دستگاه سی آرم چیست؟

دستگاه سی آرم چیست؟
دستگاه سی آرم یک اسکنر تصویربرداری با اشعه ایکس است. نام این دستگاه از بازوی C شکل نشئت گرفته که به منبع اشعه ایکس و دتکتور آن متصل است. این دستگاه توانایی های رادیوگرافی داشته و همچنین برای تصویربرداری در حین عمل جراحی استفاده می گردد. این سیستم تصاویر ایکس ری را به صورت real time با رزلوشن بسیا ربالا را تولید می کند. بنابراین به فیزیست این امکان را فراهم می نماید که پروسه عمل جراحی را مشاهده نماید و به سرعت اصلاحات لازم را انجام دهد.

این دستگاه تصاویر تشدید شده ای بنام (x-ray image intensifier(XRII را تولید می کند که اشعه ایکس را به نور مرئی با شدت بسیار بالاتر از صفحه نمایش فلوروسنت تبدیل می کند. طی انجام این عمل، بیننده بسیار راحت تر ساختار ریز و آناتومی بدن را در تصاویر نسبت به صفحه فلوروسنت مجزا مشاهده می نماید. XRII دز بسیار پایینی دارد زیرا اشعه ایکس را به نور مرئی تبدیل می کند.

سیستم های فلوروسکوپی دائم و ثابت

دو نوع پیکربندی متفاوت از سیستم های فلوروسکوپی وجود دارد.
- دارای یک تخت بوده و تیوب در زیر آن نصب شده است و یک سیستم تصویربرداری به دور تخت قابلیت چرخش دارد.
- سیستم سی آرم که سازگاری بیشتری با پروسه انجام تصویربرداری دارد.
دستگاه سی آرم اغلب برای انجام مطالعات و تست هایی انجام می گیرد که حداکثر انعطاف پذیری و سازگاری را از نظر پوزیشن دهی داشته باشد. این مطالعات شامل موارد زیر می باشد.
- مطالعات آنژیوگرافی
- مطالعات درمانی (قرار دادن استنت در عروق، بایوپسی پروستات و آمبولیزاسیون)
- مطالعات قلبی
- ارتوپدی

چگونه دستگاه سی آرم کار می کند
این سیستم از یک ژنراتور(منبع اشعه ایکس) و یک تقویت کننده تصویر یا دتکتور فلت پنل تشکیل شده است. بازوی C شکل آن به سایر اجزای دستگاه متصل است و اجازه حرکت افقی، عمودی و همچنین در اطراف محورها را می دهد. بنابراین اشعه ایکس از هر زاویه ای از بدن بیمار قابلیت عبور کردن را دارد.
ژنراتور، در تولید اشعه ایکس کمک می کند. تشدید کننده تصویر یا دتکتور، اشعه ایکس را به تصاویر مرئی بر مانیتور سی آرم تبدیل می کند. فیزیست ها جزئیات آناتومی بدن از جمله استخوان ها، مکان دقیق ایمپلنت ها را چک می کند.

دتکتور های فلت پنل، VS تقویت کننده تصاویر

دتکتور های فلت پنل (FDP) جایگزین تقویت کننده های تصاویر (II) در دستگاه های سی آرم شده اند که از جمله پیشرفت های تکنولوژی در سیستم های ثابت در اتاق عمل می باشند.
از مزیای این تکنولوژی می توان به دز پایین اشعه، افزایش کیفیت تصویر و عدم تضعیف کیفیت تصویر در زمان های متفاوت اشاره کرد.

