اجزای بدنه ایمپلنت

اجزای بدنه ایمپلنت
ایمپلنت ها ریشه ای شکل دسته ای از ایمپلنت های داخل استخوان هستند که برای استفاده از آن ها باید یک مسیر عمودی استخوانی وجد داشته باشد همانند ریشه یک دندان طبیعی. امروزه بیش از 90 نوع طراحی بدنه ایمپلنت دندان در دسترس می باشد و انواع مختلف پیچیی شکل، سیلندر یک ترکیبی و... ساخته شده اند.

بدنه یک ایمپلنت به قسمت های مختلفی تقسیم می گردد که شامل (طرح ناحیه سرویکال crest module)، (بدنه body) و الکپس (قسمت انتهایی و در حکم ریشه ایمپلنت) می باشد. هر بخش یک ایمپلنت نقشی مفید در جراحی و پروتز ایفا می کند.

Crest module
بخشی از بدنه ایمپلنت است که برای نگه داشتن قطعات پروتزی به صورت یک تکه یا دو تکه طراحی شده است Crest module به این ترتیب طراحی می شود که جلوی هجوم باکتری ها را بگیرد مثلا اگر Crest module صاف تر باشد باعث اختلال در شکل میکروبی می شود اگر تحلیل استخوان کرستال اتفاق بیفتد. Crest module همچنین بخش انتقالی از بدنه ایمپلنت به ناحیه ترانس اوستئال (داخل استخوانی) ایمپلنت در کرست ریج است. در اینجا اصطلاح دیگری به نام platform (سکو) داریم که ناحیه اتصال اباتمنت است که اباتمنت روی آن می نشیند. platform باعث مقاومت فیزیکی در برابر نیروهای اگزمایی اکلوزالی می شود.

بدنه ایمپلنت دندان
بدنه ایمپلنت برای آسانی جراحی یا اعمال درست نیروهای پروتزی به سطح تماس ایمپلنت با استخوان طراحی می شود. بدنه ایمپلنت طراحی های مختلفی مثل سیلندریک، پیچی یا ترکیبی از آنها دارد تا جایگذاری ایمپلنت در استخوان های مختلف به راحتی صورت پذیرد. به عنوان مثال ایمپلنت سیلندریک در نواحی که دسترسی دشوار است مثل نواحی خلفی که استخوان نرم تری هم دارد راحت تر قرار می گیرد. یک ایمپلنت پیچی شکل چون توپرتر است امکان جراحی و جایگذاری این نوع ایمپلنت ها در استخوان های متراکم کوتیکال راحت تر فراهم می گردد. این بدنه پیچ دار اساسا برای افزایش سطح تماس ایمپلنت استخوان و کاهش استرس ها روی سطح تماس هنگام وارد آمدن نیرو (loading) الکوزال طراحی شده است. همچنین در سایت slideshare اطلاعات مفیدی وجود دارد.

انتهای اپیکالی ایمپلنت
انتهای اپیکالی هر ایمپلنت باید تخت و صاف باشد به جای اینکه نوک تیز باشد، با این کار تمام طول ایمپلنت در طرح مقابله با کشش (استرین) شرکت خواهد کرد. به علاوه اگر صفحه کورتیکال استخوان سخت ناحیه مقابل سوراخ شود، به علت این طرح تخت، آسیب و آزردگی بافت نرم اتفاق نمی افتد و این مسئله یک فریت مهم ایمپلنت می باشد.

آشنایی با بخش های ایمپلنت دندان
پایه ایمپلنت - پایه ایمپلنت همان بخش اصلی یا فیکسچر است که شبیه به پیچی از جنس تیتانیوم یا زیرکونیا است. پایه ایمپلنت در واقع جایگزین ریشه دندان می شود و داخل استخوان فک قرار می گیرد.
اباتمنت- اباتمنت قطعه کوچکی است که تقریبا شکل استوانه ای داشته و روی ایمپلنت پیچ می شود تا پروتز دندان که ممکن است روکش، دندان مصنوعی یا بریج باشد بر روی آن سوار می شود.
روکش دندان - روکش در واقع تاج دندان مصنوعی است که عملکرد تاج دندان را تقلید مینماید. پس از اتمام مراحل کاشت ایمپلنت، روکش تنها بخشی از ایمپلنت است که در دهان می بینید. جنس روکش معمولا تمام سرامیک و رنگ آن شبیه دندان واقعی است.

