همه چیز درباره اسپکولوم

اسپکولوم چیست؟
دستگاه اسپکولوم وسیله ای برای کنار زدن بافت ها و داشتن دید بهتر پزشک برای معاینه است. انواع مختلف آن ازجمله اسپکولوم بینی، گوش، دهان، رکتوم و واژینال هنگام معاینه استفاده می شود. پرکاربردترین این وسیله، اسپکولوم واژن است. هر کدام از آنها دارای سایز های مختلفی است و از آنها برای کودکان نیز می توان استفاده کرد.

آشنایی با اسپکولوم
یکی از ابزارهای پرکاربرد پزشکی اسپکولوم است. این وسیله ابزاری است که برای معاینه حفرات بدن و کنار زدن بافت ها مورد استفاده قرار می گیرد. اسپکولوم معمولا در دو نوع یکبار مصرف و دائم وجود دارد و از آن می توان برای معاینه گوش، دهان، بینی، رکتوم و واژینال استفاده کرد. اسپکولوم واژینال به عنوان پرکاربردترین نوع این وسیله محسوب می شود و معمولا در هنگام معاینه اندام تناسلی زنان کاربرد دارد.

تاریخچه اسپکولوم
تاریخ اسپکولوم، مانند تاریخچه بسیاری از موضوعات، لوازم و تجهیزات پزشکی، پر از تردید و رفتارهای مبهم است. نسخه ها و انواعی از اسپکولوم در متون پزشکی کشف شده از پزشکی یونانی به نام گالوان، دیده شده است و در حفاری های باستان شناسی پیش ازمیلاد نیز قابل مشاهده است. نکته قابل توجه در مورد تاریخچه این وسیله این است که، اکثر خانم ها امروزه وامدار مردی به نام جیمز ماریون سیمز هستند. کسی که اغلب به عنوان پدر "علم امراض زنانه" آمریکا شناخته شده است. سیمز به منظور آزمایشات اولیه ای که بر روی زنان برده انجام داد، تجهیزات اولیه ای را خریداری و در پشت بیمارستان خصوصی اش نگهداری کرد. در کنار این میراث، سیمز چند پیشرفت و اختراع پزشکی را پشت سر گذاشت. یکی از آنها اسپولوم واژینال است. این ابزار تا به الان تغییراتی کرده و بسیار ظریف تر شده است، تا جایی که اسپکولومی را که اکنون زنان می بینند با آن چیزی که سیمز برای بیماران تحت درمانش استفاده می کرد بسیار متفاوت است.

تهیه انواع تجهیزات پزشکی از جای معتبر و با کیفیت فراوان، که شامل خدمات پس از فروش و گارانتی محصولات نیز باشد دغدغه بسیاری از کادر پزشکی و متخصصان ذیربط می باشد. در این میان شرکت بین المللی همگام بهداشت سعی نموده است تجهیزات پزشکی را با بالاترین کیفیت ارائه دهد و دستگاه های پزشکی از جمله سوند، ساکشن و اسپکولوم را مطابق با فناوری روز دنیا در اختیار مراکز پزشکی قرار دهد.

انواع اسپکولوم

1-اسپکولوم واژینال
این وسیله برای معاینه دهانه رحم استفاده می شود و برای تشخیص بیماری های واژینال مناسب است. گفته می شود طرح اولیه آن ابداع و ساخت یونانی ها و روس هاست.

اولین اسپکولوم واژینال توسط جیمز ماریون سیمز در آمریکا ساخته شد. به کمک این وسیله آن دیواره واژن را کنار می زنند تا بتوانند واژن و دهانه رحم را به طور دقیق مشاهده کنند.

جنس این وسیله از پلاستیک است و هم نوع یک بار مصرف دارد و هم چند بار مصرف. نوع چند بار مصرف آن از جنس فلز است. اما از آنجایی که ممکن است نحوه ضد عفونی و استریل کردن نوع چند بار مصرف آن به درستی انجام نشود و عفونت ایجاد شود، به تدریج کنار گذاشته شدند و اکنون از نوع یک بار مصرف آن استفاده می شود.

