دستگاه لیزیک چشم

آشنایی با انواع جراحی های چشم با لیزر

دستگاه لیزر اگزایمر (Excimer laser)

لیزر اگزایمر وسیله ای است که از آن امروزه برای اصلاح جراحی عیوب انکسار استفاده می شود. اعمال جراحی رایجی که از این لیزر استفاده می کنند شامل: لیزیک (LASIK)، لازک (LASEK)، پی آر کی (photorefractive keratectomy (PRK، پی تی کی (Photo Refractive Keratectomy(PTKو ….. است. این لیزر، لیزر سرد (عدم تولید حرارت) بوده و اجازه برداشت دقیق بافت (به منظور شکل دهی مجدد سطح قرنیه)، بدون آسیب حرارتی به بافت های مجاور را می دهد. وبا استفاده از امواج نوری با انرژی زیاد و غیر قابل رویت، سطح قرنیه را تراش می دهد. پس می توان سطح قرنیه را کم شیب تر یا پر شیب تر کرد. چنین می توان تصور کرد که این لیزر سطح قرنیه را طوری تراش می دهد که انگار لنز تماسی دائمی روی قرنیه گذاشته باشیم. دقت لیزر اگزایمر به حدی است که با هر پالس طی 12 بلیونیوم ثانیه 25/0 میکرون از بافت را تراش می دهد که معادل یک دویستم ضخامت موی انسان و یا 39 میلیونیوم اینچ است!!!!

*لیزر (LASER)

کلمه لیزر (LASER) از حروف اول کلماتLight Amplification by Stimulated Emission of Radiationگرفته شده است. لیزر؛ تشعشع تولید شده توسط تقویت کننده های نوری می باشد که در طیف های مختلف از مادون قرمز تا فوق بنفش آن در پزشکی کاربرد دارد. پس نور لیزر مادون قرمز و فوق بنفش را با چشم نمی توان دید. انواع لیزر استفاده های مختلفی در چشم پزشکی دارند مثلاً: در درمان آب سیاه، آب مروارید، پاک کردن کدورت کپسول عدسی پس از عمل آب مروارید، پارگی پرده شبکیه، درمان عواض چشمی دیابت و اصلاح عیوب انکسار.

معیارهای عمل لیزیک و لیزر (PRK) و لازک عبارتند از:

- حداقل سن 18 سال و حد اکثر تا زمانی که فرد آب مروارید نداشته باشد.

- عدم تغییر قابل توجه نمره عینک در یکسال گذشته یعنی حداکثر بیش از 5/. دیوپتر تغییر نکرده باشد.

- ضخامت کافی قرنیه

- نزدیک بینی 1- تا 10- دیوپتر

- آستیگماتیسم 5/0 تا 6 دیوپتر

- دور بینی حداکثر تا 6+ دیوپتر

- عدم وجود کواتوکونوس (قوزقرنیه) و یا نامنظمی در سطح قرنیه

- عدم وجود بیماریهای عمومی نظیر انواع روماتیسمِ، دیابت پیشرفته و نقص ایمنی

- عدم حاملگی و شیردهی

- عدم وجود بیماریهای چشمی مثل گلوکوم (آب سیاه)، آب مروارید، خشکی متوسط تا شدید چشم و بیماری تبخال چشمی

- گشاد نشدن بیش از حد معمول مردمک چشم در تاریکی

- داشتن توقعات واقعی از قابلیت و توانایی های عمل جراحی لیزر (PRK) یا لیزیک در تصحیح دید.

خطرات بالقوه پس از عمل شامل:

خیرگی واذیت ناشی از نور (glare)، دیدن هاله یا پخش نور چراغ ها در شب (halos or starburst) و عفونت قرنیه است. خوشتختانه عوارض تهدید کننده بینائی نظیر عفونت فوق العاده نادر است.

*لیزیک (LASIK)

کلمه لیزیک به معنی لیزر در ضخامت قرنیه می باشد (Laser Assisted in situ Keratomileusis). در لیزیک دوره بهبودی کوتاه است و این عمل در افرادی که نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم دارند، مؤثر بوده و باعث کاهش وابستگی فرد به عینک و لنز تماسی می شود.