طراحی پایه ایمپلنت

1- قطر ایمپلنت
قطر ایمپلنت از برجستگی پهن ترین رزوه از یک طرف تا نقطه مقابل آن اندازه گیری می شود. قطر ایمپلنت در توزیع بار مهم تر از طول آن است. تحقیقات صورت گرفته نشان می دهند قطر ایمپلنت حداقل 3.25 میلی متر باید باشد تا از مقاومت ایمپلنت اطمینان حاصل شود. بیشتر ایمپلنتهای دندان تقریبا 4 میلی متر قطر دارند. علت این ثبات زیستی مکانیکی این است که هر چه ایمپلنت پهنتر باشد، سطح بیشتری برای آمیخته شدن با استخوان دارد و از نظر تئوری توزیع فشار در استخوان اطراف آن بهتر می شود. افزایش قطر ایمپلنت منجر به افزایش مساحت سطح آن می شود از این رو درگیری ایمپلنت با استخوان بیشتر بوده و بنابراین ثبات اولیه آن افزایش می یابد و در مقابل فشار مقاوم تر می شود. ثبات اولیه برای موفقیت آمیز بودن فرایند جوش خوردن ایمپلنت به استخوان (یکپارچگی استخوان) اهمیت دارد. در پژوهشی گزارش شد افزایش 1 میلی متر قطر در یک ایمپلنت با قطر 3 میلی متر (با طول ثابت)، مساحت سطح ایمپلنت را تا 35 درصد افزایش می دهد. پژوهش دیگری نیز همین نتایج را تایید می کند و نشان می دهد افزایش قطر ایمپلنت به کاهش تنش در اباتمنت منجر می شود.

در حال حاضر ایمپلنت دندان با قطرهای مختلف طراحی می شود و از مینی ایمپلنت با قطر حدود 1.2 تا 2 میلی متر تا ایمپلنتهایی با قطر 7 میلی متر وجود دارد. هر چه ایمپلنت قطر کمتری داشته باشد، خطر شکستگی در زیر فشار بیشتر می شود. با این حال به علت مشکل کمبود استخوان از ایمپلنتهای پهن تر کمتر استفاده می شود. ایمپلنتهای باریک معمولا در شرایطی که استخوان فک کم باشد در نواحی که فشار کمتری بر دندان وارد می شود (معمولا در جلوی دهان) استفاده می شوند.

2- طول ایمپلنت
طول ایمپلنت به فاصله بین پلتفرم آن تا نوک تیز آن (اپکس) گفته می شود. معمولا طول ایمپلنت 8 تا 13 میلی متر است. در دندانپزشکی ایمپلنت این تصور وجود دارد که هر چه ایمپلنت بلندتر باشد، ثبات آن در دراز مدت بیشتر است اما هنوز اثباتی بر این عقیده وجود ندارد و ارتباط خطی بین طول ایمپلنت و نرخ موفقیت آن دیده نشده است. استفاده از ایمپلنتهای کوتاهتر از دیدگاه زیستی مکانیکی توصیه نمی شود چرا که نیروی فک باید در مساطحت بزرگی پراکنده شوند تا از وارد آمدن فشار بیش از حد در یک نقطه جلوگیری شود. تحقیقات صورت گرفته بر آنالیز ایمپلنتهایی با طولهای مختلف این دیدگاه را تایید می کنند که افزایش طول ایمپلنت تنها تا حد مشخصی می تواند نرخ موفقیت درمان را بالا ببرد. در سایت slideshare.net اطلاعات مفیدی وجود دارد.

