افتالموسکوپ چشمی چیست

افتالموسکوپ، وسیله ای است که برای معاینه چشم استفاده می شود. مهم ترین مزیت استفاده از آن، تعیین سلامت رتین و محفظه ویتروس است. در بیماران مبتلا به سردرد، یافته دیسک های بینایی متورم یا ادم پاپیلا، علامت کلیدی می باشد و نشانه افزایش فشار داخل جمجمه به علل مختلفی مانند هیدروسفالی، افزایش فشار داخل جمجمه ای خوش خیم (سودوتومور سربری) یا تومورهای مغزی ایجاد می شوند.
افتالموسکوپ، وسیله ای است که برای معاینه چشم استفاده می شود. مهم ترین مزیت استفاده از آن، تعیین سلامت رتین و محفظه ویتروس است. در بیماران مبتلا به سردرد، یافته دیسک های بینایی متورم یا ادم پاپیلا، علامت کلیدی می باشد و نشانه افزایش فشار داخل جمجمه به علل مختلفی مانند هیدروسفالی، افزایش فشار داخل جمجمه ای خوش خیم (سودوتومور سربری) یا تومورهای مغزی ایجاد می شوند. در بیماران مبتلا به دیابت قندی، معاینه مرتب چشم توسط افتالموسکوپ (هر 6 ماه تا یک سال، یکبار) برای غربالگری و تشخیص زودرس رتینوپاتی دیابتیک که از علل مهم از دست دادن بینایی می باشد، لازم است. این عارضه در مراحل ابتدایی می تواند توسط درمان رتین با لیزر، برطرف شود.

در بیماری فشارخون، تغییرات حاصل از آن روی رتین، به طور بسیار نزدیکی، همان تغییرات ایجاد شده روی مغز (که می تواند به حوادث عروقی مغز منتهی شود) را تقلید می کند.
تعداد زیادی شرکت، سازنده این وسیله هستند که می توان به Welch Allyn، Heine، Riester و keeler اشاره کرد. اولین کارخانه ای که شروع به ساخت این نوآوری بدیع نمود، Welch Allyn است. افتالموسکوپ ها اغلب همراه اتوسکوپ و در قالب یک مجموعه، به فروش می رسند.

● تاریخچه
اگر چه افتالموسکوپ در ابتدا توسط «چارلز بابج» در سال 1847 ساخته شد، اما تا سال 1851 که توسط Herman von Helmholtz، دوباره ابداع شد و کاربرد آن و مفید بودنش، کشف شد، استفاده نمی شد. وقتی نحوه کارکرد آن در فرانسه آموزش داده می شد، Anagnostakis، چشم پزشک یونانی با ایده ساخت دستگاهی که توسط دست نگاه داشته می شود و یک آیینه محدب به آن اضافه شده است، نوع جدیدی از آن را معرفی کرد. پس از وی، Liebreich، با الهام از مدل آناگنوستاکیس، مدلی را ابداع کرد که در عمل بسیار کاربرد داشت و هنگامی که آن را در اولین کنفرانس چشم پزشکی در بروکسل به سال 1857 معرفی کرد، در میان چشم پزشکان، بسیار محبوبیت یافت. در سال 1915، دو دانشمند دیگر، اولین نوع مستقیم آن را که به صورت دستی به کار می رود، ابداع نمود که امروزه توسط پزشکان در سراسر دنیا استفاده می شود.با طی روند تکاملی ساخت آن، امروزه افتالموسکوپی، یکی از بیشترین روش های غربالگری پزشکی موجود در دنیای امروز به شمار می رود.

● انواع آن
افتالموسکوپ، دارای 3 نوع عمده
▪ مستقیم
▪ غیرمستقیم
▪ Slit-lamp

1) مستقیم:
این نوع از افتالموسکوپ ازیک نور فلاش کوچک و منبع نور همراه با تعداد زیادی لنز چرخشی که می تواند تا 15 برابر بیشتر، بزرگنمایی داشته باشد تشکیل شده است. از این نمونه، به طور معمول در معاینات روتین پزشکی استفاده می شود. نور مستقیمی از افتالموسکوپ به درون چشم از طریق قرنیه برای دیدن پشت کره چشم، تابانده می شود.

2) غیرمستقیم:
این نوع از افتالموسکوپ، از یک چراغ که به دور سر بسته می شود و یک لنز که توسط دست نگاه داشته می شود، تشکیل شده است. این نوع، میدان دید بیشتری از درون چشم، فراهم می کند. هم چنین دید بهتری از فوندوس، حتی اگر لنز چشم توسط بیماری کاتاراکت کدر شده باشد، ارائه می کند. نوع غیرمستقیم خود دارای 2 زیر مجموعه monocular و binocular است.
در نوع غیرمستقیم، بیمار می تواند در حالت های خوابیده یا نیمه نشسته قرار بگیرد. در این نوع نور بسیار روشن به چشم تابانده می شود که البته می تواند ناراحت کننده باشد اما دردناک نیست. این نوع نیاز به تبحر و زمان بیشتری دارد و پزشک می تواند رتین داخلی را ببیند.

3) Slit- lamp:
این دستگاه در جلوی چشم بیمار قرار می گیرد. به علاوه لنزهای آن در نزدیکی چشم جای می گیرند و این امکان را به پزشک می دهد که قسمت قدامی چشم (فوندوس) را هم معاینه کند. این مدل، مزایای دید سه بعدی، همراه با بزرگنمایی افتالموسکوپی مستقیم را دارد. میدان دیدی را که این مدل تامین می کند پهن تر از افتالموسکوپی مستقیم است اما به اندازه افتالموسکوپی غیرمستقیم نیست.
انواع افتالموسکوپی غیرمستقیم و Slit-lamp، پس از چکاندن قطره در چشم و باز شدن قرنیه، استفاده می شود اما نوع مستقیم می تواند در چشم های با قرنیه دیلاته و یا غیردیلاته استفاده شود. این قطره ها می تواند برای ساعت ها، اختلال دید ایجاد کند که رعایت احتیاطات لازم را می طلبد. قبل از استفاده از آنها نیز باید از بیمار درمورد آلرژی به این داروها، استفاده از هر نوعی از دارو و یا سابقه داشتن گلوکوم در بیمار یا خانواده وی، سوال کرد. این تست ها به خودی خود، خطری ندارند ولی قطره های استفاده شده می تواند به ندرت ایجاد
▪ تهوع
▪ استفراغ
▪ خشکی زبان
▪ گرگرفتگی
▪ گیجی
▪ حمله گلوکوم زاویه بسته

نتایج غیرنرمال معاینه، می توانند شامل هر گونه بیماری چشم مانند
▪ وتیروس کدر
▪ رتین جدا شده
▪ مشکلات عصب بینایی
▪ تخریب ماکولار
▪ تغییرات ناشی از گلوکوما
از آنجا که با این تست می توان بسیاری از بیماری های جدی را در مراحل اولیه تشخیص داد، افتالموسکوپی به عنوان یک تست با ارزش شناخته می شود و دقت آن تا 90-95درصد تخمین زده می شود. هم چنین عوارض دیگر بیماری های خونی و قلب، بیماری های مغز و دیابت را نیز مشخص می دهد.