طرز کار ام آر آی چیست

ام آر آی یا روش تصویربرداری با تشدید مغناطیس (Magnetic Resonance Imaging (MRI یکی از روش های پیشرفته تصویربرداری پزشکی است. با استفاده از این روش می توان تصویر بافت های درونی بدن را دید و از آن طریق مشکلات و بیماری های اعضاء بدن را تشخیص داد.
همانطور که میدانیم در روش های تصویر برداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزه کننده قرار می گیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد می تواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود. ولی در ام آر آی از اشعه ایکس استفاده ای نمی شود و بنابراین نسبت به رادیوگرافی و سی تی اسکن بسیار کم ضررتر است.

طرز کار ام آر آی چیست
امواج مورد استفاده در ام آر آی از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند که ضرری برای بدن ندارند. ام آر آی از این واقعیت فیزیکی استفاده می کند که پروتون هایی که در هسته اتم ها قرار گرفته اند مانند کره زمین در حول محور ود با سرعت زیادی میچرخند و در نتیجه یک میدان معناطیسی در اطراف خود تشکیل می دهند.

در ام آر آی بیمار در یک میدان مغناطیسی بسیار قوی قرار می گیرد. این میدان موجب می شود محور چرخش پروتون های هسته اتم ها در تمام بافت های بدن (به خصوص پروتون هایی که در هسته مولکول آب قرار دارند) در امتداد خطوط میدان مغناطیسی ام آر آی قرار گیرند.

سپس امواج رادیویی خاصی به سوی بدن بیمار تابانده می شود. این امواج که به صورت پالس فرستاده می شوند موجب می گردند تا محور چرخش پروتون ها کمی تغییر کند.

با اتمام پالس ردیویی، محور چرخش پروتون مجددا در امتداد خطوط میدان مغناطیس برمی گردد. این برگشت موجب ایجاد یک موج رادیویی (الکترومغتاطیسی) جدید می شود.

سپس این امواج رادیویی ثانویه که از تک تک پروتون ها ساطع می شوند به توسط گیرنده های دستگاه ام آر آی دریافت شده و به کامپیوتر آن ارسال می گردند. کامپیوتر ام آر آی بسیار پرقدرت و با توان محاسباتی بالا است.

در این کامپیوتر امواج دریافت شده بسرعت تحلیل شده و سپس تصاویری براساس این تحلیل ها ساخته می شود که پزشک آنها را بر روی مانیتور دستگاه میبیند و در صورت لزوم آنها را چاپ می کند.

در کامپیوتر ام ار آی مشخص می شود که چه جاهایی از بدن موج رادیویی بیشتری از خود ساطع کرده اند. هرچه شدت موج دریافتی از نقطه ای از بدن بیشتر باشد نشانه تراکم بیشتر پروتون در آن نقطه است و چون فراوان ترین اتم بدن که پروتون دارد اتم هیدروژنی است که در مولکول آب قرار دارد پس هرجایی که موج رادیویی بیشتری ارسال کرده است در واقع آب بیشتری داشته است.

در واقع کاری که ام آر آی انجام می دهد اینست که نشان دهد در چه نقاطی ار بدن آب بیشتری وجود دارد. چون غلظت مولکول آب در بافت های بدن متفاوت است و با بیمار شدن بافت ها این غلظت باز هم تغییر می کند می توان با استفاده از اطلاعات دریافتی تصویر بسیار دقیقی از شکل بافت های گوناگون بدن ایجاد کرد.

ام آر آی یک روش تصویربرداری دقیق و پرقدرت برای تشخیص مشکلات و بیماری های بافت های بدن است.

یکی از نقاط تمایز این روش با سی تی اسکن در این است که در ام آر آی تصاویر بافت های نرم مانند غضروف، تاندون، لیگامان، عصب و رگ ها بسیار واضح و دقیق دیده می شوند و این روش تصویربرداری به خصوص برای تشخیص بیماری های این بافت ها مفید است.