3- رزوه های ایمپلنت
رزوه ها برای ایجاد سطح تماس بیشتر ایمپلنت با استخوان فک و حداکثر تماس اولیه و تسهیل توزیع نیرو در سطح تماس ایمپلنت با استخوان، طراحی می شوند. به این ترتیب پراکنش و توزیع بار زیستی مکانیکی مدیریت می شود و عملکرد پروتزهای دندانی بر پایه ایمپلنت به حداکثر می رسد. شکل رزوه های ایمپلنت هم در بهینه سازی زیستی مکانیکی ایمپلنت اهمیت دارد. بیشتر ایمپلنتهای امروزی رزوه های مضرسی (اره ای) دارند تا ثبات اولیه آنها افزایش یافته و مساحت سطح ایمپلنت بیشتر شود.
طراحی رزوه های ایمپلنت ممکن است یکنواخت باشد یا پله ای. الگوی رزوه ها در حال حاضر از ریز رزوه در نزدیک گردن ایمپلنت تا درشت رزوه پهن در میانه بدنه ایمپلنت متفاوت است. همچنین در طراحی فاصله بین رزوه ها نیز تفاوتهایی وجود دارد. شکل رزوه ها در ایمپلنت ممکن است مربعی، V شکل و یا باترس باشد. همه این اشکال الگوهای متفاوتی از توزیع نیرو دارند.
رزوه ها در بهبود ثبات اولیه ایمپلنت اهمیت دارند. هر چه مساحت سطح ایمپلنت بیشتر باشد توزیع نیرو مطلوبتر می شود.

در ایمپلنتهای رزوه دار، ستیغ رزوه لبه بیرونی رزوه و ریشه لبخ داخلی رزوه است (شکل بالا). قطر اصلی یا قطر بزرگ به قطر ایمپلنت از ستیغ یک طرف ایمپلنت تا طرف مقابل گفته می شود. قطر فرعی یا قطر کوچک به قطر ایمپلنت که در بخش نوک ایمپلنت از یک نقطه تا نقطه مقابل اندازه گیری می شود، گفته می شود. قطر متوسط از مرکز قطر رزوه ایمپلنت تا نقطه مقابل اندازه گرفته می شود. زاویه رزوه به زاویه شیار V شکل بین دو رزوه گفته می شود. دامنه به فاصله بین ستیغ و ریشه رزوه گفته می شود. به فاصله بین دو ستیغ رزوه که نشان دهنده تعداد رزوه ها در واحد طول ایمپلنت است، پیچ یا پِچ pitch گفته می شود. هر چه این عدد کوچک تر باشد یعنی فاصله بین رزوه ها کمتر و در نتیجه تعداد رزوه ها در طول ایمپلنت بیشتر است بنابراین مساحت سطح در ایمپلنت بیشتر می شود. همچنین برای جای دادن رزوه بیشتر در طول ایمپلنت نیاز به چرخشهای بیشتری است. رزوه به صورت فاصله افقی از راس یک ستیغ تا ستیغ بعدی اندازه گیری می شود. نصف پِچ فاصله بین ستیغ یک رزوه تا دره همان رزوه است. بهبود در میزان سطح تماس بین استخوان و ایمپلنت با کاهش پچ و افزایش عمق بین هر رزوه حاصل می شود اما باید بدانید کاهش زیاد پچ می تواند به ضعف زیستی مکانیکی طراحی رزوه منتهی شود.

4- یقه ایمپلنت
معمولا ایمپلنتهایی که با تغییر سطح (مثلا با پوشش هیدروکسی آپاتیت) اصلاح شده اند، یقه آنها بالاتر از ماژول ستیغ است. ماژول ستیغ بخشی از ایمپلنت در طراحی دو تکه است که طراحی شده تا دندان را نگه دارد. این بخش از ایمپلنت بسیار مهم است چرا که بخش گذر ایمپلنت از استخوان به بافت نرم می باشد. معمولا یقه ایمپلنت صاف و هموار ساخته می شود و توسط بافتهای نرم اطراف ایمپلنت احاطه می گردد. در عمل جراحی کاشت ایمپلنت توصیه می شود مرز بافت نرم و بافت سخت برای ایمپلنتهایی که یقه هموار دارند همراستا با ستیغ استخوان باشد تا یقه صاف در مجاورت بافتهای نرم پیرامون ایمپلنت نمایان شود. مزیت یقه ایمپلنت پیشگیری از بیرون زدن پوشش ایمپلنت و بهتر بودن سطح تماس بین ایمپلنت و اباتمنت است.

