گودبرداری به هر نوع فعالیت عمرانی گفته می شود که در آن حفاری و خاکبرداری از سطح زمین صورت می گیرد. دلایل مختلفی برای انجام گودبرداری وجود دارد از جمله گودبرداری یک ساختمان فرسوده و احداث یک ساختمان جدید, ساخت مخازن و کانال های زیرزمینی, رسیدن به تراز مورد نظر و …. گودبرداری یکی از خطرناک ترین عملیات مهندسی است که نیازمند رعایت ایمنی و حفظ جان افراد داخل و خارج گود می باشد. در عملیات حفاری و گودبرداری خطرات زیادی وجود دارد و احتمال بروز اتفاقات ناگوار بالا می باشد.
از جمله این خطرات می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ریزش آوار و سقوط مصالح
- ایجاد خسارات در اثر برخورد به تأسیسات آب, برق, گاز و …
- مسمومیت کارگران به دلیل وجود گازهای سمی و ایجاد مشکل تنفسی و یا خفگی به علت کمبود اکسیژن
- در معرض خطر قرار گرفتن اموال و وسایلی که درون و خارج از گود قرار دارند
به منظور پیشگیری از خطرات احتمالی رعایت نکات ایمنی امری ضروری می باشد. در نظر گرفتن عوامل زیر و توجه به آنها می تواند ایمنی ساختمان های اطراف و ساکنین آنها را تا حد زیادی بالا ببرد.
- در مورد بروز خطرات احتمالی در حین خاکبرداری به همسایگان مجاور هشدار دهید.
- اگر این امکان وجود دارد که ساکنین ساختمان های مجاور, محل سکونت خود را ترک کنند, مکانی مناسب برای سکونت آنها تا پایان گودبرداری در نظر بگیرید و خانه های مجاور را از سکنه خالی کنید.
- در محدوده گودبرداری با نصب تابلوهای هشدار دهنده, افراد را از احتمال خطر آگاه کنید.
- قبل از شروع عملیات تخریب و گودبرداری, نسبت به بیمه نمودن ساختمان های مجاور در برابر خسارات مالی و جانی اقدام نمائید.
- با مقاوم سازی دیوارهای مجاور احتمال ریزش یا نشست آنها را کاهش دهید.
- اطراف محل گودبرداری را حصارکشی کنید.
- باغچه های مجاور محل گودبرداری را شناسایی نموده و راه حل مناسبی برای پرهیز از آبیاری غرقابی آنها پیدا کنید. تأسیسات آب و فاضلاب و کانال هایی که در اطراف محدوده خاکبرداری وجود دارند را شناسایی کرده و احتمالات مربوط به ریزش آب به دیوار گودبرداری را در نظر بگیرید. تمهیدات لازم به منظور جلوگیری از ورود آب به محل گودبرداری اندیشیده شود.
- قبل از شروع عملیات تخریب, نسبت به شناسایی چاه های فاضلاب اقدام نموده و آنها را با مصالح مناسب پر کنید.
- مسیر عبور تأسیسات آب, برق, گاز, تلفن, اینترنت, فیبر نوری و … را شناسایی نموده و در صورت عبور آنها در محدوده گودبرداری احتیاط های لازم صورت گیرد.
نکات ایمنی ضروری قبل از شروع عملیات گودبرداری:
- انشعابات مربوط به تأسیسات برقی و مکانیکی باید تحت نظارت کارشناس فنی و با اخذ مجوز از مراجع ذیریط قطع گردد.
- برای جلوگیری از سقوط مصالح و اجسام بر سازه های مجاور و فراهم آوردن ایمنی لازم برای افراد نسبت به نصب سقف هایی که با داربست فلزی و توری های مناسب ساخته می شوند اقدام نمائید.
- قبل از تخریب بنا باید نحوه اتصال ساختمان های مجاور بررسی شده و دیوارهای مرزی, چگونگی اتصال آنها به هم, سقف یا تیرهای مشترک, نوع مصالح به کار رفته, وجود ترک ها در دیوار مجاور, میزان فرسودگی و وجود داکت های تأسیساتی مورد ارزیابی قرار گیرند.
- انتخاب روش تخریب ساختمان باید تحت نظارت مهندس ناظر صورت گیرد و در انتخاب تجهیزات و ابزارهای مورد نیاز برای تخریب دقت لازم رعایت شود تا از وارد آُمدن نیروهای دینامیکی و استاتیکی بر سازه های مجاور جلوگیری شود.
نکات ایمنی کارگاه در حین عملیات گودبرداری
- عملیات حفاری و گودبرداری با استفاده از ماشین آلات یا به صورت دستی بر اساس آنچه که در نقشه اجرایی قید شده به صورت مرحله ایی باید انجام شود.
- اگر در حین گودبرداری مشاهده کردید رنگ خاک دیواره گودبرداری کمی تیره تر از خاک بقیه قسمت هاست, احتمال وجود چاه فاضلاب یا منبع آب وجود دارد, به همین دلیل عدم پایداری در این ناحیه دیده خواهد شد بنابراین باید نسبت به پایدارسازی این ناحیه اقدام نمود.
- از نصب کانکس یا اتاق استراحت برای نگهبانان و کارگران در محدوده گودبرداری پرهیز شود و فاصله مناسب رعایت گردد.
- برای کارگاه گودبرداری روشنایی لازم فراهم شود تا در شب نور کافی برای اطلاع از خرابی احتمالی در دیواره گودبرداری یا سازه نگهبان وجود داشته باشد.
- در دسترس بودن جعبه کمک های اولیه و خودروی مجهز به این امکانات امری ضروری است زیرا در هنگام بروز حادثه می توان مصدومین را در اسرع وقت به مراکز درمانی منتقل نمود.
- اجرای عملیات جوشکاری و ساخت سازه نگهبان باید توسط کارگران فنی صورت گیرد. بعد از اجرای سازه نگهبان نیز به تعدادی کارگر با مهارت فنی و تجهیزات لازم برای تقویت سازه نگهبان نیاز است. این کارگران باید تا اتمام گودبرداری در دسترس باشند.
- در زمان بارندگی و شب هنگام از خاکبرداری در محدوده گودبرداری پرهیز شود.
