بررسی چند مورد از قرارداد های پیمانکاری

قرارداد پیمانکاری به قرار دادی گفته می شود که به واسطه آن کارفرما انجام فعالیتی با شرایط معین در قبال وجه معین در مدت زمان مشخص را به شخصی حقیقی یا حقوقی واگذار می کند. آن چه در این مطلب به بیان آن می پردازیم، بررسی ده قرار داد پیمانکاری می باشد. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

روش قرارداد بر اساس فهرست بها
در این روش مبلغ تعیین شده در قرارداد جمع کل مبالغی است که به صورت تک به تک تجزیه و تحلیل شده و یا به صورت مقطوع در فهرست بها منظور گردیده است.

فهرست بها با توجه به نوع کار تهیه می شود. فهرست بها برای انجام کارهای مختلف ساختمانی و تأسیساتی و راهسازی و غیره تهیه و به طور معمول هر ساله ضرایبی با توجه به نرخ تورم، منظور و اعلام می گردد.

برخی از مزایای این روش قرارداد به شرح زیر است:

• مبلغ پرداخت شده توسط کارفرما همواره دقیقأ بابت حجم کاری خواهد بود که انجام می گیرد.
• در صورتی که جزئیات نقشه های اجرائی کامل و دقیق تهیه شده باشد مبلغی که توسط کارفرما پرداخت می گردد معادل مبلغی است که در قرارداد پیش بینی شده است.
• در این روش این امکان وجود دارد که در ضمن انجام کار در صورت لزوم تغییراتی داده شود و در این صورت، یک مبنای معین جهت پرداخت بین کارفرما و پیمانکار وجود دارد.

1.قرارداد به صورت پیمان مدیریت
در این حالت هیچ محدودیتی از نظر مبلغ کار وجود ندارد و پیمانکار با گرفتن درصد معینی که با توافق کارفرما تعیین می شود از کلیه مخارج از قبیل خریدها، پرداخت های کارگران، ماشین آلات، و غیره درصدش را برمی دارد. با توجه به اینکه مخارج انجام کار با سود پیمانکار نسبت مستقیم خواهد داشت و هرچه مخارج انجام کار بیشتر باشد سود پیمانکار نیز اضافه خواهد شد، لذا این روش به طور معمول مورد توجه کارفرما نیست و مقرون به صرفه نخواهد بود.

2.انجام کارهای ساختمانی توسط کارفرما (امانی)
در صورتی که کارفرما دارای افراد و پرسنل متخصص کافی و ماشین آلات مورد نیاز باشد می تواند با استخدام کارگر انجام کار را رأسا به عهده بگیرد. در اکثر کارهایی که دارای ابعاد گسترده ای نیستند اجرای کار با این شیوه امکان پذیر است.

3.قرارداد بر اساس برنامه ریزی پیشرفت کار (Lump sam)
بعضی از عملیات اجرایی را نمی توان در فهرست بها و یا براساس نقشه های اجرایی و حجم عملیات ضمیمه قرارداد اندازه گیری نمود، به طور مثال زمانی که نقشه های اجرایی کار به طور کامل آماده نباشد ولی مجبور باشیم کار را شروع کنیم در این حالت قرارداد براساس پیشرفت کار بسته می شود. قرارداد براساس پیشرفت کار تقریبا شبیه قرارداد براساس فهرست بهاست ولی تفاوت هایی بین آن ها وجود دارد که مهم ترین آن قطعی نبودن قیمت ها در این روش است.

4.قرارداد براساس برآورد کلی یا قیمت ثابت
در این نوع قرارداد که قرارداد با قیمت ثابت نیز نامیده می شود یک قیمت کلی با توجه به مشخصات و ابعاد کامل و نوع کار قبل از انجام تشریفات موافقت نامه برآورد و مشخص می گردد و کار به صورت کلی و یا یکجا با قیمت تعیین شده به پیمانکار واگذار می شود.