بررسی ها و کارهای قبل از عمل لیزیک

اگر از لنز تماسی نرم (soft contact lenses) استفاده می کنید، حد اقل از یک هفته قبل استفاده از لنزتان را متوقف کنید. اگر از لنز تماسی سخت (rigid gas-permeable contact lenses) استفاده می کنید، حد اقل از 3 تا 4 هفته قبل استفاده از لنزتان را متوقف کنید. در صورتی که شک داشته باشیم که پس از برداشتن لنز تماسی هنوز تغییرات قرنیه ناشی از لنز به وضعیت طبیعی برنگشته است، اندازه گیری عیب انکسار (تعیین نمره عینک) تا زمان ثابت شدن عیب انکسار با فواصل یک تا چند هفته یکبار تکرار می شود و سپس آزمایشات قبل از عمل انجام می شود. پس از مراجعه به مطب یا کلینیک چشم پزشکی، معاینه کامل چشم پزشکی شامل: معاینه با اسلیت لامپ، اندازه گیری فشار چشم ها، بررسی حرکات کره چشم و بررسی قسمت های خلفی چشم یعنی عصب و پرده شبکیه (پس از ریختن قطره گشاد کننده مردمک) و ارزیابی دقیق عیب انکسار (نمره عینک) و میزان بینائی انجام می شود. عکس های رنگی خاصی به نام توپوگرافی و پاکی متری و یا ارب اسکن برای ارزیابی قرنیه از نظر اندازه گیری ضخامت قرنیه و عدم وجود قوز قرنیه و آستیماتیسم نامنظم و بررسی جزئیات نقشه اپتیکی سطح قرنیه انجام می شود. پس از کسب اطلاعات کافی و آگاهی از توانایی ها و محدودیت های عمل و با انتظارات واقعی تصمیم به عمل بگیرید. روز قبل از عمل استحمام کنید و لبه پلک ها را با شامپو بچه رقیق شده بخوبی شستشو دهید. روز عمل به هیچ وجه از عطر، ادکلن و سایر مواد معطر استفاده نکنید (دستگاه لیزر نسبت به بو حساس است) و از آرایش لبه پلکها جدا اجتناب کنید.

شرایط و دستورات پس از عمل لیزیک

بلافاصله پس از عمل لیزیک دید چشمتان تار است. نگران نباشید. این حالت طبیعی و قابل انتظار است. صبح روز بعد که از خواب بیدار شوید، بینائی شما شفافیت قابل توجهی خواهد داشت. بینائی تان طی دو تا سه هفته آینده شفافتر نیز خواهد شد. بهتر است طی هفته اول موقع خواب از محافظ چشمی (شیلد) یا عینک محافظ استفاده کنید. قطره های چشمی را طبق دستور پزشک استفاده کنید. کارهای چشمی مثل رانندگی، تلویزیون، مطالعه و ….. تا جائی که میزان بینائی شما کافی باشد و خسته نشوید، منعی ندارد. چند هفته اول، بیرون از منزل از عینک آفتابی استفاده کنید. مراقب باشید که طی ماه اول چشمتان را مالش ندهید زیرا این کار ممکن باعث جابجا شدن فلپ (لایه بریده شده قرنیه) شود؛ گرچه پس از چند روز از گذشت عمل احتمال جابه جایی فلپ خیلی کم است ولی بهر حال باید احتیاط کنید. حد اقل طی دو هفته اول پس از عمل، از آرایش لبه پلک ها و اطراف چشم اجتناب کنید. دو تا سه هفته پس از عمل استخر نروید و پس از آن نیز از عینک شنا استفاده کنید. حداقل تا سه ماه پس از عمل شیرجه نزنید. بیماران لیزیک معمولاً پس از عمل هیچگونه ناراحتی ندارند. اگر چشمتان درد یا ناراحتی داشت و یا بینائیتان به جای بهتر شدن کاهش یافت، بلافاصله با پزشک معالجتان مراجعه کنید. خشکی چشم بعد از عمل لیزیک حداقل به صورت گذرا شایع است. این حالت باعث سوزش، احساس خشکی و جسم خارجی در چشم، و یا حتی تاری بینائی می شود. بسیاری از جراحان توصیه می کنند که در چند هفته اول پس از عمل لیزیک از قطره های اشک مصنوعی ترجیحاً بدون ماده نگهدارنده استفاده شود. دیگر جراحان ممکن است برای پیشگیری از عوارض خشکی چشم، قبل از عمل پیشنهاد بستن موقت مجرای خروجی اشک را با "وسیله مسدود کننده مجرای اشک" بدهند و بعداً هر موقع که لازم باشد، به راحتی آن را برمی دارند.