برای مشاهده واژن نیاز به نور است تا معاینه دقیق صورت گیرد. انواع قدیم آن دارای نور مستقیم نبودند اما انواع جدید آن نور مستقیم دارد که باعث معاینه دقیق تر و سریع تر نسبت به نوع قدیم آن می شود.

مزیت اسپکولوم های چراغ دار این است که میدان دید پزشک را افزایش می دهند، از طریق نوع تابش و رنگ نور به راحتی می توانند ترشحات عفونی را تشخیص دهند، مقاومت بدنه بالاتری نسبت به نوع بدون چراغ آن دارند، به صورت تک سایز تولید شده اند و برای تمام سایزها کاربرد دارد و قابل تنظیم است و همچنین طوری طراحی شده اند که واژن هنگام معاینه دچار اسپاسم عضلانی نمی شود. این چراغ قابل نصب بر روی دستگاه است و به صورت گیره ای در انتهای آن نصب می شود. به علاوه قابلیت چندین بار استفاده را دارد. این اسپکولوم ها مدل های پیچی و دلفینی دارند که استفاده از آن بسته به سلیقه پزشک است.

اسپکولوم واژینال 2 نوع است:
اسپکولوم سنگین (Weighted Speculum): که برای کنار زدن دیواره خلفی واژن است، روکش کروم یا فولاد ضد زنگ و همچنین تیغه ای متنوع دارد که می تواند باریک و بلند یا کوتاه و پهن شود.
اسپکولوم گرِیوز (Graves Speculum): با کارایی کنار زدن دیواره واژن است و تیغه های کوچک، بزرگ و متوسط دارد.

نحوه کار اسپکولوم واژینال

نحوه کار این وسیله به گونه ای است که درون واژن قرار می گیرد و به وسیله پیچ های روی آن به اندازه ای که نیاز است باز می شود تا پزشک به راحتی به درون واژن دسترسی داشته باشد. متخصصین برای اینکه اطمینان حاصل کنند استفاده از آن برای نقطه حساسی مانند واژن هیچ ضرری ندارد آزمایشاتی ترتیب دادند و هر گونه احتمال خطر و آسیب به این ناحیه را بررسی کردند.

به عنوان مثال با انجام یک سری تست های فیزیکی، احتمال شکستگی آن هنگام ورود به واژن، صفر ارزیابی شد. در نتیجه استفاده از آن هیچ خطری ندارد و آسیبی به واژن نمی رساند.

سایز کوچک آن برای معاینه دهانه واژن در خانم های باکره استفاده می شود. به دلیل طول و عرض کمتری که دارد خطر آسیب احتمالی به پرده بکارت را کم می کند.

ویژگی های اسپکولوم واژینال
-شفاف
-بدون لبه تیز آزار دهنده
-دارای پیچ دو راهه برای سهولت باز و بسته شدن
-مقاوم
-مواد اولیه مدیکال گرید
- ساخته شده در شرایط کلین روم
-استریل شده با گاز اتیلن اکساید
-تایید شده با تست های فیزیکی و میکروبیولوژیکی
-دارای سایز کوچک، متوسط، بزرگ

عوارض استفاده از اسپکولوم واژن
معاینه واژن و لگن با این وسیله باعث ایجاد ناراحتی خاصی در خانم ها نخواهد کرد. آرام و ریلکس بودن در طول معاینه، تنفس عمیق و شل کردن عضلات از استرس ناشی از آن می کاهد.

بهتر است قبل از معاینه واژن و لگن، اسپکولوم گرم شود تا اختلاف دمای آن با پوست باعث ایجاد ناراحتی نشود یا برای خانم هایی که احساس فشار یا ناراحتی از وارد شدن این وسیله به واژن خود می کنند از ژل روان کننده استفاده شود تا آرامش بیشتری داشته باشند.

اسپکولوم بایوالو نوعی از این وسیله است که طراحی متفاوتی دارد تا برای عمل های جراحی و مواردی که نیاز به استفاده از آن در زمان طولانی تری نسبت به موارد معمول است، کاملا مناسب باشد.