5- اتصال اباتمنت - ایمپلنت
بخش بالایی ایمپلنت که اباتمنت روی آن وصل می شود، بخش اتصال اباتمنت ایمپلنت نام دارد. سطح تماس ایمپلنت و اباتمنت تعیین کننده قدرت اتصال، ثبات ایمپلنت و ثبات جانبی و چرخشی آن است. اساسا اتصال اباتمنت به ایمپلنت به چهار نوع مختلف ممکن است انجام شود. شش ضلعی داخلی، شش ضلعی خارجی، مخروطی داخلی و اسپلین ( قلیف). مهم ترین شرط اتصال پروتز به این صورت است: اولا اتصال باید به نحوی باشد که محل اتصال کاملا یکپارچه و محکم باشد و هر بار که لازم است بتوان اجزاء را دقیقا در همان جهت، جایگزین کرد. ثانیا باید امکان اتصال پروتزهای مختلف وجود داشته باشد و در موارد اشتباه در جایگذاری امکان اصلاح جهت وجود داشته باشد.

اتصال شش ضلعی خارجی (نَری)
پروتزی که اتصال آن به ایمپلنت شش ضلعی خارجی یا نَری است در ابتدا توسط بنمارک برای جایگزینی تمامی دندانهای از دست رفته یک قوس دندانی، ارائه شد که در آن ایمپلنت از طریق یک میله فلزی به پروتز وصل شده و پروتز ثابت برای جایگزینی دندانهای بالایی یا پایینی ایجاد می کرد. طراحی شش ضلعی خارجی برای اتصال پروتز رویی به داخل ایمپلنت و همچنین به عنوان یک ابزار ضد چرخشی برای نگه داشتن ساختار فوقانی در جای خود، استفاده می شود. شش ضلعی خارجی که تنها 0.7 میلی متر ارتفاع دارد برای تحمل نیروهایی که مستقیما بر روکش دندان وارد می شود، طراحی نشده بود. اشکال اتصال شش ضلعی خارجی که در ابتدا طراحی شده بود، با تغییر نوع پیچ مورد استفاده (تغییر هندسه، ارتفاع، مساحت سطح)، دقت هماهنگی آن با شش ضلعی و میزان گشتاور مورد استفاده برای سفت کردن پیچ برطرف شد. در حال حاضر شش ضلعی خارجی اصلاح شده با ارتفاعهای 0.7، 0.9 و 1.2 میلی متر و با انواع پهنای سطح 2.0، 2.4، 2.7، 3.0، 3.3 و 3.4 (بسته به سکوی ایمپلنت) در دسترس قرار دارد. در حال حاضر اتصال شش ضلعی داخلی با نتایج قابل پیش بینی تری به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.

اتصال شش ضلعی مخروطی
در این طراحی باریک شدگی از سطح شش ضلعی و اباتمنت شش ضلعی متناظر آن، 1.5 درجه است. این نوع طراحی از مزیت کاهش چشمگیر آزادی چرخشی برخوردار بود و به این ترتیب احتمال شل شدن پیچ کاهش می یابد. چنین ادعا شده بود که با اتصال مخروطی بین ایمپلنت و اباتمنت، اصطکاک مناسبی ایجاد شده و ثبات ایمپلنت بهبود می یابد. یک پژوهش نیز نشان داد که حرکت میکروسکوپی در سطح تماس ایمپلنت و اباتمنت در این طراحی صفر است.
لازم به ذکر است از زمانی که طراحی اتصال ایمپلنت و اباتمنت متنوع شده است (سه ضلعی- مربعی- پنج ضلعی - شش ضلعی - هشت ضلعی) آزادی بیشتری در متصل کردن اباتمنت در جهت متفاوت داریم. مثلا در اتصال سه ضلعی، می توان اباتمنت را تنها در سه موضعیت ثابت بر روی ایمپلنت سوار کرد در صورتی که در مورد اتصال هشت ضلعی در هشت موقعیت می توان ابتاتمنت را روی ایمپلنت قرار داد.

اتصال هشت ضلعی خارجی
در این اتصال امکان 45 درجه چرخش اباتمنت روی ایمپلنت وجود دارد. شرکت سازنده این طراحی ادعا می کند این مدل مقاومت چرخشی و جانبی خوبی دارد اما مطالعاتی که این ادعا را ثابت کنند، انجام نشده اند. یک اشکال بزرگ این اتصال این است که با اباتمنت های زاویه دار سازگاری ندارد. مقاومت چرخشی این اتصال نیز مورد بحث است چرا که ضلعهای اتصال ایمپلنت و اباتمنت باعث کاهش مقاومت چرخشی می شود.