نتایج و عوارض لیزیک

پس از عمل لیزیک، تقریباً در همه افراد بینائی بهتر می شود. بهرحال در لیزیک همیشه دید به 20/20 و یا حتی 40/20 نمی رسد. اکثر افراد بعد از عمل بدون عینک و لنز تماس، بینائی خوبی خواهند داشت، اما کسانی که عیوب انکساری بالا دارند (نزدیک بینی بیش از 7 دیوپتر و آستیگماتیسم بیش از 3 تا 4 دیوپتر) باید توقع زیادی نداشته باشند. نکته حائز اهمیت این است که در این مطالعه بیماران با درجات خیلی بالای نزدیک بینی (تا 14 دیوپتر) و آستیگماتیسم (تا 6 دیوپتر) نیز عمل لیزیک شده بودند که نتایج عمل لیزیک در این گروه خیلی مطلوب نیست و امروزه این گروه از افراد تحت سایر روش های جراحی عیوب انکسار قرار می گیرند. پس امروزه نتایج جراحی لیزیک بسیار بهتر از آمار فوق الذکر است. از طرفی 53% افراد نزدیک بینی سه دیوپتر و یا کمتر دارند. خطرات بالقوه پس از عمل شامل: خیرگی واذیت ناشی از نور (glare)، دیدن هاله یا پخش نور چراغ ها در شب (halos or starburst) و عفونت قرنیه است. خوشتختانه عوارض تهدید کننده بینائی نظیر عفونت فوق العاده نادر است.

*PRKیا فوتوریفرکتیو کراتکتومی

فوتوریفرکتیو کراتکتومی یاPRKنوعی جراحی لیزری است که برای اصلاح عیوب انکساری در افراد نزدیک بین، دوربین و آستیگمات استفاده می شود. در این عمل برای شکل دهی قرنیه و اصلاح عیب انکساری، مشابه لیزیک از لیزر اگزایمر استفاده می شود؛ اما بر خلاف لیزیک نیازی به استفاده از دستگاه میکروکراتوم و برداشتن لایه ای از قزنیه نیست؛ بلکه برای اصلاح بینایی سطح قرنیه (پس از تراشدن سلول های سطحی یا اپیتلیوم) مستقیماً لیزر می شود.PRKدر افرادی که قرنیه نازک و یا اختلالات قرنیه ای خاص دیگری دارند، مناسب تر است. همچنینPRKدر افراد ارتشی، ورزشکاران به خصوص رزمی کاران و یکسری مشاغل دیگر مناسب تر است.PRKدر سال 1995 برای اصلاح نزدیک بینی و در سال 1998 برای اصلاح دوربینی مورد تائیدFDA(انجمن غذا و داروی امریکا) قرار گرفت و بسیار کم خطر است. از آنجاییکه در این عمل فلپ (لایه) برداشته نمی شود، عوارض در مربوط به فلپ وجود ندارد. درPRKبا برداشتن بافت از مرکز قرنیه، شیب انحنای آن کمتر شده و نزدیک بینی اصلاح می شود. برای اصلاح دوربینی، با برداشت بافت از قسمت های محیطی قرنیه، شیب انحنای مرکزی آن بیشتر شده و دور بینی اصلاح می شود. برای اصلاح آستیگماتیسم، قرنیه طوری تراش داده می شود که به شکل کروی درآید.

مزایای عملPRK

- برای نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم کم تا متوسط مناسب تر است.