تصویربرداری سه بعدی
تصویربرداری سه بعدی (3D(C-arm یک نوآوری در سیستم های تصویربرداری می باشد. این سیستم با استفاده از تصاویر دو بعدی که با دتکتور های فلت پنل FDP اکتساب می شوند تصاویر سی تی ایجاد می نماید. بازوی دستگاه سی آرم اطراف بیمار می چرخد تا چند صد تصویر دو بعد را ایجاد نماید و آن را برای بازسازی تصاویر سه بعدی cone-Beam وارد سیستم پردازش تصویر نماید. نتایج حاصل از داده های وکسل می توان به صورت تصاویر متقاطع یا به عنوان مجموعه داده های سه بعدی با استفاده از تکنیک های مختلف render حجم، نمایش داده شوند. در دستگاه سی آرم همانطور که گفته شد تصاویر سه بعدی از بافت نرم مشابه سی تی با کنتراست بالا ایجاد می گردد. با ترکیب تصاویر دو بعدی فلوروسکوپی یا رادیوگرافی، تصاویر سه بعدی سی آرم اطلاعات بسیار با ارزشی از بدن برای طراحی درمان، هدایت تصویر، ارزیابی خروجی اطلاعات در تمام تصویر و داده های مداخله ای فراهم می نماید.

دستگاه سی آرم، حفاظت در برابر اشعه
یکی از روش های افزایش کیفیت تصویر موازی سازی یا کالیمیت کردن پرتوهای اشعه ایکس است که از بین رفتن این ویژگی در تصویر برداری باعث می شود که پرتودهی اشعه ایکس خارج از ناحیه تعریف شده ایجاد شود. این موضوع باعث از بین رفتن کیفیت تصویر می شود. نور تولید شده خارج از ناحیه ورودی تقویت کننده تصویر دربزرگنمایی باعث از بین رفتن کنتراست تصاویر شده و همچنین باعث افزایش دز بیمار می شود. دستگاه سی آرم دارای ویژگی هایی است که موازی سازی پرتو ها را ایجاد می نماید. اگر دستگاه سی آرم و اتصالات آن صدمه ببیند تیوب اشعه ایکس و تقویت کننده ممکن است که باعث ناهماهنگی و تخریب در کیفیت تصویر و همچنین باعث آسیب جدی به کارکنان و بیمار شود.

به طور کلی دستگاه های رادیولوژی به دو دسته تقسیم می شوند
1- دستگاه های رادیولوژی ساده که نیاز به کاست و فیلم رادیولوژی دارند و اغلب ثابت هستند.(ظهور و ثبوت فیلم)
2- دستگاه سی آرم که تصویر به شکل لحظه ای بر روی مانیتور ثابت می ماند و با اکسپوز بعدی تصویر قبلی محو می شود مگر اینکه توسط وسایل ضبط کننده تصویر، تصاویر ضبط شوند. این دستگاه ها معمولا سیار هستند و قابلیت جا به جایی دارند.

اجزا دستگاه سی آرم
1- مانیتور جهت نمایش تصاویر
2- کی برد مانیتور جهت ثبت اطلاعات بیمار بر روی مانیتور
3- بازوی سی آرم
4- پدال پائی اکسپوز اشعه
5- کنترل دستی اکسپوز اشعه
6- اهرم های حرکت دادن بازوی دستگاه
7- کنترل پنل جهت چرخش تصاویر و تغییر مد اکسپوز اشعه
8- قفل مرکزی چرخها
9- تیوب تولید اشعه
حفاظت در برابر اشعه
در زمان استفاده ار دستگاه پرتودهی رعایت سه نکته جهت کاهش پرتوگیری الزامی است:
1- حداکثر فاصله از منبع تولید اشعه
2- حداقل زمان پرتوگیری
3- استفاده از حفاظ مناسب

کاربرد سی آرم در اتاق عمل

1- در عمل های جراحی ارتوپدی (گذاشتن پیچ و پلاک، چک کردن محل صحیح قرار گرفتن پروتز)
2- در عمل های جراحی مغز و اعصاب ( گذاشتن پروتز در ستون فقرات و گردن)
3- در عمل های جراحی یورولوژی (در عمل های جراحی pcnl جهت دسترسی به محل سنگ)
4- کارگذاری پیس میکر قلبی
5- در موارد مفقود شدن گاز خط دار، ابزار جراحی و نیدل
6- در عمل جراحی خارج سازی جسم خارجی