اشکال عمده این روش غیر قابل انعطاف بودن آن است چون به محض اینکه کارفرما یا مشاور بخواهند در نقشه ها تغییراتی اعمال نمایند یا مسأله پیش بینی نشده ای در کار به وجود آید موافقت پیمانکار در این خصوص لازم خواهد بود.

5.قرارداد بر اساس متر مربع زیربنا
سازمان مدیریت و برنامه ریزی به منظور تسهیل و تسریع در امور اجرایی کارهای ساختمانی که سطح زیر بنای آنها حداکثر دو هزار متر مربع است، طی بخشنامه ای اعلام نموده است. این نوع قرارداد را می توان با اندکی اختلاف مشابه قرارداد با مبلغ مقطوع به حساب آورد.

6.قرارداد کلید در دست (Turnkey)
روش کلید در دست و یا (design and construct) که به آن طراحی - ساخت نیز گفته می شود، مسئولیت طراحی و اجرا را به طور کامل بر عهده پیمانکار می گذارد به قسمی که بعد از تکمیل پروژه، کارفرما فقط با چرخاندن یک کلید می تواند بهره برداری از تأسیسات اجرا شده را آغاز نماید. در این حالت کارفرما یا مشاورین او فقط در فرایند مناقصه و نظارت عالیه بر کار پیمانکار دخالت خواهند داشت. کلید در دست حد اعلای سپردن مسئولیت طراحی و اجرا به پیمانکار را تداعی می نماید..

7.قرار داد E.P.C و E.P
قرار داد E.P یا طراحی- خرید و E.P.C طراحی -خرید - ساخت در پروژه های بزرگ کشور در بخش انرژی با الگوهای مختلفی دنبال می شوند. ملموس ترین الگوی کار پروژه های مطرح در صنایع پتروشیمی الگوئی است که در آن شرکت های ایرانی در منطقه ویژه درگیر الگوی، طراحی + تامین تجهیزات و یا E.P می باشند.

الگوی مطرح دیگر برای اجرای پروژه صنعتی قراردادهای طراحی - تامین تجهیزات -اجرا (E.P.C) می باشد. اگر چه قراردادهای در قالب (E.P.C) برای کارفرما به لحاظ تداوم و پیوستگی مسئولیت های پیمانکار از ابتدا تا پایان کار دارای مزیت بیشتری است، لازم به ذکر است در این قراردادها معمولا باید تامین اعتبار انجام شود و ممکن است این کار برای پیمانکار دشوار باشد.

8.قرارداد احداث، بهره برداری، انتقال (B.O.T.)
قرارداد احداث، بهره برداری، انتقال، یکی از جدیدترین قراردادهای تامین مالی می باشد. استفاده از این تکنیک به ویژه در مورد تأسیسات زیربنایی به تدریج توسعه یافت. به طوری که هم اکنون این روش در کشورهای در حال توسعه محبوبیت زیادی یافته است. در این روش ساخت و بهره برداری پروژه به مدت معینی توسط شرکتی که اصطلاحاً شرکت پروژه نام می گیرد، انجام می شود و انتقال پروژه به کارفرما پس از طی مدت معینی و بعد از تحصیل درآمد لازم، تحقق می یابد.

9.قرارداد احداث، تملک، بهره برداری(B.O.O - Build Own Operate)
دراین نوع قرارداد سرمایه گذار خصوصی، نسبت به ساخت، تملک، راه اندازی و نگهداری پروژه برای همیشه اقدام می نماید و عوارض، اجاره ها و سایر مخارج و درآمدهای ناشی از اجرای پروژه را به منظور باز گرداندن سرمایه و سود جمع آوری می کند در این نوع قراردادها دولت ممکن است بهره برداری و نگهداری پروژه را به یک دستگاه سومی محول نماید منوط به آنکه تضمین لازم را به بخش خصوصی تأمین کننده مخارج پروژه در خصوص متعهد بودن به اجرای قرارداد و حفظ منافع سرمایه گزاری اولیه بدهد.