- طول زمان عمل نسبت به لیزیک کوتاه تر است.

- عوارض مربوط به ایجاد فلاپ، نظیر: بروز التهاب های عمقی قرنیه (DLK)، چین و چروک فلپ، جدا شدن کامل فلپ، برش ناقص فلپ و... وجود ندارد.

- به میکروکراتوم و تکنولوژی مربوطه نیاز ندارد.

- در قرنیه های نازک قابل انجام است.

- در افراد ارتشی و ورزشکاران مناسب تر است.

معایب عملPRK:

درد و ناراحتی بعد از عمل بیشتر و طولانی تر است. زمان بهبودی و مدت زمان نیاز به مصرف دارو طولانی تر است. در شماره های بالا ممکن است باعث کدورت قرنیه شود.

*لازکLASEK(laser epithelial keratomileusis)

تکنیک نسبتاً جدیدی است که در واقع شکلی ازPRKاست. این تکنیک بیشتر برای افرادی که ضخامت قرنیه پایین دارند و یا شیب انحنای قرنیه کم است، پیشنهاد می شود. لازک با هدف کاهش شانس بروز عوارض ناشی از فلپ (لایه برداری) لیزیک ابداع شد.

دوره پس از عمل

دوره بعد از عمل لازک شبیهPRKاست. پس از ترمیم لبه های فلپ اپیتلیال، لنز تماسی برداشته می شود. معمولاً 4 تا 7 روز پس از عمل بینایی در حد مطلوبی بهبود می یابد. سایر عوارض و نتایج شبیهPRKاست.

مزایای استفاده از لازک کدام اند؟

- عوارض ناشی از ساختن و دوباره وصل کردن لایه در قرنیه وجود ندارد.

- عمل جراحی لازک کم تر از لیزیک باعث خشکی چشم می شود.

* اپی _ لیزیکEpi Lasik

اپی _ لیزیک عمل لیزری جدیدی است که با هدف برطرف کردن بعضی از عوارض بالقوهLASIKوLASEKابداع شده است. این روش در افرادی که ضخامت قرنیه کم است، افراد ارتشی و ورزشکاران مناسب تر است. این تکنیک شباهت هایی به هر دو تکنیک فوق دارد، اما در چند نکته کلیدی با آنها متفاوت است. در لیزیکLASIKبا استفاده از یک تیغ تیز و یا لیزر، فلپی (لایه ای) از قرنیه (به ضخامت 160 میکرون) برش داده می شود که ممکن است ضخیم تر از حد مورد نظر بریده شود. در لازکLASEKنیز لایه سطحی نازکی از قرنیه یعنی اپیتلیوم آن بلند شده و با لولایی به سطح قرنیه چسبیده باقی می ماند. این مرحله در اپی لیزیک نیز انجام می شود، اما به جای تیغ ظریف لیزیک، جراح از تیغ لرزشی پلاستیکی کندی استفاده می کند. همچنین به جای استفاده از الکل که در لازک برای شل کردن لایه اپیتلیال اسفاده می شود؛ جراح از تیغه ای پلاستیکی بنام "جداگر اپیتلیتال" برای جدا کردن ورقه ای از سطح چشم کمک می گیرد. در این روش با پرهیز از استفاده از الکل، احتمال مرگ سلولهای اپیتلیال کم می شود. از آنجائیکه برداشتن فلپ اپیتلیال در افرادی که انحنای قرنیه پرشیبی دارند (که معمولاً نزدیک بینی بالاتری دارند)، مشکل تر است؛ این روش در افرادی که انحنای قرنیه کم شیب تری دارند (یعنی نزدیک بینی کمتری دارند)، مناسب تر است.

پس از ایجاد فلپ اپیتلیال، فلپ به آرامی بلند شده و به عقب برگردانده می شود. با استفاده از لیزر اکسایمر شبیهLASIKیاPRKبستر قرنیه تراش داده می شود. سپس فلپ اپیتلیالی به جای اول خود برگردانده می شود. لنز تماسی مخصوصی (که قابلیت نفوذ اسیژن بالایی دارد)، برای محافظت از فلپ و ترمیم مناسب سلولهای اپیتلیال روی چشم گذاشته می شود. شما پس از عمل اپی_ لیزیک احساس درد کمی خواهید داشت که نسبت بهPRKیا لازکLASEKکمتر است و با مسکن آرام می شود.

