درباره دستگاه دیالیز

دستگاه دیالیز چیست ؟
دستگاهی است که عمل جداسازی مواد سمی مانند اوره و آمونیاک از خون را به کمک فیلتر دیالیز انجام می دهد.از این دستگاه به عنوان جانشینی برای کلیه در صورت نارسایی یا از کار افتادن آنها استفاده می شود.

استفاده از انواع ماشین های همودیالیز فرزنیوس امکان انجام عمل دیالیز را بدون نیاز به هرگونه تجهیزات اضافی فراهم می آورد. در هنگام کار، ماشین، گردش محلول دیالیز و گردش بیرونی خون از بدن را نشان می دهد. هنگام گردش محلول همودیالیز درون دستگاه، آب خالص شده توسط RO با کنسانتره همودیالیز مخلوط شده، گرم گشته و گاز زدایی شده و به فیلتر دیالیز منتقل می گردد. حجم (جریان) ورودی و خروجی نیز به تعادل رسانیده می شود. فشار فیلتر دیالیز نسبت به سرعت انتخاب شده اولترافیلتراسیون (UF Rate) و مشخصات فیلتر دیالیز بکار رفته تنظیم می گردد. در گردش بیرونی خون، به خون به طور مداوم هپارین (توسط پمپ هپارین) تزریق می شود و خون توسط پمپی وارد فیلتر دیالیز می گردد. فیلتر دیالیز محفظه ایی لوله ایی شکل است که دارای غشاهای نیمه تراوا است که خون به داخل آن رانده شده و مایع دیالیز در اطراف غشاء در محفظه فیلتر جریان دارد. ترکیبات موجود در مایع دیالیز شامل یون های سدیم و پتاسیم و گلوکز می باشد. مواد سمی خون از غشاء نیمه تراوا عبور کرده و وارد محفظه تبادلی فیلتر دیالیز گردیده و توسط ماشین دیالیز دفع می گردد و خون تمیز به بدن بیمار باز گردانیده می شود.

یک آشکارساز هوا (Air Detector) از ورود هوا به خون جلوگیری به عمل می آورد. خروج خطرناک خون به وسیله یک آشکارساز نشتی خون (Blood Leak Detector) و دستگاه نمایشگر ترشح خون و ماژولی که فشار برگشتی وریدی را نشان می دهد جلوگیری می شود.

ماشین همودیالیز را می توان هم با محلول استات و هم با بی کربنات بکار برد و می توان نسبت اختلاط غلظت محلول ها با آب خالص را تغییر داد. همچنین می توان میزان سدیم را نسبت به غلظتی که بکار برده می شود مجدداً در بین محدوده 150-125 میلی مول تنظیم کرد؛ میزان بی کربنات در محدوده 8± میلی مول قابل تنظیم است. ماده بی کربنات به صورت پودر در یک بسته تولید می گردد که این پودر در دستگاه همودیالیز پس از مخلوط شدن با آب به صورت محلول بی کربنات آماده برای استفاده می باشد. این امکان وجود دارد که عمل اولترافیلتراسیون را بدون جریان محلول دیالیز انجام داد (دیالیز خشک یا ISO-UF). شدت جریان محلول دیالیز در سه اندازه 300، 500 و 800 میلی لیتر بر دقیقه می باشد.

برنامه های قابل انتخاب به منظور تمیز کردن و ضدعفونی نمودن ماشین وجود دارد. ماشین همودیالیز به یک سیستم حفاظتی مجهز شده که وجود آن جهت عملکرد بهتر دستگاه و ایمنی بیمار ضرورت دارد. (EN60601-1)

پیش از هر بار کار با دستگاه، سیستم حفاظتی به طور خودکار آزمایش می شود (T1 test) که باید توسط کاربر فعال گردد.

در موارد زیر، دستگاه از کاربر (استفاده کننده) خواهد خواست تا T1 test که باید توسط کاربر فعال گردد. در موارد زیر، دستگاه به طور اتوماتیک اینکار را انجام خواهد داد:

· پس از روشن کردن دستگاه با مولد نیروی خارجی

· پس از انجام یکبار عمل پاکسازی

به عنوان یک عملکرد ایمنی دیگر، ماشین یک تست نگهدارنده فشار گردشی (CPHT) را انجام می دهد که آزمایش هرگونه نشتی را در سیستم بسته آشکار می سازد.

قابلیتها:

ماشین همودیالیز فرزنیوس را می توان به دستگاههای زیر مجهز نمود:

1 - پمپ خون اضافی جهت دیالیز به صورت تک سوزنی (B.P single needle1)

2 - پمپ هپارین برای استفاده از سرنگ های ml50 و پمپ هپارین برای استفاده از سرنگ های ml20

3 - آشکارساز هوا برای یک محفظه ی حباب گیر mm22

امکانات اضافی دیگری همچون دستگاه سنجش فشار خون و ضربان قلب، BTMدستگاه نشانگر دمای خون، CDSسیستم تحویل دهی محلول به صورت مرکزی، BVM دستگاه نمایشگر حجم خون و... نیز بر روی ماشین همودیالیز فرزنیوس قابل نصب می باشد که این ملزومات توسط EC تایید شده است.

دیالیز چیست؟
کلیه با خارج کردن مواد زاید و مایعات اضافی از بدن، خون را تصفیه می کند. این مواد زاید به مثانه فرستاده شده و با ادرار از بدن خارج می شوند.

اگر کلیه ها دارای نارسایی باشند، دیالیز (dialysis) کار کلیه را انجام می دهد. بر اساس بنیاد ملی کلیه (National Kidney Foundation)، مرحله ی آخر نارسایی کلیوی، زمانی است که کلیه ها تنها 10 تا 15 درصد از عملکرد طبیعی خود را نشان می دهند.