اتصال اسپلاین (کنشکاف و قلیف)
انواع مختلف اتصال بین ایمپلنت و پروتز با قفل شدن انواع مختلف چند ضلعی ها (به خصوص شش ضلعی و هشت ضلعی) طراحی شده است. در اتصال کنشکاف و قلیف، شیارها و زایده هایی که در هم قفل می شوند امکان قفل شدن دقیق اباتمنت در ایمپلنت را فراهم می کنند که احتمال شل شدن آن را کاهش می دهد. این سطح تماس از شش دندانه یا زایده ای با ارتفاع یک میلی متر تشکیل شده (قلیف ها) که ثبات در پروتز ایجاد می نمایند.
این اتصال در ابتدا در سال 1992 استفاده شد. در این طراحی سطح ایمپلنت از شش دندانه برجسته تشکیل شده که در داخل شش شیار متناظر در اباتمنت فرو میروند و قفل می شوند. این اتصال منجر به ثبات بالا و اندازه بودن دقیق اباتمنت و ایمپلنت می شود. داده های بالینی کافی برای استناد این مزیت این طراحی بر طراحیهای شش ضلعی خارجی معمولی وجود ندارد.

اتصال شش ضلعی داخلی
شش ضلعی داخلی برای ایجاد ثبات بیشتر و استقامت اتصال بین اباتمنت و ایمپلنت طراحی شده است. ایمپلنتهای شش ضلعی داخلی اولیه با عمق 1.7 میلی متری شش ضلعی طراحی شده بودند. در این طراحی ارتفاع عمودی پلتفرم کاهش می یابد که به اتصال بهتر پروتز کمک می کند. ثبات بیشتر اتصال شش ضلعی داخلی به علت بلندتر بودن شش ضلعی آن است. یک اشکال مهم این طراحی این است که امکان شکستن سر نازک پایه ایمپلنت وجود دارد. همچنین این انواع ایمپلنت در مقایسه با شش ضلعی خارجی، گرانتر است.

اباتمنت
برای بخش دندانی ایمپلنت باید قالب گیری و ساخت پروتز به دقت انجام شود تا نتایج درمان از نظر زیبایی قابل قبول باشد و عملکرد خوبی نیز داشته باشد. مراحل اصلی قالب گیری نهایی برای ترمیم روی ایمپلنت متناسب با نوع ایمپلنت است. از این نظر ابتدا باید بدانید اباتمنت انواع مختلف دارد. در اینجا با انواع آن بیشتر آشنا میشوید.

اباتمنت پیش ساخته
این انواع اباتمنت از قبل طراحی و ساخته شده اند و به صورت آماده به فروش میرسند. شرکتهای سازنده ایمپلنت انواع اباتمنت را در اشکال، اندازه ها و زاویه های مختلف می سازند اما در همه موارد نمی توان از اباتمنت پیش ساخته استفاده کرد. استفاده از اباتمنت پیش ساخته در موارد زیر قابل قبول نیست:
مواردی که فضای بین اکلوزال (فاصله بین سکوی ایمپلنت و دندان مقابل) کافی نیست
مواردی که درآنها ایمپلنت نیاز به زاویه اصلاح بزرگ تر از درجه
در شرایطی که ارتفاع یقه ایمپلنت (فاصله بین سکوی ایمپلنت و حاشیه لثه) بیش از 1 میلی متر بزرگ تر از بزرگ ترین ارتفاع یقه ارائه شده توسط شرکت سازنده است

در مواردی که متخصص می خواهد بین سه یا چند ایمپلنت جایگذاری شده در یک ربع قوس دندانی ارتباط موازی ایجاد کند و پروتز قرار است ایمپلنت ها را با یکدیگر مرتبط کند
پیش از متصل کردن اباتمنت پیش ساخته، باید موارد زیر بررسی و ثبت شوند:

قطر سکوی ایمپلنت
ارتفاع یقه در موقعیتهای مزیال، دیستال، باکال و لینگوال
ارتفاع بین اکلوزال (فاصله بین سکوی ایمپلنت و دندان مقابل)
نیاز به اباتمنت صاف یا زاویه دار

