اندام مصنوعی (پروتز) چیست

پروتز چیست؟
در تعریف کلی برای پروتز می توان گفت:

"به وسیله ای پزشکی که در امتداد بدن یا اندام قرار می گیرد و به نوعی جایگزین آن قسمت از اندام که در اثر آسیب و یا برخی از بیماری ها قطع شده، می شود، پروتز prostheses می گویند."

پروتز به منظور جبران عضو قطع شده به فرد آمپوته ( قطع عضو) تجویز می شود.

پروتز از لحاظ کاربردی به دو دسته زیبایی و کاربردی تقسیم می شود.

پروتزهای کاربردی شامل پروتزهای اندام تحتانی و پروتز اندام فوقانی می باشد. افراد دارای عضو قطع شده در اندام تحتانی، بیشتر به پروتز های کاربردی تمایل دارند ولی تمایل افراد آمپوته اندام فوقانی به پروتز های زیبایی بیشتر است.

حیطه فعالیت پروتزیست:

اندام فوقانی (بازو، آرنج، ساعد، مچ، دست)
اندام تحتانی بالای زانو
اندام تحتانی پایین زانو
زیبایی
پروتزیست کیست؟
پروتزیست یکی از اعضای تیم توانبخشی است که با ارزیابی و بررسی عضو باقی مانده و و هم انتخاب یک سیستم تعلیق مناسب با آن، قالب گیری را از عضو باقی مانده آغاز می کند. پس از قالب گیری اصلاحات لازم را روی قالب انجام می دهد.

در مواردی پروتزیست عضو تیم پزشکی بوده و در زمان آمپوته کردن (یعنی زمان قطع کردن عضو) از او درباره ی سطح آمپوتاسیون (عمل قطع اندام) نظرخواهی می شود.

فرایند درمانی ارتزیست و پروتزیست:
فرآیند کلی و جامع ارتز و پروتز دربرگیرنده ی سه بخش مجزا است:

ارزیابی: شناسایی مشکلات اساسی، بیماری ها و معلولیت های فرد است و همچنین تخمین زدن پیش آگهی برای انتظارات در آینده پس از مراحل درمان
درمان: شامل تجویز ارتز یا پروتز لازم و ساخت آن از مناسبترین مواد می باشد. اما قبل از آن لازم است با در نظر گرفتن معیارهای درمانی جایگزین مثل جراحی و تزریقات و گچ گیری شرایط پایه ای و اساسی بیمار را بهبود بخشید. آموزش به بیمار و هر یک از اعضای تیم توانبخشی درباره ی نحوه ی عملکرد وسیله و همچنین نگهداری از آن هم در این مرحله صورت می گیرد.
پیگیری بلند مدت: افزایش حرکت بیمار، توانایی مراقبت بیمار از خود، بازگشت دوباره بیمار به جامعه و همچنین بهبود کیفیت زندگی او از جمله این نتایج هستند.

چه زمانی به متخصص ارتز و پروتز مراجعه کنیم؟

فرد بعد از مراجعه به پزشک ارتوپد، اطفال، مغز و اعضاب، طب فیزیکی و توانبخشی، کارشناس فیزیوتراپیست، کاردرمانگر و… به ارتزیست و یا پروتزیست مراجعه می کند. اگرچه این متخصصین به ارتزیست یا پروتزیست ارجاع می دهند ولی نیاز به ارزیابی تخصصی تری توسط ارتزیست و پروتزیست وجود دارد.

مثلا شخصی به دلیل بیماری دیابت، مجبور به قطع پای خود شده است. در عمل جراحی یک پروتزیست می تواند حضور داشته باشد تا عمل قطع پا به نحوی انجام شود که پس از آن بتوان یک عضو مصنوعی با شرایط بهتری برای فرد ساخت. پس از آن با تجویز پزشک، بیمار به پروتزیست مراجعه می کند. در اینجا ارزیابی های تخصصی تر شامل اندازه گیری عضو قطع شده، قالب گیری و … انجام می شود. سپس پروتز مخصوص فرد ساخته شده و در اختیارش قرار می گیرد.

چه کسانی به ارتز و پروتز نیاز دارند؟
راجع به اینکه چه کسانی به خدمات ارتز و پروتز نیاز دارند باید یک دسته بندی انجام داد.

گروهی که بعد از عمل جراحی ارتوپدی برای ثابت کردن آن عضو از بدن از ارتز های محافظت کننده استفاده می کنند.

گروهی دیگر از افراد که دچار بدشکلی (دفورمیتی) شده اند باید به متخصص ارتز و پروتز به منظور دریافت ارتز مناسب بدشکلی خود را دریافت کنند.

گروهی هم که دچار درد در زانو یا کف پا و یا… هستند با مراجعه به پزشک و دریافت یک پیشنهاد مناسب از آن و دریافت نسخه، به متخصص ارتز و پروتز رجوع می کنند و یک وسیله مناسب برای رفع آن درد را دریافت می کنند.

به طور مثال برای بسیاری از درد های کف پا می توانند با دریافت یک کفی مناسب برای همیشه از آن درد رهایی یابند.

کسانی برای دریافت پروتز اقدام می کنند که اغلب به خاطر قطع عضو که تازه برایشان اتفاق افتاده یا برای تعویض پروتز قبلی و یا تنظیم راستای پروتزی که قبلا دریافت کرده اند.