محوطه سازی به زبان ساده به نحوه به کارگیری و قرار دادن المان های مورد نیاز در یک فضا گفته می شود. برخی افراد گمان می کنند تعیین فضای سبز و جدول بندی, محوطه سازی نام دارد اما در واقع این مورد جزء ناچیزی از عملیات و پروژه های پیچیده محوطه سازی می باشد. در بحث محوطه سازی باید به ایمنی و استاندارد بودن آن نیز توجه داشت. مثلا برای ساخت استخر در محوطه ویلا باید شرایط و ضوابط لازم را در نظر گرفت. در محوطه سازی باغ ها نیز طراحی های تخصصی باید صورت گیرد.
محوطه سازی به منظور مسطح کردن و آماده نمودن محوطه ساختمان ها و ایجاد فضای سبز است که مواردی مانند طراحی پیاده رو, خیابان سازی, شبکه های جمع آوری آب و فاضلاب و … را نیز در بر می گیرید. سازندگان و پیمانکاران پروژه های ساخت و ساز بر اساس محدوده زمانی مشخص شده و نقشه اجرایی اقدام به محوطه سازی کرده و مراحل را گام به گام انجام می دهند. اگر موارد ضروری در اجرای پلان محوطه سازی رعایت نشوند و این امر منجر به بروز مشکلات بعدی شود, پیمانکار پروژه موظف است با هزینه خود نسبت به رفع مشکل اقدام نمایند.
تعیین نقاط نشانه و مبدا
نقاط نشانه و مبدا طرح توسط دستگاه نظارت و کارفرما به پیمانکار پروژه تحویل داده می شود و پیمانکار باید نهایت دقت را در حفظ این نقاط به کار گیرد. اگر نیازی به تغییر احتمالی نقاط باشد, دستگاه نظارت مسئولیت اینکار را به عهده دارد. پیمانکار نیز با توجه به پروژه باید نسبت به تعبیه نقاط مرجع فردی اقدام نماید.
تخریب
ساختمان های فرسوده ای که در محل پروژه قرار گرفته اند و تخریب آنها ضروری است, باید توسط مهندسین اندازه گیری و صورت جلسه شود اما اگر این ساختمان ها جزء آثار باستانی محسوب شوند قبل از تخریب آنها باید نسبت به کسب موافقت از میراث فرهنگی اقدام شود, صورت جلسه شده و با تایید دستگاه نظارت عملیات تخریب اجرا شود.
پاک کردن سطوح از گیاهان و درختان
در طراحی محوطه محل مورد نظر باید تمام سطوح از درختان و گیاهان پاک شود. قطع درختان و ریشه کن کردن آنها نباید به سازه های مجاور آسیبی وارد کند, بنابراین عملیات پاکسازی محل مورد نظر باید با رعایت اصول و احتیاط انجام شود.
پر کردن چاه ها
اگر در محل اجرای پروژه پیمانکاران با چاه فاضلاب و یا قنات های خشک مواجهه شوند باید نسبت به پر کردن آن اقدام نمایند. اگر عمق این چاه ها و قنات ها 10 متر باشد باید از مصالحی نظیر سنگ, خاک و شفته برای پر کردن آنها استفاده شود و در صورت بالاتر بودن ارتفاع آنها پیمانکاران باید با تکیه بر دستور دستگاه نظارت عملیات را اجرا نمایند.
جلوگیری از نفوذ آب به محوطه
برای جلوگیری از نفوذ آب به محوطه پروژه, عملیاتی نظیر لوله کشی, سنگ چینی, آب روها و ساخت تأسیسات ویژه برای کنترل آب های زائد باید طبق دستور دستگاه نظارت و نقشه اجرایی صورت گیرد. محوطه کارگاه باید نسبت به نفوذ و جذب آب محافظت شود.
تامین آب کشاورزی و شهری
سیستم حفاظت کارگاه باید به صورتی باشد که در طول پروژه مشکلی در تامین آب برای زمین های کشاورزی اطراف و یا آب شهری پیش نیاید. اگر تغییر مسیر آب و تامین آن برای کارگاه ضروری است, پیمانکاران باید طبق دستور دستگاه نظارت اقدام به این امر نمایند.
مسطح کردن محوطه
منظور از مسطح کردن, رفع پستی و بلندی های سطح برای رسیدن به تراز مناسب است. برای تراز نمودن سطح به منظور شروع پروژه ابتدا باید خاک نباتی از سطح برداشته شود. این خاک را می توان برای ایجاد فضای سبز و مصارف دیگر مورد استفاده قرار داد. گودال ها و شیارهایی که در مسیل ها وجود دارند باید با خاکی که از خاکبرداری به دست آمده پر شوند. بعد از تسطیح محوطه, پیمانکار نسبت به پی کنی و گودبرداری محل مورد نظر اقدام مینماید.
زهکشی محوطه
زهکشی محوطه باید طبق دستور دستگاه نظارت و نقشه اجرایی صورت گیرد. منظور از زهکشی کنترل سطح آب زیرزمینی تا تراز مشخص, خارج کردن آب های ناشی از بارندگی و مهار مسیر سیلاب ها می باشد.
زهکشی زیرزمینی
زهکشی زیرزمینی برای کنترل و ثابت نمودن سطح آب زیرزمینی در تراز مشخص صورت می گیرد. این تراز بر اساس پی سازه ها, پی زیرزمین ها و سطوح زیر ساختمان معین می شود و از ایجاد مشکلاتی نظیر نم کشیدن ساختمان و نفوذ آب به آنها جلوگیری می کند.
کف سازی محوطه
یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین نکاتی که در طراحی محوطه باید به آن توجه داشت، کف سازی می باشد. انتخاب مصالح مناسب نه تنها از نظر زیبایی بلکه از لحاظ راحتی در هنگام راه رفتن بر روی آن، از نکات مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید. هم چنین توجه به شرایط آب و هوایی منطقه نیز در انتخاب مصالح مناسب در جهت کف سازی باید مد نظر قرار گیرد. از آن جایی که کف، مکانی است که رفت و آمد به میزان زیادی بر روی آن صورت می گیرد، استحکام آن بسیار حائز اهمیت می باشد.
نورپردازی محوطه
نورپردازی از نکات مهمی است که نه تنها در دکوراسیون داخلی بلکه در محوطه سازی نیز باید به آن توجه ویژه داشت. استفاده از روش های صحیح نورپردازی می تواند در ایجاد فضایی مناسب به شما کمک کند. این امر باید به گونه ای باشد که نیاز افراد را با توجه به فضای مورد نظر و کاربری آن، فراهم کند. استفاده از انواع مناسب چراغ محوطه می تواند در زیبایی هرچه بیش تر فضای مورد نظر به شما کمک کند.