اکو قلبی یا اکوکاردیوگرافی چیست؟

اکو قلبی یا اکوکاردیوگرافی چیست؟
اکوکاردیوگرافی که اکوی قلبی و سونوگرافی قلب نیز نامیده می شود یک آزمون بدون درد است که با استفاده از امواج فراصوت (اولتراسونیک) تصاویر متحرک قلبی ایجاد می نماید. این تصاویر، سایز و شکل قلب و همچنین کارکرد حفرات ودریچه های قلبی رانشان می دهند. برای انجام این تست نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارید زیرا این تست نوعی جراحی نیست و علاوه بر اینکه آسیبی به شما نمی رساند هیچ اثرات جانبی نیز ندارد.

در اکوکاردیوگرافی، امواج فراصوت برای ایجاد تصاویری از بطن ها، دریچه ها، دیواره ها و عروق خونی قلب (آئورت، شریان ها، رگ ها) به کار می روند.
در روند انجام تست اکو، پروب دستگاه بر روی قفسه سینه بیمار قرار می گیرد. این پروب امواج صوتی را به قلب بیمار وارد می کند و سپس اکوی بازگشتی آن را به دستگاه منتقل می نماید.

چه افرادی باید تست اکو قلب انجام دهند؟
پزشک ممکن است در مواردی برای بررسی ساختار قلب و عملکرد آن، تست اکو را درخواست کند. این تست به پزشک کمک می کند تا اطلاعات خوبی را در زمینه های زیر را به دست آورد:

1- سایز قلب شما چقدر است?

بزرگ بودن سایز قلب ممکن است در اثر فشار خون بالا، بازگشت خون به دریچه ها یا نارسایی قلبی باشد. همچنین تست اکو می تواند افزایش ضخامت در دیواره ها و بطن های قلبی را شناسایی کند. این افزایش ضخامت ممکن است در اثر فشار خون بالا، بیماری‏های دریچه های قلبی یا بیماری های مادرزادی ایجاد شده باشد.

2- حرکات عضلات قلب شما چگونه است?

عوارض ناشی از سکته های قلبی ممکن است موجب تضعیف عملکرد عضلات قلبی در فرایند پمپاژ خون گردند. تضعیف عضلات قلبی همچنین ممکن است در اثر نارسایی خون کافی به قلب اتفاق بیفتد که یکی از علائم بیماری عروق کرونری می باشد.

3- مشکلات دریچه های قلبی به چه صورتی می باشد?

تست اکو می تواند نشان دهد که کدام یک از دریچه های قلبی به خوبی باز یا بسته نمی شوند و یا اینکه کدام یک از دریچه ها دچار تنگی (استنوزیس) هستند. علاوه بر این ها تست اکو رشد تومور یا ایجاد عفونت در اطراف دریچه های قلبی را به خوبی نشان می دهد.

4- مشکلات ساختاری قلب چگونه است?

تست اکو می تواند نقص‏های مادرزادی قلب مانند سوراخ های قلبی را تشخیص دهد. نقص های مادرزادی قلبی مشکلات ساختاری ای هستند که از زمان تولد پدیدار می‏شوند. نوزادان و کودکان به منظور تشخیص نقایص قلبی مجبور به انجام تست اکو می باشند.

5- قابلیت تشخیص لخته های خونی با تومورها را به پزشک می‏دهد. اگر فردی دچار سکته مغزی شده باشد، به منظور ارزیابی وجود یا عدم وجود لخته های خونی یا تومورها باید اکوکاردیوگرافی انجام دهد.

6- همچنین ممکن است پزشکی به منظور بررسی پاسخ به درمان های قلبی تست اکو را درخواست نماید

تست اکو قلب یا اکوکاردیوگرافی چگونه انجام می شود؟
برای انجام تست اکو از بیمار خواسته می شود که به پشت یا به روی پهلو دراز بکشد. سپس تکنسین الکترودهای کوچکی را بر روی قفسه سینه بیمار قرار می دهد. این الکترودها توسط سیم هایی به دستگاه الکتروکاردیوگراف متصل شده اند و اطلاعات را به این سیستم منتقل می‏نمایند. الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) ضربان قلب را در طول تست نشان می دهد. معمولا اتاق های اکو تاریک هستند تا تکنسین بهتر بتواند صفحه مانیتور را ببیند.
تکنسین ژل مخصوصی را بر روی قفسه سینه شما قرار می دهد و سپس پروب را بر روی آن به آرامی فشار می دهد. وجود این ژل موجب می شود تا امواج صوتی با کیفیت بهتری به بدن منتقل شوند.

توجه: برای انجام برخی از اکوها لازم است تکنسین سالین یا ماده رنگی مخصوصی را وارد یکی از رگهای شما کند تا تصاویر واضح تری از قلب شما ایجاد شود. این ماده رنگی با آنچه در آنژیوگرافی از آن استفاده می شود متفاوت است.