دارای دو حالت دهانه است که باعث می شود واژن کاملا باز شود. فقط با یک دست می توان با آن کار کرد و دست دیگر پزشک را آزاد می گذارد. این امر باعث سهولت و سرعت در کار پزشکان می شود. در انتهای آن دسته ای ندارد که برای انجام کارهای دیگری مانند آندوسکوپی، استفاده از پنس ها و … فضای مناسبی در اختیار کادر پزشکی قرار می دهد.

محلی برای تجمع خون و ترشحات واژینال دارد و در مواجهه با گازهای سرد (کرایو) که در فریز کردن برخی ویروس های ناحیه واژن به کار می رود، یا مواجهه با اجسام داغ همچنان مقاومت خود را حفظ می کند، دارای دسته ای بلندتر نسبت به انواع دیگر است که چرخش آن هنگام عمل جراحی راحت تر انجام می شود.

نکاتی را که هنگام بررسی واژینال با استفاده از اسپکولوم باید به خاطر داشت:
معاینه رحم با استفاده از این وسیله نیاز به آمادگی خاصی ندارد اما باید قبل از انجام آن مواردی را رعایت کرد. به عنوان مثال از دو روز قبل نباید فعالت جنسی داشت یا از داروهای اینترواژینال یا تامپون استفاده کرد. چرا که انجام آنها باعث می شود اگر سلول های غیر طبیعی وجود دارند پنهان بمانند و پزشک نتواند آنها را مشاهده کند. همچنین این بررسی طی دوره پریود توصیه نمی شود.

بعضی افراد ممکن است بعد از معاینه واژینال و وارد شدن اسپکولوم به واژن دچار لکه بینی شوند یا ترشحات غیر عادی مشاهده کنند. در صورت وقوع چنین مشکلاتی حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

2-اسپکولوم گوش

نوع دیگری از اسپکولوم برای معاینه گوش به کار می رود. این وسیله که یکبار مصرف بوده و از جنس پلاستکی ساخته شده است، نور را به درون مجرای گوش می تاباند و امکان مشاهده و معاینه درون گوش را برای پزشک فراهم می نماید. اسپکولوم گوش در تشخیص بیماری هایی از قبیل وجود عفونت در گوش، وجود سوراخ در پرده گوش و وجود اشیای خارجی در گوش می تواند بسیار مفید باشد.

این وسیله از جنس پلی پیرولین که نوعی مواد پلاستیکی غیر مضر است ساخته شده است و یکبار مصرف می باشد. از این وسیله هرگز نمی توان برای دو بار استفاده کرد.

به تعبیر دیگری، وسیله پلاستیکی یک بار مصرف قیفی شکلی است که با تابش نور به درون مجرای گوش، امکان معاینه کانال و پرده گوش را به پزشک می دهد. با این وسیله می توان به تشخیص مشکلات ناشی از شنا در شناگران، مشکلات کانال گوش مثل، عفونت حاد، ایجاد موم، سوراخ شدن پرده گوش، وجود اشیای خارجی و … پرداخت.

این وسیله سبک و با دوام و جنس آن از پلی پیرولین، یک نوع مواد پلاستیکی غیر سمی است. اسپکولوم گوش یک بار مصرف است و قابلیت استفاده دوباره را ندارد.

3-اسپکولوم بینی

به وسیله آن دیواره بینی را کنار می زنند تا حفره بینی دیده شود. در 3 سایز کوچک، متوسط و بزرگ موجود است. برای مشکلاتی مانند انحراف تیغه بینی یا هنگام عمل های زیبایی بینی استفاده می شود.

4-اسپکولوم چشمی
وسیله ای است که برای باز نگه داشتن پلک های بالا و پایین چشم به کار می رود. به طوری که بیمار بتواند چشمش را تکان دهد و به جهات مختلف نگاه کند اما نتواند پلک بزند.

5- اسپکولوم دهان
از آن برای معاینه دهان در مواقعی که نیاز است دهان در طول معاینه باز بماند و همچنین برای اجتناب از گاز گرفتن استفاده می کنند.

نوعی از این وسیله برای کودکان نیز وجود دارد که کوچک تر از انواع بزرگسال است و پزشکان از آن برای بررسی واژن و مهبل نوزادان و کودکان استفاده می کنند.