اباتمنت پیش ساخته زاویه دار
در حال ایده آل ایمپلنت ها باید موازی با یکدیگر و دندانهای مجاور جایگذاری شوند و همراستا با نیروهای محوری باشند. با این حال در بسیاری از موارد دستیابی به چنین چیزی ممکن است امکان پذیر نباشد. برای غلبه بر این مشکل یکی از روشها، استفاده از اباتمنت زاویه دار است. اباتمنتهای زاویه دار پیش ساخته توسط شرکت سازنده ایمپلنت با زاویه مشخص طراحی و ساخته می شوند. باید بدانید اباتمنت زاویه دار تنها در صورتی استفاده می شود که زاویه اصلاح تا 15 درجه باشد. این به خصوص در مورد جلوی دهان که محور بلند ایمپلنت معمولا محل روکش را بیشتر به سمت گونه (باکال) هدایت می کند، مفید است.

در برخی ایمپلنت ها در مکانیسم داخلی از مثلث سه لوب استفاده شده تا به این ترتیب تنها سه موقعیت ممکن برای زاویه اباتمنت وجود داشته باشد. در این شرایط اباتمنت اختصاصی ساخته شده برای بیمار مطابق با شرایط ساخته می شود. این مشکل در اتصال شش ضلعی یا هشت ضلعی کمتر است چرا که چرخش اباتمنت بر روی ایمپلنت در شش یا هشت حالت امکان پذیر است.

بسیاری از انواع ایمپلنت مانند زیمر دنتال و بایوهوریزون، از اتصال شش ضلعی یا هشت ضلعی استفاده می شود.
اصلاح اباتمنت متناسب با شرایط صورت می گیرد. برای این کار باید اباتمنت به مدل قالب انتقال داده شده و برش بخورد. توجه داشته باشید برش مستقیم اباتمنت در حالی که به ایمپلنت داخل دهان متصل است نباید انجام شود چرا که حرارت ایجاد می شود (حتی در صورت افشانه آب) و این امکان وجود دارد که جرقه در فلز سخت تیتانیوم ایجاد شده و موفقیت ایمپلنت به خطر بیفتد.

ب- اباتمنت سفارشی اختصاصی برای بیمار
اباتمنت سفارشی به اباتمنتی گفته می شود که برای ایمپلنتی که برای بیمار جایگذاری شده است، طراحی و ساخته می شود. بنابراین باید از سطح استخوان یا بافت نرم از ایمپلنت قالب گرفته شود. برای مواردی که اباتمنت پیش ساخته مناسب نیست، از اباتمنت سفارشی باید استفاده شود. این نوع اباتمنت کارامدتر است اگر چه هزینه آن نیز بیشتر خواهد بود. اباتمنت سفارشی زمانی طراحی می شود که زاویه بیش از 15 درجه لازم است و ارتباط موازی بین ایمپلنتها دشوار است. مزیت اصلی این روش این است که متخصص آزادی کامل برای ساخت اباتمنت با در نظر گرفتن شرایط و محدودیتهای بیمار دارد.

ارتفاع اباتمنت
در مرحله دوم جراحی ایمپلنت، روی ایمپلنت باز می شود. هیلینگ اباتمنت (اباتمنت موقتی) به مدت چند روز روی ایمپلنت نصب می شود تا سطح و انحنای طبیعی لثه در اطراف ایمپلنت ایجاد شود. این اباتمنت می تواند پیش ساخته یا سفارشی باشد. اباتمنتهای پیش ساخته شکل خاصی دارند و قابل اصلاح نیستند. اباتمنتهای سفارشی از مواد پلیمری ساخته می شوند بنابراین به راحتی امکان اصلاح سریع و آسان آنها در همان جلسه وجود دارد. پس از هفت تا ده روز که بافتها التیام پیدا کردند و لثه خوب اباتمنت را در بر گرفت، قالب گیری انجام می شود.

اباتمنت موقتی
اباتمنت موقتی به صورت کوتاه مدت استفاده می شود و معمولا بیش از 6 ماه در دهان نمی ماند. معمولا جنس آن پلیمر بوده و امکان اصلاح سریع و راحت آن وجود دارد. اباتمنت موقتی ممکن است به روکش یا بریج موقتی با پیچ یا چسب وصل شود.