در دیالیز با کمک یک دستگاه، خون تصفیه می شود. این کار کمک می کند تا مایعات و الکترولیت های بدن در حالت متعادل خود قرار داشته باشند. این روش درمانی از دهه ی 1940 میلادی برای افراد مبتلا به مشکلات کلیوی مورد استفاده قرار گرفته است.

چرا از دیالیز استفاده می شود؟
اگر کلیه کار خود را به درستی انجام دهد، مایعات اضافی، مواد زاید و دفعی و دیگر ناخالصی ها در بدن تجمع پیدا نمی کنند. از طرفی دیگر یک کلیه ی سالم کار کنترل فشار خون و کنترل سطوح مواد شیمیایی مانند سدیم و پتاسیم را در خون را هم بر عهده دارد. این اندام بدن نوعی از ویتامین د که جذب کلسیم را بهبود می بخشد را هم فعال می کند.

اگر کلیه به علت بیماری قادر به انجام وظایف طبیعی خود نباشد، دیالیز به بدن کمک می کند وظایف طبیعی خود را انجام دهد. بدون انجام دیالیز نمک، املاح و دیگر مواد زاید در خون زیاد شده، بدن را سمی کرده و به دیگر اندام های بدن آسیب می رسانند.

با این همه دیالیز درمان اصلی برای بیماری های کلیوینیست و فقط در جهت جبران کم کاری کلیه است. درمان های دیگری متناسب با علت ایجاد بیماری کلیوی باید انجام شود.

انواع مختلف دیالیز چیست؟
سه نوع مختلف دیالیز وجود دارد:

همودیالیز

همودیالیز رایج ترین نوع دیالیز است. در این روش از یک کلیه ی مصنوعی برای برداشت مواد زاید و مایعات اضافی از خون استفاده می شود. خون از بدن گرفته شده و توسط کلیه مصنوعی تصفیه می شود. خون تصفیه شده سپس به بدن باز می گردد.

در این روش پزشک برای وارد کردن خون به دستگاه دیالیز یک عمل جراحی کوچک روی عروق خونی انجام می دهد.

در این نوع از دیالیز سه روش ورودی مختلف وجود دارد:

فیستول شریانی وریدی: در این روش یک سرخرگ و سیاهرگ به هم متصل می شوند. این روش به دیگر روش ها مقدم است.
گرافت شریانی - وریدی: در این روش از یک لوله ی حلقه مانند استفاده می شود.
واسکولار اکسس یا دسترسی وریدی به کمک کاتتر: در این روش کاتتر در داخل یک ورید بزرگ معمولا در گردن جای گذاری می شود.

دیالیز صفاقی

دیالیز صفاقی یا دیالیز پریتونئال (Peritoneal dialysis) از طریق صفاق داخل شکم انجام می شود. با اتصال کاتتر دیالیز به صفاق غشایی که در حفره ی شکمی است می توان خون را تصفیه کرد. در جریان انجام این نوع از دیالیز مایع مخصوصی به نام دیالیزات به داخل صفاق جریان پیدا می کند. این ماده مواد زاید را جذب می کند. بعد از آن که این ماده، مواد دفعی را از جریان خون جدا کرد، از طریق شکم به بیرون منتقل خواهد کرد.

این روش نیازمند صرف چند ساعت است و باید 4 تا 6 بار در روز انجام شود. این کار را زمانی که فرد خواب یا بیدار است، می توان انجام داد.

دیالیز صفاقی چند نوع مختلف دارد:

دیالیز صفاقی مداوم سیار:در این روش حفره شکمی چند بار در روز پر و خالی می شود. این روش نیاز به دستگاه ندارد و باید در مدت بیداری شخص انجام شود
دیالیز صفاقی مداوم چرخه ای: در این روش از دستگاه برای به جریان در آوردن مایعات داخل و بیرون شکم استفاده می شود. این کار را معمولا در شب که فرد خواب است می توان انجام داد.
دیالیز صفاقی نوبتی:این روش معمولاً در بیمارستان انجام می شود و ممکن است امکان انجام آن در خانه هم وجود داشته باشد. برای انجام آن از دستگاه مشابه روش دوم استفاده می شود ولی مدت زمان بیش تری برای انجام آن باید صرف کرد.

درمان مداوم جایگزینی کلیوی
درمان مداوم جایگزینی کلیوی (CRRT) در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان (ICU) و برای بیماران مبتلا به نارسایی حاد کلیوی انجام می شود. به این روش درمانی هموفیلتراسیون هم گفته می شود. یک دستگاه، خون را از یک لوله عبور می دهد و بعد از آن یک فیلتر مواد زاید و آب را از آن جدا می کند. خون به بدن باز گردانده شده و مایعات جایگزین می شوند. این روش هر روز به مدت 12 تا 24 ساعت انجام می شود.

آیا دیالیز کلیه خطرناک است؟
با وجود اینکه هر سه فرم دیالیز می تواند زندگی فرد را نجات دهد، خطرهایی هم به دنبال دارد.

خطرات احتمالی همودیالیز شامل:

فشار خون پایین
کم خونی یا نداشتن گلبول های قرمز کافی
گرفتگی عضلانی
مشکلات خواب
خارش
سطح بالای پتاسیم در خون
پریکاردیت یا التهاب غشای اطراف قلب
عفونت خون
باکتریمی یا وجود باکتری در جریان خون
ضربان قلب نامنظم
ایست قلبی ناگهانی، که باعث مرگ افراد تحت دیالیز می شود