دوره بعد از عمل

حدود سه روز پس از عمل اپیتلیوم (سلول های سطح قرنیه) ترمیم شده و پزشک لنز تماسی شما را برمی دارد. بلافاصله پس از عمل بینایی خوب نیست اما پس از گذشت سه روز اکثر بیماران بینایی 40/20 و یا حتی 20/20 دارند. در بعضی موارد برای رسیدن به بینایی نهایی به سه تا شش ماه زمان نیاز داریم. معمولاً یک هفته پس از عمل قادر به رانندگی خواهید بود. در مقایسه با لیزیک، که فرد از همان روز عمل و یا تا چند هفته ای پس از عمل، بینایی خوبی دارد و روز بعد از عمل قادر به رانندگی است، در این روش دوره بهبودی طولانی تر است. مثل سایر موارد لیزر، در اپی_لیزیک نیز انجام دقیق دستورات پزشک فوق العاده مهم است؛ زیرا کیفیت بینایی نهایی شما به نحوه ترمیم قرنیه چشمتان بستگی دارد. از داروها و قطره هایتان به موقع استفاده کنید و در وقت تعیین شده برای ویزیت به پزشکتان مراجعه کنید.

تفاوت عمل لیزیک چشم با لازک چیست؟ مزایا و معایب هر کدام؟

جراحی های لیزری اصلاح عیوب انکساری چشم در افراد نزدیک بین، دوربین و آستیگمات استفاده می شود. تحقیقات جدید نشان می دهد که عمل های جراحی لازک و لیزیک به یک اندازه مفید می باشند. در هردو این جراحی ها از لیزر برای برداشتن لایه هایی از روی قرنیه و شکل دادن به آن استفاده می شود. در لازک (فوتوریفرکتیو کراتکتومی) این لایه برداری فقط در ناحیه خارجی قرنیه انجام می شود، به همین دلیل بعضی از مشکلات ایجاد شده در لایه برداری که در لیزیک رخ می دهد، در این نوع جراحی کم تر بوده، اما دوره بهبودی آن طولانی تر است و درد بیشتری هم بعد از جراحی در پی دارد.

بعضی از دکترها معتقدند لازک بهتر است، بعضی دیگر به لیزیک اعتقاد دارند، به همین دلیل محققان دانشگاه ایلینویز شیکاگو تحقیقی انجام داده و به این نتیجه رسیدندlasek-vs-lasikکه هر دو جراحی ها ایمن، کارا و قابل پیش بینی بوده، هرچند چشم هایی که با لازک عمل شده اند دید بهتری داشتند، اما تغییر آنقدر ناچیز است که بیماران قادر به تشخیص نمی باشند.

مزایای استفاده از لیزیک کدام اند؟

- تأثیر گذار است! دید را تصحیح می کند. حدود 96 درصد بیمارانیکه عمل لیزیک انجام می دهند از نتیجه آن راضی هستند.

- به دلیل استفاده از قطره های بی حس کننده، درد بسیار کمی به همراه دارند.

- دید فوراً و یا یک روز بعد از لیزیک بهبود می یابد.

- نیازی به بانداژ و بخیه بعد از عمل نمی باشد.

- سال های بعد از عمل هم درصورتیکه دید تغییر کرد می شود از اصلاح دید استفاده نمود.

- بعد از عمل لیزیک، اکثر بیماران کاهش محسوسی در نیاز خود به عینک و لز داشته و بیشترشان از لنز استفاده نمی کنند.

معایب استفاده از لیزیک چیست؟

- تغییرات صورت گرفته در قرنیه قابل بازگردانی نیست.

- لیزیک عملی پیچیده می باشد.

- ممکن است هنگام لایه سازی توسط پزشک آسیب هایی دائمی که برروی دید تأثیر بگذارد ایجاد شود.