بتن مگر چیست؟
حدفاصل بین زمین و زیر فونداسیون با بتن مگر اجرا می شود. در پاره ای از زمین ها که عمق خاک هموسی و نباتی آن ها زیاد است و گاهی تا ارتفاع یک ونیم و دو متر هم می رسد. زیر نظر طراح و ناظر ساختمان عملیات خاک برداری تا رسیدن به بستر مناسب ادامه پیدا می کند و سپس با مصالح مناسب که شامل بتن مسلح سنگ لاشه و ملات ماسه و سیمان و چنان چه تعداد طبقات کمتر از دو طبقه باشد، از شفته آهک تا سطح زیر فونداسیون در قالب حدفاصل زمین طبیعی و فونداسیون اجرا می گردد.
دلایل استفاده از بتن مگر
نکته: هنگام اجرای بتن مگر برای صاف و لیسه ای شدن بتن مگر، پس از تسطیح سطح بتن مگر با تخته ماله، استادکار مجری با استفاده از ماله فلزی سطح بتن مگر را لیسه ای می نماید.برای اجرای عملیات بتن مگر پی های گسترده از ماله پروانه استفاده می گردد.
زیرا یکی از دلایل اجرای بتن مگر، ایجاد یک سطح صاف و افقی می باشد.در صورت دسترسی به دوربین ترازیاب، می توان دقت تراز اجرا نمودن بتن مگر را بالا برد. در غیر این صورت می توان از شیلنگ ترازو ریسمان بنایی استفاده نمود.
مواد تشکیل دهنده بتن مگر
مصالح مصرفی در بتن مگر شامل ماسه، سیمان و آب می باشد.عیار سیمان در بتن مگر به ضخامتآن بستگی دارد. چنان چه حداکثر ارتفاع 10سانتی متر باشد، عیار سیمان بین 100 تا 150 کیلو سیمان تعیین می گردد و اگر بیشتر باشد به عیار سیمان اضافه می شود و نیز در ترکیب مصالح سنگی از شن بادامی هم استفاده می گردد، و اگر ارتفاع بتن مگر از 30 سانتی متر بیشتر شود، باید در قالب سنگ لاشه با ملات ماسه سیمان اجرا شود.استفاده از آجر در این مقطع از عملیات بتن مگر ممنوع است.
محاسبه بتن مگر
جهت متره و برآورد عملیات بتن مگر، سطح بتن مگر در میانگین ارتفاع آن ضرب می شود و حجم آن به دست می آید.اگر حجم بتن مگر را در عیار سیمان ضرب کنیم، مقدار سیمان مصرفی بر حسب کیلوگرم و چنا چه حجم بتن مگر را در عیار مصالح سنگی، ضرب کنیم مقدار مصالح سنگی مورد نیاز برحسب تن و یا کیلوگرم به دست می آید.
نکات اجرای بتن مگر
در برخی موارد پس از اجرای بتن مگر در سطوح منفی خاک، دیوارهای اطراف گود در اثر هوازدگی خشک شده و ریزش می کنند.این پدیده هنگامی مشکل ساز خواهد شد که عملیات آرماتوربندی، در حال اجرا یا به اتمام رسیده و قالب بندی هم صورت گرفته باشد و در چنین مواردی تخلیه خاک های ریزشی بر روی بتن مگر بسیار مشکل ساز خواهد بود.
برای جلوگیری از بروز چنین حوادثی بلافاصله پس از عملیات خاکبرداری و رگلاژ محیط پیرامونی گود با پوشش یک لایه با ملات گچ زنده، خاک دیوارهای ایجادشده گود را محافظت می کنند.این عمل باعث می شود که دیوارهای خاکی ایجادشده رطوبت نسبی خود را از دست ندهد و با حفظ رطوبت طبیعی خود چسبندگی بین دانه های زیرخاک حفظ می گردد و این چسبندگی باعث پایداری خاک می شود تا هنگامی که دیوار طبقات منفی چیده شده و فاصله بین دیواره های گود و دیوار پیرامونی طبقات منفی با شفته آهک پر شود.
گاهی اوقات هنگام خاکبرداری جهت اجرای پی ساختمان، خاک زمین محل، مقاومت کافی جهت اجرای فونداسیون را ندارد و بنا به صلاح دید مهندس مجری، مهندس ناظر و یا مشاور طرح خاکبرداری تا رسیدن به بستر مقاوم ادامه پیدا می کند.در چنین مواردی ارتفاع سطح بستر مناسب تا زیر فونداسیون به بیش از 2 متر هم می رسد. در این مواقع ارتفاع کف فونداسیون تا سطح بستر مناسب که گودبرداری شده با بتن یا سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان پر می شود.
باید توجه داشت که بارهای وارده ناشی از وزن ساختمان که از کف فونداسیون به زمین وارد می شود چنانچه روی دیوار سنگی یا بتنی و سپس به زمین طبیعی وارد گردد، باید بار وارده بر دیوار سنگی یا بتنی را از هر طرف با زاویه 45 درجه به زمین وارد کرد و در صورت داشتن محدودیت پخش بار با زاویه 45 درجه دیوار سنگی یا بتنی زیر فونداسیون از هر طرف به تناسب ارتفاع دیوار از عرض فونداسیون بیشتر باشد.
در چنین مواردی از سنگ لاشه شکسته و ملات ماسه سیمان با ماسه دوباره شورو با عیار 275 کیلوگرم سیمان استفاده می کنیم.پس از اجرای دیوار سنگی تا کد ارتفاعی مشخص شده ملات روی دیواره سنگی که عریض نیز هست را به صورت تخته ماله ای صاف کرده و این سطح صاف همان بتن مگر خواهد بود.باید توجه داشت که در حین اجرای دیوار سنگی زیر فونداسیون کوچک ترین منفذ یا حفره ای باقی نمانده باشد و پس از اجرا نیاز به عمل آوری خواهد داشت.
درجاهایی که فقط زیر نوارهای فونداسیون تا رسیدن به زمین مناسب خاکبرداری می شود و دیواره گود پدید می آید، بلافاصله باید عملیات پر کردن کانال زیر نوارهای فونداسیون را با بتن با عیار 250 یا سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان با مشخصات ذکرشده به صورت غوطه ایپر نمود.در اجرای دیوار سنگی به صورت غوطه ای ملات را روان می سازند و در گود می ریزند و سپس سنگ لاشه ها را در گود می اندازند، طوری که سنگ ها در ملات شل غوطه ور شوند.