و خریدار دارد و همین هاست که تجارت و پرورش این پرنده عظیم الجثه را بسیار پر نفع کرده است.