ممکن است تکنسین از شما بخواهد که کمی جابه جا شوید و یا اینکه نفس خود را برای مدت کوتاهی حبس نمایید تا بتواند تصاویر بهتری را به دست آورد.
پروب باعث تابش امواج فراصوت به بافت بدن می‏شود و سپس امواج برگشتی آن را جذب می نماید و با انتقال به دستگاه اکو، تصاویر قلبی بر روی مانیتور پدیدار می شوند. این تصاویر به صورت ویدئو ذخیره می گردند در نتیجه پزشک می تواند بعدا آنها را مشاهده نماید.

انواع روش های اکوکاردیوگرافی
چندین روش برای اکوکاردیوگرافی وجود دارد. در تمامی روش ها از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر قلبی استفاده می شود. برخلاف تصویربرداری اشعه ایکس و سایر آزمون ها، تست اکو تشعشعی ندارد.

تست اکو قلب از میان قفسه سینه
اکوی ترانس توراسیک رایج ترین نوع تست اکوکاردیوگرام می باشد. این تست غیرتهاجمی و بدون عارضه و درد است. در این روش، ابتدا تکنسین قفسه سینه را آغشته به ژل مخصوص می کند و سپس پروب دستگاه اکوکاردیوگرافی را بر روی آن قرار می دهد. این پروب امواج صوتی را به قلب وارد و سپس اکوی بازجذبی آن را به مانیتور دستگاه منتقل می کند تا تصاویر قلبی حاصل شوند.

اکوی استرس قلب
اکوی استرس به عنوان بخشی از تست استرس انجام می گیرد. در طول تست استرس شما ورزش می کنید و یا داروی خاصی که توسط پزشک تجویز شده را دریافت میکنید تا عملکرد قلب و ضربان آن در آن شرایط مورد ارزیابی قرار بگیرد. این ارزیابی می تواند به تشخیص بسیاری از مشکلات قلبی کمک کند.
خطراتی از جانب تمرین یا دارو برای بیمار در تست او استرس وجود دارد اما هیچ کدام از این خطرات مربوط به اکو نمی باشند. به طور کلی عوارض جدی از آزمون های استرس بسیار نادر است.

تست اکو قلب از طریق مری
ممکن است نیاز پزشک شما با انجام اکوی قفسه سینه به صورت استاندارد برطرف نگردد و به دید بهتری از آئورت و بعضی قسمت های قلب نیاز داشته باشد. در این صورت پزشک اکوکاردیوگرافی از طریق مری (TEE) یا اکوی مری را درخواست می کند.
در طول این تست پروب بسیار کوچکی که به انتهای یک تیوب انعطاف پذیر متصل شده است، از طریق دهان وارد مری شما می شود. این نوع از اکو به پزشک تصاویر دقیق تری از قلب شما می دهد.
منظور ایجاد آرامش در طول تست، عموما پزشکان داروهای آرام بخش تجویز می کنند. پس از انجام اکوی مری ممکن است بدن شما واکنش هایی به داروهای آرام بخش نشان دهد و عارضه هایی مانند حالت تهوع را تجربه کنید. همچنین گلوی شما نیز تا چند سال پس از انجام آزمایش دچار درد خواهد بود که آسیب جزئی را در بر خواهد داشت.

تست اکو قلب جنین
اکوی جنین به منظور شنیدن صدای قلب جنین انجام می گیرد. پزشک ممکن است انجام این تست را به منظور بررسی مشکلات قلبی جنین درخواست کند. این تست معمولا در حدفاصل 18-22 هفتگی بارداری انجام می‏پذیرد. به منظور انجام این تست، پروب بر روی شکم مادر که آغشته به ژل شده است، قرار می گیرد.

تست اکو قلبی سه بعدی
اکوی سه بعدی، تصاویر سه بعدی از قلب شما ایجاد می نماید. این تصاویر با جزییات دقیقی که ایجاد می کنند نشان می دهند که قلب شما چگونه به نظر می رسد و چطور کار می کند.در طول اکوی قفسه سینه یا مری، تصاویر سه بعدی می توانند توسط قسمتی از پروسه اکو ایجاد شوند. پزشکان از اکوی سه بعدی برای تشخیص بیماری های قلبی کودکان استفاده می کنند. آنها همچنین از اکوی سه بعدی برای برنامه ریزی و نظارت بر جراحی دریچه های قلب استفاده می کنند. پژوهش ها هنوز برای ادامه مطالعات استفاده از اکوی سه بعدی ادامه دارد.

تست اکو قلبی داپلر
تکنیک های داپلر عموما در اکوی استاندارد قفسه سینه و یا اکوی مری استفاده می شوند. این تکنیک ها می‏توانند برای بررسی مشکلات جریان خون و فشار خون در عروق قلبی مورد استفاده قرار گیرند. جریان خون در مانیتور به صورت رنگ آمیزی شده نشان داده می شود تا پزشک با اعتماد تشخیصی بالاتری نظر دهد.

چه آمادگی هایی قبل از انجام تست اکو قلب لازم است؟
به طور کلی انجام انجام اکوی استاندارد (اکو از طریق قفسه سینه) به آمادگی خاصی نیاز ندارد و خوردن و آشامیدن قبل از انجام آن، بلامانع است. مگر اینکه بیمار کاندید اکوی مری باشد که در این صورت باید از 8 ساعت قبل از انجام آزمون از خوردن و آشامیدن خودداری کند.