پس از ام آر آی بیشتر در بررسی مشکلات بافت های نرم بدن استفاده شده در حالی که سی تی اسکن بیشتر برای بررسی استخوان ها و ضایعات و آسیب های آن مفید است.

آیا ام ار آی روش خطرناک یا بی خطری است
در صورتی که اصول ایمنی رعایت شوند ام آر آی روش تصویربرداری بسیار ایمن و کم خطری است. سالانه حدود 10 میلیون نفر ام آر آی انجام می دهند. انجام ام آر آی کاملا بدون درد است و عارضه کوتاه مدت یا بلند مدت شناخته شده ای ندارد.

همانطور که ذکر شد ام آر آی از یک میدان مغناطیسی بسیار پرقدرت استفاده می کند. در صورتی که اشیاء فلزی در این میدان مغناطیسی قرار گیرند حرکت می کنند. حرکت این اشیاء می تواند موجب آسیب به بیمار شود.

پس در اطاق ام آر آی نباید هیچ جسم فلزی باشد. اگر بیمار وسیله فلزی با خود دارد باید آن را خارج از اطاق ام آر آی از خود جدا کند. ساعت، جواهرات و بعضی از قسمت های لباس ها فلزی هستند.

اگر بیمار قبلا جراحی شده و از گیره های فلزی بر روی رگ های او استفاده کرده اند انجام ام آر آی برای وی خطرناک است چون گیره فلزی می تواند در میدان مغناطیسی ام آر آی حرکت کند.

گلوله های فلزی یا ترکش در بدن بیمار هم می تواند همین مشکل را ایجاد کند. در کسانی که از سمعک استفاده می کنند و یا در کسانی که پیس میکر قلبی دارند امواج مغناطیس ام ار آی می تواند در کارکرد این دستگاه ها ایجاد اختلال کند.

برای انجام ام آر آی باید به چه نکاتی توجه کرد
ام آر آی از یک میدان مغناطیسی بسیار پرقدرت استفاده می کند و اجسام فلزی در این میدان حرکت می کنند پس هیچ جسم فلزی نباید به همراه بیمار وارد اطاق ام ار آی شود.

بهتر است بیمار ساعت و جواهرات خود را در منزل گذاشته و به همراه نیاورد. در بعضی موارد آرایشی مواد فلزی وجود دارد پس به بیمار توصیه می شود از موارد آرایشی استفاده نکند.

لباسی که بیمار به تن دارد نباید هیچ قسمت فلزی داشته باشد. بعضی دکمه ها و گیره ها فلزی هستند.

اجسام زیر نیاید به داخل اطاق ام آر آی بیایند

پول یا کارت اعتباری
اجسام الکترونیک مانند تلفن همراه
سمعک
ساعت یا جواهرات
کلید، سکه و یا قلم
گیره های مو
لباس هایی که حاوی دکمه، گیره، قلاب، زیپ و یا نخ هایی باشند که در آنها فلز وجود داشته باشد
کفش و یا کمریند
برای اطمینان از وارد نشدن اجسام فلزی به اطاق ام آر آی معمولا از بیمار می خواهند تا تمام لباس های خود را خارج کرده و یک دست لباس طبی یک بار مصرف به وی داده تا بر تن کند.

سپس بیمار بدون هیچ چیز دیگری وارد اطاق ام آر آی می شود. با این وجود ممکن است به هر دلیلی اشیاء فلزی درون بدن بیمار باشند. پس از هر بیماری که قصد انجام ام آر آی دارد در مورد وجود اجسام زیر در بدن وی از او سوال می شود

• پیس میکر
• دفیبریلاتور قلبی
• نورواستیمولاتور کلیپ یا گیره آنوریسم
• پیچ و پلاک یا دیگر اجسام فلزی که برای درمان شکستگی استخوان بکار رفته اند
• وسایل تزریق اتوماتیک دارو
• اجسام فلزی خارجی که قبلا در بدن وارد شده اند به خصوص در چشم
• تیر یا ترکش در بدن
• تاتو
• گیره فلزی دندان
• بعضی از انواع آی یو دی
• پچ های دارویی حاوی فلز